Της Φαίης Φωτιάδου,
Ο Σεπτέμβριος του 2015 υπήρξε για τους κατοίκους και τους τουρίστες του κεντρικού Λονδίνου ένας ιδιαίτερος μήνας, με τον Βρετανό καλλιτέχνη Jason deCaires Taylor (1974), γνωστό για τα πρωτότυπα υποβρύχια έργα του, να τους δίνει τροφή για σκέψη μέσω των ιδεών του. Ως μέρος του φεστιβάλ Totally Thames, όπου γιορτάζεται ετησίως ο ποταμός Τάμεσης, οι εταιρίες Art Biosphere και Lumina Prime 8 χρηματοδοτούν τον Taylor, ο οποίος παραθέτει το έργο.
Πρόκειται για τους λεγόμενους «Καβαλάρηδες της Βιομηχανικής Αποκάλυψης», ένα εντυπωσιακό, ελαφρώς ανατριχιαστικό θέαμα, υβριδικά αινιγματικά αγάλματα τοποθετημένα στην ακτή της γέφυρας Vauxhall. Η εγκατάσταση απεικονίζει μια σειρά αλόγων με αναβάτες, αναφέροντας ταυτόχρονα τα εργαζόμενα ζώα και το άλογο Shire, εφιστώντας την προσοχή σε μια συνεχόμενη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και το ζοφερό αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.
Οι αναβάτες, δύο πολιτικοί και δύο παιδιά, τοποθετημένοι διαδοχικά, ουσιαστικά υπαινίσσονται εκείνους που παίρνουν τις αποφάσεις, δίπλα δίπλα με τη γενιά που θα βιώσει τις συνέπειες, υπονοώντας μια άμεση σύνδεση, ένα νεύμα προς το σύντομο μέλλον. Οι νεότεροι κοιτούν μπροστά με αισιοδοξία, ενώ οι άντρες με τα κουστούμια κρατούν μια στάση αδιαφορίας, έχοντας τα μάτια ερμητικά κλειστά, εθελοτυφλώντας μπροστά στο περιβαλλοντικό πρόβλημα που προκαλούν.
Με τις μορφές των ιπποειδών, ο γλύπτης συνδύασε μοτίβα μηχανών, αντικαθιστώντας τα κεφάλια τους με «κεφάλια αλόγου» αντλιών εξόρυξης πετρελαίου. Αντίστοιχα με παραπάνω, τα κεφάλια των αλόγων των παιδιών ανυψώνονται, ενώ τα παιδιά ερευνούν τη γη με ελπίδα, ενώ έρχονται σε αντίθεση με τα κεφάλια των αλόγων των ανδρών που χαμηλώνουν με βάση την εντολή και το σχέδιο, παίρνοντας πολύτιμους πόρους από το έδαφος.
‘‘Σε έναν κόσμο όπου κάθε μικρό επίτευγμα φέρεται σε υπερβολή, πόσο αναζωογονητικό είναι να έχουμε ένα τέτοιας ομορφιάς, δύναμης και ουσίας να κοσμήσει το φεστιβάλ μας’’ – Sir Tim Smit
Είναι σημαντικό το γεγονός πως ο καλλιτέχνης μελέτησε τις ώρες και την κίνηση της παλίρροιας και εγκατέστησε τα αγάλματα με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι πλήρως ορατά και από τις δύο πλευρές της άμπωτης έως και δύο ώρες τη μέρα. Έτσι, τις υπόλοιπες ώρες η άνοδος της παλίρροιας δίνει την αίσθηση πως σχεδόν καταπίνει τις φιγούρες, την ίδια στιγμή που επιστήμονες προβλέπουν την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, που ενδεχομένως θα προκαλέσει πλημμύρες και εξαφανίσεις πόλεων ή/και ολόκληρων χωρών έως το τέλος του αιώνα. Ο ίδιος δηλώνει πως η τοποθέτηση κάτω από το νερό ήταν μια προσωπική πρόκληση, καθώς έπρεπε να επιλέξει υλικά που προφανώς δεν θα μόλυναν με κανέναν τρόπο τη θαλάσσια ζωή.
Τα γλυπτά, κατασκευασμένα από ανοξείδωτο ατσάλι και ουδέτερο θαλάσσιο τσιμέντο υψηλής πυκνότητας pH, μεταφέρθηκαν κάτω από τον Τάμεση με μεγάλη προσοχή, όπου προστέθηκε μεγάλη ποσότητα χάλυβα στα πόδια τους για να τα κρατήσουν όρθια και να αντέχουν στις αλλαγές του νερού και των παλιρροιακών κυμάτων.
Το έργο, στο σύνολό του, αποτελεί διαμαρτυρία και προορίζεται να προσφέρει μια ενοχλητική μεταφορά για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, δείχνοντας πόσο λίγο χρόνο έχουμε για να δράσουμε, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει ελπίδα, καθώς επαναφέρεται κάθε μέρα, δίνοντάς μας την ευκαιρία για αλλαγή. Μας παρακινεί να ξεφύγουμε από τη βιομηχανική ροπή που έχουν πάρει οι πόλεις και την εμμονή που κατακλύζει τους ανθρώπους αποκλειστικά για εργασία και αστικοποίηση. Το πραγματικό μέγεθός του συμβολίζει την πραγματικότητα του προβλήματος, με ένα ίσως απαισιόδοξο σενάριο, το τέλος του κόσμου, παρέχοντας μια έντονη υπενθύμιση του επείγοντος. Παρ’ όλ’ αυτά, η αίσθηση ελπίδας δεν λείπει από τη σύνθεση. Ο Taylor εναποθέτει αισιόδοξα τις ελπίδες του στη νέα γενιά, πιστεύοντας πως είναι τα μόνα που μπορούν να προκαλέσουν ουσιαστική αλλαγή.
Είναι ένα έργο «εκλεπτυσμένου πολιτικού ακτιβισμού». Τα γλυπτά είναι έτσι τοποθετημένα ώστε να κοιτούν απευθείας προς τους πολιτικούς και τους τόσους υπεύθυνους που εμπλέκονται στην αλλαγή του κλίματος, που δουλεύουν και κάνουν αυτές τις καταστροφικές συμφωνίες και πολιτικές, ως μια σαφή ένδειξη κατηγορίας.
«Οι κατάλληλες φιγούρες είναι διφορούμενες από την κατάστασή τους – ήθελα να δημιουργήσω αυτήν την εντυπωσιακή εικόνα ενός πολιτικού μπροστά στα Σπίτια του Κοινοβουλίου, αγνοώντας τον κόσμο, καθώς το νερό ανεβαίνει γύρω του, ενώ κάθονται σε άλογα που βόσκουν, παίρνουν όσο περισσότερο μπορούν από το έδαφος» -Jason deCaires Taylor
Ο Jayson deCaires Taylor, παθιασμένος με τον ακτιβισμό, ίδρυσε το πρώτο υποβρύχιο πάρκο γλυπτικής στον κόσμο στα δυτικά παράλια της Γρενάδας στις Δυτικές Ινδίες, ενώ λίγα χρόνια αργότερα συνέστησε το Museo Subacuático de Arte, ένα μνημειώδες μουσείο γεμάτο από τα έργα του, βυθισμένο στα παράλια του Κανκούν στο Μεξικό. Στόχος του; Να αντιστρέψει την υποβάθμιση των κοραλλιογενών υφάλων, διώχνοντας ανεπιθύμητους επισκέπτες μακριά από τους εύθραυστους φυσικούς υφάλους.
Στην ουσία, το θέμα που συνδέει έμμεσα όλα τα έργα του Taylor είναι η περιβαλλοντική καταγγελία. Σκοπός του είναι τόσο η ευαισθητοποίηση του κοινού του όσο και η κινητοποίησή του, η υπενθύμιση ότι οι άνθρωποι έχουν ακόμα τη δύναμη να αλλάξουν τον κόσμο και η προτροπή τους να προσπαθήσουν για το καλύτερο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Barnes, S. (n.d.). Four Horsemen Sculptures Fully Submerge in the River Thames During High Tide. Ανάκτηση από My Modern Met, διαθέσιμο εδώ
- Ellis-Petersen, H. (2015,09 2). Underwater sculptures emerge from Thames in climate change protest. Ανάκτηση από The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Rising Tide sculptures offer a stark warning at Eden’s first Festival of Hope, (2015, 11 24). Ανάκτηση από eden project, διαθέσιμο εδώ
- Veasey, M. (n.d.). Jason deCaires Taylor – The Rising Tide, 1-30 September 2015. Ανάκτηση από Sculpture Script, art history research and writing, διαθέσιμο εδώ
