Της Δανάης Νεστορίδου,
Το 2015, χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες άρχισαν να συρρέουν προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Η Ευρώπη κλήθηκε να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση και να λάβει κρίσιμες αποφάσεις ως προς την εγκατάσταση, την περίθαλψη και τους χώρους διαμονής των προσφύγων/μεταναστών. Ωστόσο, δεν ήταν λίγες οι χώρες που δεν μπορούσαν να κρατήσουν τους πρόσφυγες στα εδάφη τους και ύψωσαν τείχη εναντίον τους, με απαγόρευση της εισόδου στη χώρα ή με τη γενικότερη παραμέληση που προκάλεσε ακατάλληλες συνθήκες ζωής. Η Βοσνία αποτελεί μία από τις «ευρωπαϊκές αποτυχίες», μια χώρα που η ανθρωπιστική κρίση πηγάζει από τις ελλιπείς υποδομές, τα κατεστραμμένα κέντρα φιλοξενίας και την ανησυχητική στάση της κυβέρνησης.
Ευρωπαϊκή χείρα βοηθείας
Από το 2007, η Επιτροπή παρέχει 24,6 εκατομμύρια στην Βοσνία για τη διαχείριση των συνόρων της και το μεταναστευτικό πρόβλημα. Επιπλέον, από τον Ιανουάριο του 2016 απολαμβάνει τη συνεργασία του περιφερειακού προγράμματος «Στήριξη για την προστασία ευαίσθητων μεταναστών και τη διαχείριση της μετανάστευσης στα Δυτικά Βαλκάνια» με χρηματοδότηση ύψους 8 εκατ. ευρώ.
Το 2018, νέα κύματα προσφύγων, αιτούντες άσυλο και μετανάστες κατέφτασαν στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να παρέχει οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια στις χώρες υποδοχής, ώστε να χτιστούν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις και να καλύπτονται οι απαραίτητες ανάγκες. Συγκεκριμένα, στις πόλεις Μπίχατς, Βέλικα Κλάντουσα και Σαράγιεβο, η Ένωση χρηματοδοτεί ανθρωπιστικές ενέργειες και μάλιστα η Βοσνία έλαβε μια επιχορήγηση ύψους 7,2 εκατ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα θα κάλυπταν την ενίσχυση του συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης, την παροχή της στέγασης και των βασικών υπηρεσιών υγείας κι εκπαίδευσης. Τον Μάιο του ίδιου χρόνου, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ζήτησε επίσημα βοήθεια από την ΕΕ για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος. Για την έκτακτη χρηματοδότηση δόθηκαν αυτή τη φορά 1,5 εκατομμύρια ευρώ, με σκοπό να καλυφθούν οι απαραίτητες ανάγκες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει όχι μόνο οικονομική, αλλά και τεχνική υποστήριξη για δραστηριότητες σχετικά με την προσφυγική κρίση και τη μετανάστευση μέσω του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας.
Επιπρόσθετα, το 2020 η Επιτροπή πρότεινε πακέτο μακροοικονομικής συνδρομής και προχώρησε σε διαπραγματεύσεις για σύναψη μνημονίου στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση μιας κρίσης άνευ προηγουμένου. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ έλαβε σκηνές και άλλα είδη στέγασης και είδη υγιεινής από τη Σλοβενία και την Αυστρία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάνει σαφή της φιλική διάθεση αλληλεγγύης και συνεργασίας και έχει τηρήσει τις υποσχέσεις παροχής οικονομικής και ανθρωπιστικής στήριξης για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης του Covid-19 που αναδύει νέα προβλήματα στις κοινότητες προσφύγων.
Πίσω από τις μάσκες
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει σταθεί στο πλευρό του γιγάντιου προβλήματος προσφύγων και μεταναστών που αντιμετωπίζει η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, χωρίς, ωστόσο, η ίδια να φαίνεται διατεθειμένη να καλυτερεύσει την κατάσταση. Οι συνθήκες στις κοινότητες προσφύγων στη Βόρεια Βοσνία θυμίζουν σκηνικό πολέμου. Πρόσφυγες και μετανάστες ζουν σε άθλιες, αντίξοες συνθήκες. Δεν υπάρχουν αρκετά καταλύματα και οι χώροι εγκατάστασης είναι σχεδόν κατεστραμμένοι, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να κοιμούνται υπαίθρια. Η μεγάλη φωτιά που ξέσπασε στην αποθήκη που φυλάσσονταν καύσιμα, στον καταυλισμό Μπίχατς προκάλεσε μεγάλη καταστροφή και επίστησε την άμεση αντίδραση της κυβέρνησης και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ). Όσοι ζούσαν στο Μπίχατς μεταφέρθηκαν προσωρινά στον καταυλισμό του χωριού Λίπα. Εντούτοις, οι αρχές υποστηρίζουν πως η «προσωρινή» λύση ενδέχεται να καταστεί μόνιμη καθώς δεν υπάρχει κάποιο άλλος μέρος να μεταφερθούν.
Σύμφωνα με έρευνες του ΔΟΜ, την φωτιά την έβαλε μια ομάδα κατοίκων που είχαν φύγει. Αν και δεν υπήρξαν θύματα, η ζημιά που πραγματοποιήθηκε ήταν πολύ μεγαλύτερη. Οι μεγάλες σκηνές στις οποίες κοιμούνταν οι μετανάστες κάηκαν ολοσχερώς και η προϋπάρχουσα αρνητική στάση της κυβέρνησης όσον αφορά το μεταναστευτικό, καθώς και οι λαϊκές διαμαρτυρίες ενισχύθηκαν. Οι τοπικές αρχές δήλωσαν σθεναρά τους φόβους τους για την μελλοντική κατεύθυνση των κατοίκων της κατεστραμμένης περιοχής, δηλώνοντας πως οι αστυνομικές αρχές θα εμποδίσουν οποιαδήποτε προσπάθεια κατάληψης των εγκαταλελειμμένων κτηρίων του Μπίχατς. Επιπλέον, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη έχει κατηγορηθεί πολλάκις στο παρελθόν για επαναπροωθήσεις και βίαιες συμπεριφορές από τις εθνικές αρχές. Η Διεθνής Αμνηστία, κατακρίνει την αστυνομία και τις αυτοοργανωμένες ομάδες περιφρούρησης που σταματούν λεωφορεία και αφήνουν τους μετανάστες και αιτούντες άσυλο να περιπλανούνται αναζητώντας κάποιο μέρος να εγκατασταθούν. Ακόμη, δεν είναι λίγες οι φορές που η τοπική αστυνομία πραγματοποιεί εφόδους σε ιδιωτικά σπίτια ή δημιουργεί οδοφράγματα και απομακρύνει πολλές φορές και με τη χρήση βίας τις οικογένειες χωρίς να τους προτείνουν ή να τους μεταφέρουν σε κάποια εναλλακτική στέγη.
Πηγή εικόνας: DW
Η αλήθεια ανάμεσα στα αποκαΐδια
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, δήλωσε πως παρακολουθούσε τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων τις βδομάδες πριν την καταστροφή. Η φωτιά στον καταυλισμό Μπίχατς έχει μεταφραστεί με πολλές διαφορετικές έννοιες. Οι τοπικές αρχές επιρρίπτουν κατηγορίες στους ίδιους τους κατοίκους χαρακτηρίζοντας την πράξη ως εγκληματική ενέργεια. Εντούτοις, η αλήθεια ενδέχεται να είναι διαφορετική. Ο πυρπολισμός του καταυλισμού θα μπορούσε να αποδοθεί ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την γενικότερη κατάσταση που βιώνουν αλλά και για την εγκατάλειψη τους από τις ομάδες του ΔΟΜ, λόγω των αφιλόξενων συνθηκών διαβίωσης στις πολικές θερμοκρασίες του χειμώνα που διαφαίνονται αρκετά επικίνδυνες για την υγεία των μεταναστών.
Εκτενέστερα, ο καταυλισμός δεν διέθετε τρεχούμενο νερό, θέρμανση και δεν είχε συνδεθεί στο δίκτυο ηλεκτροδότησης. Οι χαμηλές θερμοκρασίες επιδεινώνουν την κατάσταση, καθώς πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας και δεν υπάρχει ο κατάλληλος εξοπλισμός για να τους παραχθεί η απαιτούμενη περίθαλψη ή τα φάρμακα που χρειάζονται. Οι πρόσφυγες με πανό, συνθήματα και απεργία πείνας διαμαρτύρονται για την αντιξοότητα των κέντρων φιλοξενίας. Πρόσφυγας από το Πακιστάν απάντησε εκπροσωπώντας τους διαδηλωτές: «Σήμερα θα μείνουμε πεινασμένοι. Δεν μας πειράζει. Μπορούμε να προσαρμοστούμε σε αυτό. Μπορούμε να πιούμε νερό. Αυτό είναι αρκετό για εμάς. Αλλά το πρόβλημα είναι, το κύριο πρόβλημα για εμάς, είναι ότι χρειαζόμαστε κοντέινερ».
Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που από το 2018 έχει διαθέσει συνολικά πάνω από 85,5 εκατομμύρια ευρώ πιέζει τις κυβερνητικές αρχές να συνεργαστούν με τις τοπικές αρχές και να ηρεμήσουν τους αντιφρονούντες στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι αρχές οφείλουν να έχουν στο νου τους ότι αναφέρονται σε χιλιάδες αθώες ανθρώπινες ζωές. Αυτό που κρίνεται σημαντικό, είναι να εστιάσουν στην δημιουργία των κατάλληλων υποδομών, στην παροχή των βασικών αγαθών τροφής, περίθαλψης και εκπαίδευσης και να προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες που δημιουργούν οι συνθήκες. Η ανθρωπιστική κρίση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη εγείρει την ανησυχία της ΕΕ, η οποία ανησυχεί για την συνεχή καταστρατήγηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων/μεταναστών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ΕΕ χορηγεί 1,5 εκατ. ευρώ σε ανθρωπιστική βοήθεια προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, διαθέσιμο εδώ
- Φωτιά κατέστρεψε καταυλισμό όπου ζούσαν 1.300 μετανάστες στη Βοσνία, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Βοσνία: Δραματική η κατάσταση με τους πρόσφυγες, NEWS 24/7, διαθέσιμο εδώ
- Βοσνία και Ερζεγοβίνη: Επικίνδυνοι περιορισμοί στις μετακινήσεις αφήνουν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες/ριες απροστάτευτους/ες, Διεθνής Αμνηστία, διαθέσιμο εδώ
