Της Κωνσταντίνας Κασούμη,
Ένα από τα κύρια ζητήματα που απασχολεί τους αρχηγούς των κρατών και βρίσκεται στην αρχή της πολιτικής ατζέντας τους εδώ και χρόνια είναι αδιαμφισβήτητα το μεταναστευτικό ζήτημα. Ένα πολύπλευρο και πολύπλοκο ζήτημα δεδομένου ότι σχετίζεται με την εξέλιξη της ανθρωπότητας, της οικονομίας, της πολιτικής και του πολιτισμού γενικότερα. Ως μετανάστευση ορίζεται η μετακίνηση και εγκατάσταση είτε μιας ομάδας ανθρώπων, είτε ενός μόνο ατόμου σε μία άλλη χώρα με διαφορετική από την δική τους ιθαγένεια. Σε αυτή την μετακίνηση τους ωθούν οι συνεχώς μεταβαλλόμενες εξελίξεις της ανθρωπότητας. Βασική αιτία είναι ο πόλεμος. Οι άνθρωποι αναζητούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε άλλες χώρες – ειρηνικές και αναπτυγμένες. Ταυτόχρονα, η κακή οικονομική κατάσταση και η μη παροχή ευκαιριών για εργασία τους ωθεί να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τα παιδιά τους αλλού.
Διακρίνεται σε διάφορους τύπους, εκ των οποίων οι κυριότεροι είναι οι εξής:
- παραδοσιακή, σύγχρονη και νεωτερική (ανάλογα με την χρονική περίοδο κατά την οποία πραγματοποιείται)
- μόνιμη ή προσωρινή (ανάλογα με τη διάρκεια παραμονής)
- ατομική και ομαδική (ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που μεταναστεύουν)
- νόμιμη ή παράνομη (ανάλογα αν το κράτος υποδοχής καταγράφει ή όχι τους μεταναστεύοντες)
- εσωτερική ή εξωτερική (ανάλογα αν εκτείνεται μέσα στα όρια του κράτους τους ή όχι)
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο πιο σπουδαίος θεσμός, δεν μένει έξω από τα δρώμενα αλλά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, προσπαθεί να προστατέψει τους μετανάστες οι οποίοι νόμιμα εγκαταστάθηκαν στις χώρες οι οποίες είναι κράτη-μέλη της καθώς και να εξαλείψει τα φαινόμενα παράνομης μετανάστευσης και εμπορίας ανθρώπων.
Το πρόγραμμα του Τάμπερε: Η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε την προσπάθεια δημιουργίας νομοθετικού πλαισίου για τους μετανάστες το 1999 με το πρόγραμμα του Τάμπερε. Το πρόγραμμα αφορά τόσο την μετανάστευση όσο την εξωτερική ασφάλεια των συνόρων στο πλαίσιό της. Στόχος του προγράμματος είναι να δημιουργηθεί μια «εταιρική σχέση» μεταξύ της χώρας καταγωγής και της χώρας υποδοχής των μεταναστευτικών ρευμάτων, μία κοινή πολιτική η οποία θα σκοπεύει στην προάσπιση των ατομικών δικαιωμάτων και στην ανάπτυξη των χωρών διέλευσης και καταγωγής. Με λίγα λόγια, αποφασίστηκε να αντιμετωπιστεί σφαιρικά το μεταναστευτικό φαινόμενο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη καλούνται να συμμετέχουν στην προσπάθεια δημιουργίας εσωτερικών και εξωτερικών πολιτικών συνοχής. Η προσπάθεια αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη σταθερών βάσεων για την αποτροπή συγκρούσεων, την ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδουν και την εγκαθίδρυση δημοκρατικών αρχών.
Το πρόγραμμα της Χάγης: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τον Νοέμβριο του 2005 το πρόγραμμα της Χάγης με σκοπό την εξάλειψη του φαινομένου της παράνομης μετανάστευσης και την προάσπιση του νομικού πλαισίου για την φύλαξη του χώρου ασφάλειας, ελευθερίας και δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πρόγραμμα της Χάγης πάρθηκαν πάρα πολύ σπουδαία μέτρα για την ένταξη των μεταναστών. Συγκεκριμένα, εγκρίθηκε το πρόγραμμα «Αλληλεγγύη και διαχείριση των μεταναστευτικών ροών» το οποίο περιλαμβάνει την σύσταση του Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων, του Ταμείου Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, του Ταμείου Επιστροφών και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσφύγων. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) που είναι υπεύθυνος για την προστασία των συνόρων των κρατών μελών της Ένωσης. Στα πλαίσια του περιεχομένου αυτού του προγράμματος είχε συναφθεί και η Συνθήκη Σένγκεν στις 14 Ιουνίου του 1985 στην πόλη Σένγκεν του Λουξεμβούργου, ανάμεσα στην Γερμανία, το Βέλγιο , το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία και την Γαλλία (κράτη-μέλη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων). Ρύθμισε την κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα, την ελεύθερη κυκλοφορία όλων των υπηκόων των κρατών που υπέγραψαν την συμφωνία καθώς και την συνεργασία δικαστικής και αστυνομικής εξουσίας.
Συνθήκη της Λισαβόνας: Η Συνθήκη της Λισαβόνας τέθηκε σε ισχύ τον Δεκέμβριο του 2009. Εισήγαγε νέα μέτρα για την ένταξη των μεταναστών και έθεσε σε ισχύ το καθεστώς της ειδικής πλειοψηφίας για θέματα που αφορούν τη νόμιμη μετανάστευση. Αμέσως μετά τη σύναψη της Συνθήκης ανακοινώθηκε το πρόγραμμα της Στοκχόλμης, το οποίο στην ουσία αντικαθιστά τα δύο προηγούμενα προγράμματα, του Τάμπερε και της Χάγης. Το πρόγραμμα της Στοκχόλμης εστιάζει στη συνοχή μεταξύ της μεταναστευτικής πολιτικής και της πολιτικής της εκπαίδευσης, της εργασίας, της υγείας των ανθρώπων και είναι υπέρ της νόμιμης μετανάστευσης του εργατικού δυναμικού, διότι μπορούν να συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας υποδοχής. Θέτει ως προτεραιότητα την προστασία ασυνόδευτων ανηλίκων, την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της παράνομης διακίνησης μεταναστών, ενώ υποστηρίζει έντονα τη συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία για τη χορήγηση ασύλου.
Πηγές
- Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα: Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Μεταπτυχιακό πρόγραμμα: Ευρωπαϊκές Πολιτικές Νεολαίας, Επιχειρηματικότητας, Εκπαίδευσης και Πολιτισμού. Θέμα: «ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ», Μεταπτυχιακή φοιτήτρια: Μαυρίδου Μαρία, Επιβλέπων καθηγητής: Νίκας Χρήστος, Εξεταστής καθηγητής: Κουτσουπιάς Νικόλαος, Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2020
