Του Νικόλαου Τσελέντη,
Η Υεμένη είναι μία ιδιάζουσα περίπτωση. Αποτελεί μία από τις αρχαιότερες κοιτίδες πολιτισμού στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, ενώ με τη σύγχρονη έννοια και υπόσταση του κράτους μετρά μόλις 31 χρόνια ζωής, από το 1990. Εκείνο το έτος, πραγματοποιήθηκε η ένωση της βόρειας Υεμένης με το νότιο τμήμα της χώρας, το οποίο είχε υπάρξει βρετανικό προτεκτοράτο έως το 1967 και στη συνέχεια είχε τεθεί στη σφαίρα επιρροής της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, υιοθετώντας κομμουνιστικό κυβερνητικό σύστημα.
Στο πηδάλιο της εξουσίας του ενωμένου, πλέον, κράτους βρέθηκε ο Ali Abdullah Saleh, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε προς ίδιον όφελος το αξίωμά του, παρατείνοντας την προεδρική θητεία του ολοένα και περισσότερο. Κατά συνέπεια, η δυσαρέσκεια των πολιτών γινόταν εντονότερη και εκδηλωνόταν με την πρώτη ευκαιρία μέσω διαμαρτυριών κατά της άρχουσας τάξης. Φυσικά, τα μεμονωμένα και μικρής δυναμικής κινήματα δεν καθίσταντο ικανά για την ανατροπή του Saleh, με αποτέλεσμα να παραμείνει στον προεδρικό θώκο επί 20 συναπτά έτη. Τότε, τον Φεβρουάριο του 2011, ήρθε αντιμέτωπος με τη μαζική οργή του λαού της Υεμένης, ο οποίος απαιτούσε πια τη ριζική αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Η εξέλιξη αυτή μπορεί κάλλιστα να χαρακτηρισθεί ως η αρχή του τέλους.
Αναταραχές ξέσπασαν σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας, χωρίζοντάς τη σε δύο στρατόπεδα. Ο βορράς και η πρωτεύουσα Sanaa πέρασαν στον έλεγχο της σιιτικών καταβολών ένοπλης ομάδας, εν ονόματι Houthi, στα τέλη του 2014, με τη σημαντική αρωγή του Ιράν. Στο εναπομείναν τμήμα του κράτους συσπειρώθηκε η νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση, υπό τον Πρόεδρο Abdrabbuh Mansur Hadi, με τον αραβικό συνασπισμό του Κόλπου, ο οποίος αποτελείτο εν τοις πράγμασι από τις στρατιωτικές δυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής παρείχαν πάσας φύσεως υποστήριξη. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ένοπλες συρράξεις μεταξύ των δύο μετώπων δεν άργησαν να λάβουν χώρα και στις 22 Μαρτίου του 2015 η Υεμένη βυθίστηκε σε έναν αιμοσταγή εμφύλιο.
Ο πόλεμος έχει αφήσει στο διάβα του περισσότερους από 110.000 νεκρούς και, κατά τον ΟΗΕ, έχει πυροδοτήσει μία ανθρωπιστική κρίση άνευ προηγουμένου. Συγκεκριμένα, το 80% των πολιτών, σε μία χώρα με πληθυσμό 30 εκατομμυρίων, χρειάζεται προστασία ή βοήθεια. Εξ αυτών, περίπου 50.000 Υεμένιοι ήδη λιμοκτονούν και ακόμη 5 εκατομμύρια πλησιάζουν σε αυτήν την αποκαρδιωτική κατάσταση. Ο λιμός, ως ευρεία έννοια, ενυπάρχει σε μία περιοχή όπου όλα τα όρια της επισιτιστικής ανασφάλειας, του οξέος υποσιτισμού και της θνησιμότητας παραβιάζονται. Στην περίπτωση της Υεμένης φαίνεται πως πληρούνται όλα τα ανωτέρω κριτήρια, θορυβώντας τη διεθνή κοινότητα, η οποία προσπαθεί να λύσει αυτόν το γόρδιο δεσμό.
Κι ενώ ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών επιδιώκει τη διευθέτηση αυτού του ακανθώδους ζητήματος μέσω της διακρατικής συνεργασίας, η πλανητική υπερδύναμη φαίνεται πως έχει αντίθετη άποψη. Στις 10 Ιανουαρίου, ο Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Mike Pompeo, γνωστοποίησε στο Κογκρέσο την πρόθεσή του να ορίσει τους Houthis ως «ξένη τρομοκρατική οργάνωση» (Foreign Terrorist Organisation-FTO) στις 19 του μηνός, την τελευταία δηλαδή ημέρα της προεδρίας του Donald Trump. Κύριος στόχος του Pompeo είναι να καταστεί η εν λόγω ομάδα υπεύθυνη για τις τρομοκρατικές της πράξεις που απειλούν αμάχους, υποδομές και επιχειρήσεις ανεξαρτήτως συνόρων. Κατ’ επέκταση, πιστεύεται πως το σχέδιο των Η.Π.Α. θα δώσει τέλος στον εμφύλιο σπαραγμό, καθώς οι πιέσεις που θα ασκηθούν στους Houthis θα είναι μεγάλες.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ για τις Ανθρωπιστικές Υποθέσεις, Mark Lowcock, όχι μόνον εξέφρασε την αντίρρησή του για τον χειρισμό της εμφύλιας κατάστασης αλλά έκρουσε και τον κώδωνα για «τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων 40 χρόνων». Κατά τη δική του άποψη, η στοχοποίηση των Houthis θα επιδεινώσει περαιτέρω τις συνθήκες διαβίωσης την κατοίκων της Υεμένης, οι οποίοι βρίσκονται υπό τον έλεγχο της εξτρεμιστικής οργάνωσης. Αυτό τεκμαίρεται από το γεγονός ότι σχεδόν όλη η ποσότητα των τροφίμων εισάγεται στη χώρα μέσω εμπορικών καναλιών και των ανθρωπιστικών οργανώσεων, που παρέχουν χρήματα στους Υεμένιους για την αγορά των απαραίτητων αγαθών τους. Με την ανακήρυξη των Houthis ως τρομοκρατικής οργάνωσης και την επακόλουθη οργή που προκλήθηκε, πολλές εταιρίες, τράπεζες και αποστολές ανακοίνωσαν πως θα διακόψουν τις δραστηριότητές τους στην περιοχή, αφού ο κίνδυνος θα πολλαπλασιαστεί. Σα να μη φθάνει αυτό, με μία πρόχειρη εκτίμηση, το κόστος των τροφίμων θα αυξηθεί κατά 400%, καθιστώντας το δυσβάσταχτο.
Βέβαια, ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α. δήλωσε ότι θα εκδοθούν ειδικές άδειες εισαγωγής για τις βασικές προμήθειες, στις περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες. Με άλλα λόγια, η αμερικανική πολιτική δεν επιδιώκει την αποκοπή της Υεμένης από τον υπόλοιπο κόσμο, προκαλώντας εκτενέστερη ανθρωπιστική κρίση, αλλά στοχεύει, βάζοντας στη μαύρη λίστα τους Houthis, στην άσκηση αποτελεσματικής πίεσης, προκειμένου να καμφθεί η αντίστασή τους. Εξάλλου, το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών, που διαβιεί μαζί τους, αντιτίθεται στην κυριαρχία της συγκεκριμένης ομάδας και επιθυμεί την εξόντωσή της και την επιστροφή της νόμιμης κυβερνήσεως. Κυρία αιτιολογία τους αποτελεί η ανυπολόγιστη συμφορά που προκαλούν οι Houthis προκειμένου να πετύχουν τον σκοπό τους, βλάπτοντας αθώους πολίτες. Μάλιστα, η επίθεση στις 30 Δεκεμβρίου στο Διεθνές Αεροδρόμιο “Aden”, η οποία είχε 25 θύματα και οργανώθηκε από τους Houthis, προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη απέχθεια προς το πρόσωπό τους.
Εν κατακλείδι, οι επόμενες ημέρες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες. Η Υεμένη έχει να διασχίσει έναν γολγοθά∙ την τεράστια ανθρωπιστική κρίση των τελευταίων ετών και τον αέναο εμφύλιο πόλεμο. Η κατάσταση χρήζει λεπτών χειρισμών και όχι δηλώσεων και πρωτοβουλιών της τελευταίας στιγμής από την αμερικανική κυβέρνηση. Αν παραμεριστεί η έχθρα ανάμεσα σε Η.Π.Α. και Ιράν και προταχθεί η συνεργασία για το καλό της ανθρωπότητας, τότε θα έχουμε λόγους για να ελπίζουμε ακόμα. Διαφορετικά, ο ασκός του Αιόλου μόλις άνοιξε…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
US blacklisting of Houthis ‘could tip Yemen into huge famine’, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Biden faces calls to reverse Houthi ‘terrorist’ group designation, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
-
After internal battle, Trump administration to declare Yemen’s Houthis a terrorist group, raising humanitarian concerns, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
