Της Μυρτούς Κατσούλη,
Πέρυσι, στις αρχές του νέου ακαδημαϊκού έτους είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω μαζί με άλλους συμφοιτητές μου τη γενική συνέλευση των φοιτητών και των πολιτικών παρατάξεων του Παντείου Πανεπιστημίου, η οποία έλαβε χώρα εν όψει της ψήφισης του νέου νομοσχεδίου για την παιδεία. Ούσα πρωτοετής φοιτήτρια, ήταν ένα έναυσμα για μένα να βρεθώ για πρώτη φορά σε φοιτητική συγκέντρωση, γι΄αυτό και το θεώρησα μια καλή αφορμή να πάρω μια γεύση για τα θέματα που αφορούν, και που -κατ’ εμέ- πρέπει να αφορούν, όλους τους φοιτητές.
Παρόλο που ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με σοβαρά ζητήματα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, που επηρεάζουν, δηλαδή, άμεσα τη ζωή και τις σπουδές των φοιτητών, προέκυψαν κάποιοι προβληματισμοί και σκέψεις για τον τρόπο διεξαγωγής τέτοιων συνελεύσεων.
Κατά κανόνα απαρτίζονται από τις καθιερωμένες και γνωστές σε όλους παρατάξεις και ακολουθούν συγκεκριμένη διαδικασία: έχοντας ήδη προετοιμάσει το «κοινό» με τη διανομή φυλλαδίων, πριν την κάθε συνέλευση για την κάθε συνέλευση, οι εκπρόσωποι μιλούν διαδοχικά προβάλλοντας τα αιτήματα κάθε παράταξης. Άλλα αντικρουόμενα, άλλα συμπίπτοντα, ο κοινός παρονομαστής εξακολουθεί και είναι ότι «συμφωνούμε ότι διαφωνούμε». Και δεν παίζει ρόλο το θέμα που συζητείται κάθε φορά, εξάλλου όλα αφορούν κάποιο καινούργιο νομοσχέδιο ή κάποια επέτειο, αλλά ο τρόπος που εκτυλίσσεται μια τέτοια συγκέντρωση.
Η πρώτη και τελευταία συνάντηση που παρακολούθησα αφορούσε τη στάση που έπρεπε να τηρήσει η φοιτητική κοινότητα (απ)έναντι των διατάξεων του νέου νομοσχεδίου για την παιδεία και ειδικότερα για τα μέτρα σχετικά με τη φοίτηση στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όσοι θέλησαν να συμμετάσχουν, συμμετείχαν και έλαβαν σχεδόν άφοβα τη θέση που επιθυμούσαν για τα ζητήματα που έπρεπε να «επιλυθούν». Φυσικά, στο πλαίσιο της ελεύθερης έκφρασης των ιδεών και του γόνιμου διαλόγου, που οφείλει να αντιπροσωπεύει το πανεπιστήμιο.
Όπως και σε κάθε άλλη συνέλευση, ενεργό ρόλο -και το πάνω χέρι- φάνηκαν να έχουν οι παρατάξεις αυτές καθαυτές και όχι μεμονωμένοι φοιτητές, ελάχιστοι μόνο από τους οποίους διατύπωσαν ελεύθερα τη γνώμη τους. Και στα μάτια τα δικά μου με απασχόλησε ιδιαίτερα το γεγονός αυτό, ότι, δηλαδή, δεν υπήρχε απόλυτος σεβασμός σε άτομα «ανένταχτα» που απλώς επιθυμούσαν να ακουστεί και η δική τους φωνή.
Το πρόβλημα, λοιπόν, που απασχολεί όχι μόνο την πανεπιστημιακή, αλλά και την πολιτική κοινότητα είναι η σκοπιμότητα της ύπαρξης των παρατάξεων αυτών. Θα λέγαμε, αν ήμαστε κακεντρεχής, πως μέσα από αυτές αναδύονται μελλοντικοί πολιτικοί ή και ότι από αυτές τροφοδοτείται και όλο το πολιτικό σύστημα, αλλά ας το σκεφτούμε λίγο περισσότερο: είναι όντως απαραίτητες ή απλώς υπάρχουν για να δημιουργούν μικρο-προβλήματα, να ενοχλούν τους πρωτοετείς και να εξυπηρετούν ανώτερα θελήματα;
Και έστω ότι σκεπτόμαστε πιο ανοιχτόμυαλα και ότι πραγματικά έχουν συσταθεί για να εκπληρώσουν το φοιτητικό όραμα. Υπό ποιες, όμως, συνθήκες, με βάση ποιες διαδικασίες και από πού κι ως πού εκφράζουν την πλειονότητα της φοιτητικής γνώμης;
Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν ότι τα αιτήματα όσων παρατάξεων συμμετείχαν είχαν κοινή γραμμή και δεν φάνηκαν να διαφοροποιούνται ιδιαίτερα. Και με την εμπειρία που δεν είχα κατάλαβα ότι απλώς λογομαχούσαν ασταμάτητα χωρίς πραγματική αφορμή. Και προς το τέλος της συνέλευσης, η «πλειοψηφία» ενέκρινε, μετά από ώρες και ώρες μέσα στο κλειστό αμφιθέατρο, ενεργό (αντί)δράση στο νέο νομοσχέδιο με τριήμερη κατάληψη της Σχολής και πορεία στο κέντρο της Αθήνας…
Από την αρχή της και μόνο καταλάβαινε κανείς πως η κατάσταση ήταν χαώδης: άλλοι φώναζαν, κάποιοι καθιστοί κάποιοι όρθιοι, άλλοι μιλούσαν ταυτόχρονα και άλλοι κάπνιζαν ανελλιπώς, μη σεβόμενοι τους συμφοιτητές τους, επιδεινώνοντας την ήδη αποπνικτική και αφόρητη ατμόσφαιρα. Και φυσικά σ’ έναν χώρο όπου επικρατεί πανικός, δεν λείπουν οι τσακωμοί, τα «μη με διακόπτεις», τα «δεν με αφήνεις να ολοκληρώσω», τα γιουχαρίσματα, όλα σε βάρος της ομαλής διεξαγωγής της συνέλευσης. Έτσι, όμως, μην τηρώντας τις αρχές και τις προϋποθέσεις του πολιτισμένου διαλόγου, η απλή συζήτηση κορυφώθηκε χωρίς πολλά πολλά σε μια αφόρητη βαβούρα, με τον καθένα να θέλει να επιβάλει το δικό του, χωρία καμία ευγένεια, προσοχή και σεβασμό.
Και μέσα σε συνθήκες όπου βασικές ανθρώπινες αξίες προσβάλλονται, πώς είναι δυνατό να ληφθούν συλλογικές αποφάσεις με αντικειμενικό και αμερόληπτο τρόπο που να δίνουν ρεαλιστικές λύσεις για τα προβλήματα που απασχολούν τη φοιτητική κοινότητα; Και αν όχι να δώσουν λύσεις, πώς είναι δυνατό να μην υπάρχει στοιχειώδης οργάνωση που να τους βοηθά όλους να σκεφτούν παραγωγικότερα και να δράσουν αποτελεσματικότερα;
Λογικό, και μάλλον αναμενόμενο, ήταν να μη διεξαχθεί κανένα συμπέρασμα και να μη δοθεί καμία ουσιαστική πρόταση για τη στάση που έπρεπε να τηρήσει η φοιτητική κοινότητα σχετικά με τις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου για την παιδεία και για τα μέτρα σχετικά με τη φοίτηση στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εξάλλου και τα ίδια τα αιτήματα, όπως αυτά προβλήθηκαν μέσα απ’ τα φυλλάδια που διανεμήθηκαν και τις προφορικές εκκλήσεις, χαρακτηρίζονταν από στείρες και χρόνια επαναλαμβανόμενες επιχειρηματολογίες, που δεν συνάδουν με το φρέσκο πνεύμα που οφείλει να διακατέχει τη νέα γενιά. Οι παρατάξεις ενέμεναν σε ανυπόστατες γνώμες, πολλές φορές αναιτιολόγητες, ενώ παράλληλα εξαιτίας των παρωχημένων και ατεκμηρίωτων λόγων κυριάρχησαν οι απολυτότητες, που με τη σειρά τους δεν επέτρεψαν την αδογμάτιστη και απροκατάληπτη τοποθέτηση πάνω στα ζητήματα.
Και αυτό που όλοι ερωτηθέμεθα, δεδομένης της κατάστασης, είναι εάν όντως οι συντελεστές της συνέλευσης, και κάθε φοιτητικής συνέλευσης, είναι διατεθειμένοι να βάλουν στην άκρη τις όποιες μεταξύ τους διαφορές και να δράσουν από κοινού για να πετύχουν βραχυπρόθεσμους και μακρoπρόθεσμους στόχους. Εάν είναι πρόθυμοι να συνδιαλλαχθούν παραγωγικά, χωρίς να χρονοτριβούν σε αντιπαλότητες και άσκοπες αντιπαραθέσεις και εάν επιθυμούν να υλοποιήσουν τα αιτήματά τους, όντας προετοιμασμένοι κατάλληλα και συντονίζοντας την προσπάθειά τους για να θέσουν σε πρακτική εφαρμογή ένα ορθό και οργανωμένο πρόγραμμα.
Προσωπικά θεωρώ πολύ θεμιτό και υγιές οι φοιτητές να ασχολούνται με θέματα που επηρεάζουν άμεσα τη ζωή και τις σπουδές τους. Να ελπίζουν σ’ ένα καλύτερο και πιο σίγουρο για την εκπαίδευση μέλλον, να υποστηρίζουν και να μάχονται για αυτά που πιστεύουν, να αντιστέκονται στα εκάστοτε νοσηρά φαινόμενα. Ωστόσο, προκειμένου ο αγώνας και οι προσπάθειες να ευοδώσουν, να εξασφαλιστεί, δηλαδή, μια ευνοϊκή προς όλους φοίτηση, χωρίς εξωτερικά κωλύματα, χρειάζεται να εξετάζονται τα προβλήματα χωρίς παρωπίδες και να λαμβάνονται πιο δραστικά μέτρα με δημοκρατικές διαδικασίες, το οποία θα στοχεύουν τόσο στη βελτίωση, αλλά και στην ανανέωση των καλών στοιχείων του υπάρχοντος εκπαιδευτικού συστήματος.
