Της Διαλεχτής Άνθη,
“A riveder le stelle” («να δεις ξανά τ’ αστέρια»), μας προτείνει η Gallerie degli Uffizi στη Φλωρεντία μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της για να παρασύρει «επισκέπτες» από όλο τον κόσμο σε μία μοναδική ψηφιακή έκθεση, αφιερωμένη στον μεγάλο Ιταλό ποιητή Dante Alighieri. Ο τίτλος της έκθεσης (“To rebehold the stars”. Dante | Uffizi Galleries) προέρχεται από την τελευταία φράση του έργου του, «Κόλαση», και παραπέμπει στο τιμώμενο έργο της έκθεσης -τη Θεία Κωμωδία-, ενώ ταυτόχρονα μεταδίδει ένα μήνυμα ελπίδας ανανέωσης και φωτός, προτρέποντας το κοινό να επαναφέρει την παρουσία των «αστεριών» στη ζωή του οτιδήποτε και να συμβολίζουν για τον καθένα.
Με 88 ζωγραφικές εικονογραφήσεις του διάσημου αναγεννησιακού ζωγράφου Federico Zucceri αναπαρίσταται το διάσημο έργο του Ιταλού ποιητή «Θεία Κωμωδία». Ο Federico Zucceri, γνωστός ήδη από τις νωπογραφίες του στη Santa Maria del Fiore, το 1586-1588, κατά τη διάρκεια παραμονής του στην Ισπανία, επιχείρησε να δώσει μορφή και εικόνα στις γλαφυρές περιγραφές των σκηνών του Δάντη. Ορμώμενος από τη φαντασία του και τις σκηνές που ξεπηδάνε στο μυαλό του, διαβάζοντας τους στίχους του Δάντη, ο μανιεριστικός καλλιτέχνης μέσα από το πινέλο του αποτυπώνει τη δική του ερμηνεία και οπτική του έργου αναφορικά με τον Άδη. Η συλλογή μετά τον θάνατο του Zucceri, το 1609, περιήλθε στην κατοχή της οικογένειας Orsini, για την οποία εργαζόταν όσο ζούσε. Μετά από χρόνια αποκτήθηκε από την οικογένεια των Μεδίκων, ενώ από το 1738 εντάσσεται στο υλικό του Uffici, όπου φυλάσσεται έως σήμερα.
Το ζωγραφικό έργο ήταν δεμένο σε έναν ενιαίο τόμο όπου δίπλα σε κάθε εικόνα αναγραφόταν και ο στίχος από τον οποίο εμπνέεται. Αξίζει να αναφερθεί ότι είναι η πρώτη φορά που εκτίθεται και δημοσιοποιείται δωρεάν μέσω της επίσημης ιστοσελίδας, καθώς έως τώρα αποτελούσε αποκλειστικά αντικείμενο μελέτης και όχι μέρος της έκθεσης. Οι εικόνες, όπως παρουσιάζονται ψηφιακά στη διαδικτυακή έκθεση, πλαισιώνονται από επιστημονική περιγραφή, που έχει βοηθητικό ρόλο στην κατανόηση και ερμηνεία του έργου (σύμφωνα με τον ιστότοπο, οι ετικέτες προς το παρόν αναγράφονται στα ιταλικά, αλλά η διαδικασία μετάφρασής τους στα αγγλικά θα ολοκληρωθεί σύντομα).
Dante Alighieri: Η πορεία ως τη «Θεία Κωμωδία»
Γεννημένος το 1265 στη Φλωρεντία σε μια εποχή πολυτάραχη, μεταβατική σχεδόν, ο Dante Alighieri μεγάλωσε με μία αρχοντική οικογένεια. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του σημαδεύτηκαν από 2 σημαντικές απώλειες για τον ίδιο, της μητέρας του Donna Bella degli Abati το 1270 και του πρώτου έρωτά του, της Βεατρίκης, το 1290. Τα δύο αυτά γεγονότα τον οδήγησαν να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία, την ποίηση και τις τέχνες. Οι συγγραφικές του καταβολές εντοπίζονται στον Όμηρο, τον Αριστοτέλη και τον Βιργίλιο, αλλά δεχόταν και ερεθίσματα από το πολιτικό σκηνικό της περιόδου. Η ζωή του χαρακτηρίστηκε πολιτικά από την έριδα που είχε με τον πάπα Βονιφάτιο Η’. Από πολλούς μελετητές θεωρείται ως η πνευματική προσωπικότητα που έθεσε τα θεμέλια για τη μετάβαση από το σκοτάδι του Μεσαίωνα στο φως και την ακτινοβολία της Αναγέννησης, καθώς ήταν ο πρώτος ποιητής που έγραψε στην ιταλική γλώσσα και όχι στη λατινική. Στο πλαίσιο εορτασμού του για τα 700 χρόνια από τον θάνατό του (1321) έχουν οργανωθεί εκδηλώσεις σε περισσότερα από 70 μουσεία και πολιτισμικούς χώρους της Ιταλίας κατά τη διάρκεια του έτους.
Η «Θεία Κωμωδία» είναι ένα ποιητικό έργο που χωρίζεται σε τρία διαδοχικά μέρη, την «Κόλαση» (1314), το «Καθαρτήριο» (1916) και τον «Παράδεισο» (1921). Ο συγγραφέας, τοποθετώντας τον εαυτό του ως πρωταγωνιστή, περιγράφει το ταξίδι του στον Άδη, το οποίο διαρκεί 7 ημέρες. Συνοδοιπόρος του αρχικά είναι ο Βιργίλιος, μνημονεύοντας τον μεγάλο ποιητή του πρώτου αιώνα, ενώ στη μετάβαση προς τον παράδεισο τον συνοδεύει μια γυναικεία μορφή, η Βεατρίκη. Η παρουσία της αντιπροσωπεύει ένα υπαρκτό πρόσωπο στη ζωή του Δάντη, που αποτελούσε τον πλατωνικό του έρωτα, λήγοντας άδοξα με τον αιφνίδιο θάνατο της ίδιας. Συνδετικός κρίκος στα τρία μέρη είναι η παρουσία των αστεριών στο τέλος κάθε κύκλου με μία χαρακτηριστική φράση που μεταβαίνει από το ένα στάδιο στο επόμενο.
Μέσα σε αυτό το έργο o Dante Alighieri σκιαγραφεί την αντικρουόμενη ηθική άνοδο και πτώση του ανθρώπου και τη δυσαρέσκειά του με τις πολιτικές αναταραχές στη Φλωρεντία. Ίσως αυτό που καθιστά το έργο του -πάλαι ποτέ- επίκαιρο και ως ένα από τα καλύτερα παγκοσμίως με επιρροές χριστιανικές (βασική πηγή έμπνευσης θεωρείται το έργο της χριστιανής μύστριας Μεχτίλδης του Μαγδεβούργου) και αριστοτελικές είναι ότι ψυχογραφεί την αιώνια απορία του ανθρώπου για την πορεία της ανθρώπινης ψυχής μετά τον θάνατο, η οποία, σύμφωνα με το έργο, προσπαθεί να επιβληθεί στα πάθη της ως την τελική κατάταξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “To rebehold the stars”. Dante | Uffizi Galleries, διαθέσιμο εδώ
- Φλωρεντία: Η πινακοθήκη Uffizi τιμά τον Dante Alighieri με μια διαδικτυακή παρουσίαση ζωγραφικών έργων, ΕRT.gr, διαθέσιμο εδώ
- Dante On line, διαθέσιμο εδώ
- Uffizi Commemorates Dante Alighieri Sketches | HYPEBEAST, διαθέσιμο εδώ
- 700 anni fa moriva Dante Alighieri – Fivedabliu.it, διαθέσιμο εδώ
