Της Βασιλικής Σέμκου,
Ο τομέας της εκπαίδευσης αποτελεί ίσως την κορωνίδα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, την εκκίνηση της ένταξης σε κοινωνικούς δεσμούς και συνθήκες, κατά την οποία τα μικρά παιδιά σιγά-σιγά αποκτούν ανεξαρτησία και «δοκιμάζονται» σε αυτό που αποκαλούμε «έξω κόσμο». Όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης εντάσσουν τα παιδιά στο ανάλογο πλαίσιο απαιτήσεων και δομών, προετοιμάζουν την κάθε μετάβαση ώστε να πραγματοποιείται με ομαλό τρόπο και κυρίως παρέχουν τα κατάλληλα εφόδια προκειμένου ο καθένας να ακολουθήσει τον δρόμο του. Όντας και η ίδια 23 ετών πλέον, κανένας δεν με προετοίμασε ποτέ για αυτόν τον «κακοφτιαγμένο» δρόμο, με τις δεκάδες λακκούβες και τροχοπέδες, που διαρκώς «σκοντάφτω» πάνω τους και που πάντα πρέπει να σηκώνομαι μόνη και να μαθαίνω την πιο ασφαλή διαδρομή για να συνεχίσω.
Για να γίνω και πιο συγκεκριμένη, κανένας ποτέ δεν φρόντισε ώστε, πέραν των γνώσεων που αφορούν τις επιστήμες και την ιστορία, να «εφοδιάσει» το κάθε παιδί με τα κατάλληλα «όπλα», με τα οποία θα μπορέσει να επιβιώσει τα επόμενα χρόνια στον κόσμο των «μεγάλων». Από όταν πήγαινα και εγώ σχολείο, θυμάμαι αμυδρά να υπάρχει κάπου στο πρόγραμμα το μάθημα «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός» και, για να είμαι ειλικρινής, είναι το μόνο που θυμάμαι από αυτό. Για ποιον, όμως, λόγο είναι και πρέπει να θεωρείται σημαντικός και αναγκαίος και κυρίως για ποιους λόγους απουσιάζει από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ειδικά της χώρας μας;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνει ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός. Επαγγελματικός Προσανατολισμός ορίζεται η διαδικασία κατά την οποία ειδικοί (Ψυχολόγοι, Κοινωνιολόγοι κ.ά.) υποβοηθούν το άτομο να επιλέξει την κατεύθυνση των σπουδών του και κατ΄ επέκταση την επαγγελματική πορεία που θα επιλέξει. Να σημειωθεί ότι επαγγελματικός προσανατολισμός αποτελεί μια διάσταση του θεσμού «συμβουλευτικής», υποδηλώνοντας τη μεθοδολογία που εφαρμόζεται. Ουσιαστικά, με πιο απλά λόγια, ο ανάλογος εκπαιδευτικός αναλαμβάνει ρόλο συμβούλου απέναντι σε παιδιά, τα οποία πρέπει να προετοιμαστούν για τις μεγαλύτερες βαθμίδες εκπαίδευσης (στην ελληνική περίπτωση την Β’ και Γ’ Λυκείου) προκειμένου να πραγματοποιήσουν κάποιες επιλογές. Ποιες επιλογές είναι αυτές;
Αρχικά, θα πρέπει ένας/μια νέος/α 17 χρονών να είναι σε θέση να επιλέξει ανάμεσα σε κατευθύνσεις. Ο συνήθης τρόπος είναι ο εξής: «Δεν μου αρέσουν τα μαθηματικά, θα πάω στη θεωρητική ή βαριέμαι φριχτά το διάβασμα, θα πάω τεχνολογική ή θετική» (όταν τουλάχιστον εγώ πήγαινα σχολείο). Στο ευτυχές σενάριο, ορισμένοι ήδη γνωρίζουν σε ποιο πανεπιστήμιο θέλουν να μπουν και κατ’ επέκταση ποια καριέρα θα ακολουθήσουν. Μπορούμε, όμως, με ασφάλεια να θεωρούμε πως ένας/μια νέος/α 17 ετών έχει προλάβει σε αυτά τα σύντομα χρόνιας της ζωής του να αποφασίσει τι θα κάνει με το υπόλοιπο αυτής;
Η επιλογή του επαγγέλματος αποτελεί και την επιλογή του βιοπορισμού. Μέσω της εργασίας ο κάθε άνθρωπος επιτελεί και ανάλογο έργο, εξελίσσεται και παράλληλα αμείβεται για την προσφορά του και μπορεί και επιβιώνει. Δεκάδες παραδείγματα μας αποδεικνύουν ότι δεν πρόκειται για μια απλή υπόθεση, καθώς αρκετοί είναι αυτοί που μετανιώνουν για τις επιλογές τους, που η ανεργία και οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες δυσχεραίνουν πολλούς επαγγελματικούς κλάδους και κυρίως λόγω της δέσμευσης που συνεπάγεται για τον καθένα προσωπικά. Επομένως, αποτελεί μεγάλο πλήγμα για την μετέπειτα πορεία το γεγονός ότι στα πρώιμα σχολικά χρόνια δεν υπάρχει ανάλογη ενημέρωση και προετοιμασία για το τι θα ακολουθήσει. Κανείς δεν διαφωνεί με το ότι οι σχολικές γνώσεις είναι σημαντικά εφόδια για όποιον επιθυμεί να τα αξιοποιήσει.
Ωστόσο, πιο σημαντικά είναι τα εφόδια ζωής, τα οποία θα αποτελέσουν όπλα στη «φαρέτρα» αυτού που αποκαλούμε αγορά εργασίας. Η απουσία αυτή του επαγγελματικού προσανατολισμού στοιχίζει πολλά περισσότερα. Οι εκπαιδευτικοί φορείς οφείλουν να παρέχουν την κατάλληλη αυτή προετοιμασία, με γνώμονα την ανάγκη κάθε παιδιού ξεχωριστά (καθότι είναι μοναδικό και με δικές του ιδιαιτερότητες), τη βοήθεια προκειμένου το καθένα να ανακαλύψει τα ταλέντα και τις προτιμήσεις του και, τέλος, να αποτελεί πάντοτε η εκπαίδευση το μέσο για την ομαλή μετάβαση στην ενηλικίωση.
Για όλα τα παραπάνω και για πολλούς ακόμα λόγους θεωρώ πως η απουσία του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού και το γεγονός ότι υπάρχει στο πρόγραμμα και πολλές φορές θεωρείται η «ώρα του παιδιού» είναι μεγάλο ζήτημα. Οφείλει η κάθε πολιτεία να αλλάξει το τοπίο αυτό και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον στο οποίο εκπαιδευτικοί και μαθητές θα βρίσκονται σε επαφή και θα μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους. Πολλές φορές, οι κόποι που καταβάλλουμε έχουν μεγαλύτερη αξία, όταν είναι προσωπικοί και εκπληρώνουν τις επιδιώξεις μας. Για να φτάσουμε, όμως, στο σημείο να το κατανοήσουμε, πρέπει να περάσουν αρκετά χρόνια και κυρίως χρόνια ωριμότητας, την οποία, όπως είναι λογικό, ένα παιδί δεν διαθέτει. Ο Αννίβας, προσπαθώντας να διασχίσει τις Άλπεις, είπε πως: «Είτε θα τον βρούμε τον δρόμο είτε θα τον φτιάξουμε». Σε αυτόν, λοιπόν, τον δρόμο της ζωής ας φροντίσουμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά για το μονοπάτι που θα διασχίσουν και ας ελπίσουμε πως στο τέλος του θα βρουν την εκπλήρωση των στόχων τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός (ΣΕΠ), paidionplefsi.gr, διαθέσιμο εδώ
