Του Δημήτρη Τριανταφύλλου,
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση άρχισε πριν από 11 περίπου χρόνια και οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ένωση στη χειρότερη ύφεση της ιστορίας της. Τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και τα κράτη μέλη, χρειάστηκε να αναλάβουν μέτρα και πολιτικές για να καλύψουν κενά της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Η έρευνα και η καινοτομία κατέχουν κεντρική θέση στην επιδίωξη βελτίωσης των οικονομικών μεγεθών των κρατών μελών και της Ένωσης καθώς και των συνθηκών ζωής και εργασίας των πολιτών.
Ειδικότερα, μέσω της ενίσχυσης και αξιοποίησης της έρευνας και καινοτομίας, η Ευρώπη αναμένεται να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της, να ενισχύσει την ανάπτυξη, να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, να βελτιώσει τους όρους υγειονομικής περίθαλψης, τις μεταφορές, τις ψηφιακές υπηρεσίες και να δημιουργήσει νέα προϊόντα και υπηρεσίες που θα δίνουν αξία στην αγορά. Στο τομέα της έρευνας, η Ένωση έχει σημαντικό δυναμικό που μπορεί να αξιοποιήσει, δεδομένου ότι η επιστήμη και η τεχνολογία που συνδέονται στενά με την έρευνα, διαδραματίζουν διεθνώς πρωτεύοντα ρόλο, ενώ η Ε.Ε. πρωτοπορεί και σε πολλούς σημαντικούς τομείς, όπως, μεταξύ άλλων, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Οι επενδύσεις στην έρευνα και στην καινοτομία αποτελούν επένδυση στο μέλλον της Ευρώπης και θεωρούνται καθοριστικές για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έρευνα και η καινοτομία, συμβάλλουν άμεσα στην ατομική και συλλογική ευημερία και ποιότητα ζωής, βελτιώνουν την καθημερινή ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων τόσο στην Ευρώπη όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο, συμβάλλοντας στην επίλυση ορισμένων από τις μεγαλύτερες κοινωνικές προκλήσεις.
Πιο συγκεκριμένα, η Ε.Ε. για την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, μέσω των πολυετών προγραμμάτων-πλαισίων της, παρέχει χρηματοδοτήσεις με σκοπό να ενισχύσει τη διεθνή συνεργασία στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας, να αντιμετωπίσει σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, οι βιώσιμες μεταφορές και η ανανεώσιμη ενέργεια, να ενισχύσει τη θέση της στον χώρο της επιστήμης και να ενισχύσει τη βιομηχανική καινοτομία, μεταξύ άλλων τις επενδύσεις σε βασικές τεχνολογίες, τη μεγαλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια και τη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων.
Ενδεικτικά, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», με προϋπολογισμό περίπου 80 δισεκατομμύρια ευρώ, είναι το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο της Ε.Ε. για την έρευνα και την καινοτομία που σχεδιάστηκε για την περίοδο 2014-2020, με σκοπό την υλοποίηση της Ένωσης καινοτομίας, που αποτελεί τη στρατηγική της Ευρώπης για την καινοτομία, και μία από τις εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».Το εν λόγω πρόγραμμα, στηρίζει τη στρατηγική της Ε.Ε. για την έρευνα και την καινοτομία και έχει ως στόχο να εδραιώσει την Ένωση ως μια ηγετική οικονομία της γνώσης, που ενισχύει, υποστηρίζει την έρευνα και τη δημιουργία επιστημονικής γνώσης, την οποία διαχέει και αξιοποιεί με καινοτομίες, ώστε να διασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο και να βελτιώνει τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών της. Παράλληλα, ήδη έχει σχεδιαστεί το επόμενο πολυετές πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και καινοτομία, ως συνέχεια του υφιστάμενου «Ορίζοντας 2020», που αφορά το «Ορίζοντας Ευρώπη».
Σε συνδυασμό με το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», υπάρχουν και τα ακόλουθα χρηματοδοτικά προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί και υλοποιούνται για περαιτέρω ενίσχυση έργων έρευνας και καινοτομίας. Όπως το πρόγραμμα για την Υγεία (EU Health Programme), με προϋπολογισμό 449,4 εκατομμύρια ευρώ, το πρόγραμμα Δράση για το Περιβάλλον και το Κλίμα (Environment and Climate Action-LIFE), που αφορά σε πρόγραμμα που υποστηρίζει έργα προστασίας του περιβάλλοντος, διατήρησης της φύσης και του κλίματος, και το Πρόγραμμα Στήριξης των Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (Structural Reform Support Programme-SRSP), το οποίο παρέχει εξατομικευμένη υποστήριξη σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. για τις θεσμικές, διοικητικές και αναπτυξιακές τους μεταρρυθμίσεις.
Συνεπώς, η επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί μέσω των προγραμμάτων, θα συμβάλλει ουσιωδώς στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. Ειδικότερα αναμένεται ότι η έρευνα και ανάπτυξη, η καινοτομία, καθώς και η ορθολογικότερη χρήση της ενέργειας, θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και η επένδυση σε καθαρότερες τεχνολογίες, θα συμβάλλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και ταυτόχρονα θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες επιχειρηματικής απασχόλησης.
