Της Ιωάννας Κουτσομιχάλη,
Η απάτη στο Διαδίκτυο, γνωστή και ως Internet Scam, είναι η χρήση υπηρεσιών διαδικτύου για την εξαπάτηση ανυποψίαστων θυμάτων, συνήθως για οικονομικό όφελος. Παρόλο που δεν θεωρείται ενιαίο, διακριτικό έγκλημα, καλύπτει μια σειρά παράνομων ενεργειών που διαπράττονται στον κυβερνοχώρο. Οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου ενδέχεται να επικοινωνήσουν με τα πιθανά θύματα μέσω προσωπικών λογαριασμών, λογαριασμών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στέλνοντας ανεπιθύμητα μηνύματα ή μέσω άλλων μεθόδων, όπως τα αναδυόμενα παράθυρα φορτωμένα με κακόβουλο λογισμικό σε προσπάθειες απόκτησης πολύτιμων προσωπικών πληροφοριών τους. Πολλές πετυχημένες διαδικτυακές απάτες έχουν ως δυσάρεστο αποτέλεσμα τα θύματα είτε να χάσουν δικά τους χρήματα είτε να αποτύχουν να λάβουν τα «μοναδικά χρηματικά έπαθλα ή δώρα» που υποσχέθηκε ο απατεώνας. Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός, ότι το Κέντρο Παραπόνων Εγκλήματος στο Διαδίκτυο, έλαβε περίπου 300.000 καταγγελίες το 2017. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δε, η ποινή για την πραγματοποίηση ή τη χρήση πλαστών ταχυδρομικών εντολών πληρωμής είναι έως και δέκα χρόνια στη φυλακή ή 25.000 δολάρια πρόστιμο, ανάλογα την περίσταση.
Η παγίδα των λαχειοφόρων αγορών είναι ένα ακόμη είδος διαδικτυακής απάτης. Αρχίζει με μια απροσδόκητη ειδοποίηση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τηλεφώνημα ή από μια περιήγηση στο διαδίκτυο σε μορφή διαφήμισης, λέγοντας πως «Έχετε κερδίσει!» ένα μεγάλο χρηματικό ποσό σε ένα λαχείο. Για να λάβει τα κέρδη ο χρήστης καλείται να στείλει χρήματα, σε ένα συγκεκριμένο λογαριασμό – φαινομενικά για την κάλυψη των δαπανών της μεταφοράς του λαχείου. Ο «τυχερός» βλέπει συχνά αυτά τα χρήματα ως ασήμαντα, σε σύγκριση με το ποσό που μόλις κέρδισε. Ωστόσο, μόλις η συναλλαγή ολοκληρωθεί, οι απατεώνες εξαφανίζονται και οι πιθανότητες ανεύρεσής τους από το θύμα είναι ελάχιστες. Χαρακτηριστικά, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ, αναφέρει, ότι οι περισσότερες προσφορές για συμμετοχή σε ξένες λαχειοφόρες αγορές είναι πιθανό να είναι ψεύτικες. Σύμφωνα με το την ιστοσελίδα Scamwatch.gov για το έτος 2018, το ποσό που χάθηκε σε ψεύτικα διαδικτυακά λαχεία ανέρχεται σε 2.745.700 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ο αριθμός αναφορών τέτοιων περιστατικών εκτιμάται σε 10.049 χιλιάδες.
Πιθανώς, μία από τις παλαιότερες πρακτικές εξαπάτησης στο Διαδίκτυο είναι η επονομαζόμενη «απάτη της Νιγηρίας» ή η «απάτη επιστολών της Νιγηρίας». Συχνά αναφέρεται και ως η «απάτη 419», επειδή αναφέρεται στο άρθρο 419 του ποινικού κώδικα της Νιγηρίας, ο οποίος και απαγόρευσε την εν λόγω πρακτική. Η απάτη αποτελείται ουσιαστικά από ένα συναισθηματικό γράμμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, το οποίο ζητά από τον τυχαίο παραλήπτη να βοηθήσει στην ανάκτηση ενός μεγάλου χρηματικού ποσού από μια τράπεζα ή στην μετακίνηση κάποιου «θησαυρού», καταβάλλοντας, αρχικά, μικρά χρηματικά ποσά για τη μεταφορά των εγγράφων και για τη διευθέτηση των λοιπών νομικών ζητημάτων. Ως αντάλλαγμα στη βοήθεια που προσφέρθηκε, οι cyberthieves υπόσχονται στο θύμα ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό. Επιπλέον, για να πειστεί το θύμα, ότι η όλη επιχείρηση δεν είναι απάτη, θα του στείλουν «επίσημα έγγραφα», τα οποία θεωρητικά θα «αποδεικνύουν» ότι η εν λόγω επιχείρηση ειναι πραγματική. Στο τέλος, μόλις αποσταλούν τα χρήματα, οι «Νιγηριανοί» εξαφανίζονται.
Ένα άλλο είδος διαδικτυακής απάτης, είναι το λεγόμενο «romance scam – ρομαντική απάτη». Μια ρομαντική απάτη είναι ένα τέχνασμα εμπιστοσύνης που προσποιείται ρομαντικές προθέσεις του θύτη προς το θύμα. Μόλις τα θύματα έρθουν σε επαφή με έναν απατεώνα, αυτός θα εκφράσει έντονα συναισθήματα για εκείνα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Απατεώνες τέτοιου είδους, συχνά ισχυρίζονται ότι εργάζονται στο εξωτερικό. Θα φτάσουν στα άκρα, για να κερδίσουν το ενδιαφέρον και την εμπιστοσύνη των θυμάτων τους, για την ανταλλαγή προσωπικών πληροφοριών και ακόμη και για την αποστολή δώρων. Θα χρειαστούν μήνες, για να οικοδομήσουν αυτό που φαίνεται σαν το ειδύλλιο μιας ζωής. Μόλις έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη τους, θα ρωτήσουν διακριτικά για τα χρήματα, ή τα τραπεζικά στοιχεία πιστωτικών καρτών. Θα προσποιηθούν ότι τα χρειάζονται για διάφορους λόγους. Για παράδειγμα, ισχυρίζονται ότι βρίσκονται στα βάθη της απελπισίας, λόγω οικονομικών δυσχερειών ή ενός άρρωστου μέλους της οικογένειας τους. Εναλλακτικά, οι απατεώνες μπορεί να ισχυρίζονται ότι έχουν αρρωστήσει ή έχουν εμπλακεί σε σοβαρό ατύχημα. Με αυτή την επίκληση στο συναίσθημα, κερδίζουν την εμπιστοσύνη των θυμάτων τους, έχοντας ως στόχο το προσωπικό τους όφελος.
Το έγκλημα στον κυβερνοχώρο δεν φαίνεται να επιβραδύνεται στο άμεσο μέλλον. Πρέπει να λάβουμε υπόψιν τις διάφορες συστάσεις για τον τρόπο αντιμετώπισης του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Η προστασία από τα περισσότερα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο δεν απαιτεί και τις πιο εξελιγμένες άμυνες. Οι κρατικοί οργανισμοί για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο δέχονται πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα για να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους και για να συνεργαστούν με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου και σε άλλα έθνη. Αυτό σημαίνει επιβολή κάποιου είδους ποινής σε κυβερνήσεις που δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα κατά του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Στην περίπτωση της Ρωσίας και της Βόρειας Κορέας, η διεθνής κοινότητα έχει εξαντλήσει το χαρτοφυλάκιο των κυρώσεων, και για αυτό πρέπει να επινοηθούν νέες κυρώσεις – κυρώσεις οδυνηρές, αλλά ταυτόχρονα προσωρινές και αναστρέψιμες. To 2016, η ηλεκτρονική βάση δεδομένων της για τις οικονομικές καταθέσεις των ΗΠΑ παραβιάστηκε και οι επιτιθέμενοι ήταν σε θέση να έχουν πρόσβαση ιδιωτικές πληροφορίες. Η SEC αναγνώρισε το γεγονός δημοσίως τον Σεπτέμβριο του 2017, ανακοινώνοντας ότι οι χάκερ μπορεί να έχουν χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες για δικές τους κερδοφόρες συναλλαγές.
Επομένως, πώς προστατευόμαστε από τέτοιου είδους scam; Σύμφωνα με το scamwatch.gov.au, οι τρόποι είναι απλοί. Δεν ανοίγουμε ύποπτα κείμενα, αναδυόμενα παράθυρα και κάνουμε κλικ σε συνδέσμους ή συνημμένα σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Αν δεν είμαστε σίγουροι, υπάρχει τρόπος επαλήθευσης της ταυτότητας της επαφής μέσω μίας ανεξάρτητης πηγής, όπως είναι ένας τηλεφωνικός κατάλογος ή μια διαδικτυακή αναζήτηση. Διατηρούμε τα προσωπικά στοιχεία μας ασφαλή με τους κωδικούς πρόσβασης και τους αριθμούς pin να είναι αποθηκευμένοι σε ασφαλές μέρος. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στη διανομή προσωπικών πληροφορίων που ζητούν οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης. Οι απατεώνες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες και τις φωτογραφίες που υπάρχουν για να δημιουργήσουν μια ψεύτικη ταυτότητα ή για να στοχοποιήσουν αθώα άτομα, με στόχο την κάλυψη της δικής τους απάτης.
Οποιαδήποτε μηνύματα που σας ενθαρρύνουν να συμμετάσχετε σε οποιαδήποτε δραστηριότητα με ένα ξένο, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με καχυποψία κι εάν ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας λέει, ότι μπορείτε να κερδίσετε πολλά χρήματα χωρίς καμία προσπάθεια, απλώς διαγράψτε το. Στο Διαδίκτυο, αν κάτι ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, μάλλον δεν είναι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Scams and safety, fbi.gov, διαθέσιμο εδώ
- Protect yourself from scams, scamwatch.gov.au, διαθέσιμο εδώ
- Unexpected prize & lottery scams stats for 2018, scamwatch.gov.au, διαθέσιμο εδώ
- Economic Impact of Cybercrime, csis.org, διαθέσιμο εδώ
