Της Νεφέλης Κανέλλου,
Νέα κρίση ξέσπασε στα Στενά του Ορμούζ, όταν πριν από μερικές ημέρες το Ιράν κατέλαβε ένα πετρελαιοφόρο της Νοτίου Κορέας. Αν και το Ιράν δεν είχε προβεί στην κατάληψη ξένου πλοίου για περισσότερο από ένα χρόνο, αυτό το φαινόμενο, καθώς επίσης και η γενικότερη πρόκληση εντάσεων στην περιοχή, αποτελούν μία συνηθισμένη πρακτική του εν λόγω κράτους. Το πρόσφατο γεγονός, όπως και τα παρεμφερή περιστατικά του παρελθόντος, σχετίζονται άμεσα με τη διεθνή θέση του Ιράν και με τη στρατηγική σημασία των στενών.
Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν επί της ουσίας έναν πορθμό ανάμεσα στον κόλπο του Ομάν και τον Περσικό Κόλπο. Η στρατηγική τους σημασία έγκειται στο ότι είναι το μόνο θαλάσσιο πέρασμα προς τον Περσικό Κόλπο. Από τη μία πλευρά των Στενών βρίσκεται το Ιράν και από την άλλη τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ομάν. Στο στενότερο σημείο του, η απόσταση μεταξύ του Ιράν και του Ομάν είναι 29 ναυτικά μίλια, που σημαίνει ότι όλα τα πλοία, που περνάνε από εκεί, πλέουν από τα χωρικά ύδατα ενός εκ των δύο κρατών. Κατά το Διεθνές Δίκαιο, τα κράτη οφείλουν να διασφαλίζουν την ομαλή διέλευση των πλοίων άλλων χωρών μέσω των χωρικών τους υδάτων. Τι κι αν η αβλαβής διέλευση αποτελεί κοινό διεθνή κανόνα, το Ιράν έχει προβεί στην παραβίασή του ουκ ολίγες φορές, προκαλώντας κατά συνέπεια αναταραχές στην περιοχή.
Αναλυτικότερα, οι εντάσεις ξεκίνησαν κυρίως τη δεκαετία του ’80, δηλαδή κατά τη διάρκεια του πολέμου με το Ιράκ, όταν το Ιράν απαγόρευε τη διέλευση των ιρακινών πετρελαιοφόρων από τα Στενά. Κατά τις επόμενες δεκαετίες σημειώθηκαν πολλά περιστατικά, όπως η εκτροπή ενός βρετανικού πετρελαιοφόρου σε λιμάνι του Ιράν -πράξη που κατά τη Βρετανία ήταν παράνομη-, η παρακολούθηση ενός αμερικανικού πλοίου μέσω drone, η καταστροφή δύο πετρελαιοφόρων μετά την έλευσή τους από τα Στενά και η ανατίναξη τεσσάρων πετρελαιοφόρων που βρίσκονταν στα χωρικά ύδατα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Το πιο πρόσφατο περιστατικό, πριν από την περίπτωση της Νοτίου Κορέας, κατεγράφη το καλοκαίρι του 2019, οπότε το Ιράν προκάλεσε αναταραχές σε δύο βρετανικά πετρελαιοφόρα, ενώ το ένα εξ αυτών βρισκόταν, μάλιστα, σε διεθνή ύδατα. Την ίδια εποχή, οι βρετανικές αρχές είχαν σταματήσει ιρανικό πετρελαιοφόρο στο Στενό του Γιβραλτάρ, καθώς υποπτεύονταν πως το πετρέλαιο προοριζόταν για τη Συρία. Είναι φανερό πως οι πρακτικές του Ιράν κάθε άλλο παρά τυχαίες είναι, και μπορούν να θεωρηθούν, κάλλιστα, ως «απαντήσεις» ή να χρησιμοποιηθούν ως μέσο άσκησης πιέσεων σε «εχθρικές» καταστάσεις με άλλα κράτη.
Ερχόμενοι στο 2021, η κατάληψη του νοτιοκορεάτικου πετρελαιοφόρου μαζί με το πλήρωμά του, που βρίσκεται υπό καθεστώς ομηρίας, πιστεύεται πως συνδέεται κι αυτό με κάποιον απώτερο ιρανικό σκοπό. Η επίσημη δικαιολογία, που δόθηκε από το Ιράν, είναι πως το πλοίο παραβίαζε κάποιους περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι πολλά κεφάλαια του Ιράν έχουν παγώσει στη Νότια Κορέα λόγω των κυρώσεων κατά του κράτους από τις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να είναι κάτι παραπάνω από σύμπτωση. Η Σεούλ, βέβαια, αρνήθηκε να επιβεβαιώσει αυτές τις κατηγορίες και ζητάει τη διεξαγωγή έρευνας και την επιστράτευση της διπλωματίας, ώστε το πλοίο και το πλήρωμά του να ελευθερωθεί όσο το δυνατόν συντομότερο. Κυβερνητικοί εκπρόσωποι του Ιράν δήλωσαν πως η χώρα είναι συνηθισμένη πλέον στις κατηγορίες για ομηρία, αλλά τα μόνα που βρίσκονται όμηροι είναι τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία κρατούνται από την κορεάτικη κυβέρνηση, εξαιτίας των Η.Π.Α..
Η κατάσταση στα Στενά του Ορμούζ χρήζει λεπτών χειρισμών, καθώς το Ιράν ανέκαθεν αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί επικίνδυνο παίκτη στην περιοχή. Τόσο η περιθωριοποίησή του από τα αραβικά κράτη όσο και οι σκληρές κυρώσεις που του έχει επιβάλλει ο δυτικός κόσμος, καθιστούν τις αντιδράσεις του ακόμη πιο απρόβλεπτες. Για να διασφαλιστούν τα 19 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που διασχίζουν τα Στενά κάθε μέρα με προορισμό τις διεθνείς αγορές, οι περιπολίες πρέπει να αυξηθούν και συνοδευτικά σκάφη ασφαλείας θα πρέπει να συντροφεύουν τα πετρελαιοφόρα. Αν και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη τελική τιμή του πετρελαίου, είναι το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσουν τα κράτη για την ασφάλεια των πολιτών τους που επιβαίνουν στα πλοία. Μέχρι στιγμής πάντως καμία από τις αναταραχές στα Στενά δεν έχουν οδηγήσει σε μεγάλη κρίση. Ας ελπίσουμε πως και η Νότια Κορέα, μέσω της αποστολής της στο Ιράν, θα καταφέρει να λύσει το θέμα με διπλωματία και λογική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Why does the Strait of Hormuz matter?, BBC, διαθέσιμο εδώ
-
Iran seizes British tanker in Strait of Hormuz, BBC, διαθέσιμο εδώ
-
South Korea to send delegation after Iran seizes tanker, BBC, διαθέσιμο εδώ
