Της Τζωρτζίνας Ψύχα,
Άνοιγμα της πόρτας, πληρωμή στο πρώτο ραντεβού, φιλοφρονήσεις, πράγματα καθημερινά που, αφενός, μας κολακεύουν και αφετέρου, μας φέρνουν ενίοτε σε αμηχανία, είναι πράγματι ενδείξεις σεβασμού και προστατευτικότητας του ανδρικού φύλου προς το γυναικείο ή μήπως οι συμπεριφορές αυτές δεν είναι τόσο «αθώες» όσο φαίνονται;
Παρά την γενικότερη κυριαρχία της αντίληψης, πως στις δυτικές κοινωνίες, τα σεξιστικά πρότυπα διαρκώς καταρρίπτονται, με συνέπεια, να εδραιώνεται η ισότητα των φύλων ολοένα και περισσότερο, τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς, παρατηρήθηκε, πως τα πρότυπα αυτά εξακολουθούν να υφίστανται και μάλιστα ελλοχεύουν σε πολλές πτυχές της καθημερινής μας ζωής. Πρόκειται για έμμεσες, συνηθισμένες και «αθώες» φαινομενικά κινήσεις, που τις περισσότερες φορές κανείς αγνοεί ή ακόμα χειρότερα δεν τις παρατηρεί, με αποτέλεσμα τα φαινόμενα σεξισμού να μοιάζουν πως έχουν πράγματι καταρριφθεί.
Το πλήθος διαφορετικών συμπεριφορών που παρατηρούνται στις δυτικές κοινωνίες τα τελευταία χρόνια, οδήγησε στον εντοπισμό ενός ακόμη είδους σεξισμού, του «καλοπροαίρετου», όπως ονομάζεται. Το άλλο είδος είναι το γνωστό σε όλους μας, εκείνο του «επιθετικού σεξισμού», ο οποίος αφορά συμπεριφορές και ιδέες άμεσα αρνητικές και απαξιωτικές προς το γυναικείο φύλο. Από την άλλη, ο «καλοπροαίρετος σεξισμός» πλαισιώνει την ιδέα, ότι οι γυναίκες είναι αδύναμα πλάσματα που χρειάζονται προστασία. Και οι δύο τύποι μαζί συγκροτούν τον «αμφίθυμο σεξισμό», έχοντας ως βάση τους, την αρνητική αντιμετώπιση της γυναίκας και οδηγούν σε δυσάρεστα αποτελέσματα με πιο σημαντικό, τον τρόπο, κατά τον οποίο οι άντρες αντιμετωπίζουν τις γυναίκες, αλλά και στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι ίδιες οι γυναίκες τους εαυτούς τους.
Τον επιθετικό σεξισμό, πάνω- κάτω όλοι τον γνωρίζουμε και συνήθως ό,τι αναφέρεται σε εξάλειψη, αντιμετώπιση του σεξισμού, αφορά αυτό το είδος. Ας εστιάσουμε, όμως, στον «καλοπροαίρετο». Εξίσου επικίνδυνος, που υποδαυλίζει, καθώς δε γίνεται τόσο εύκολα αντιληπτός. Κρύβεται πίσω από την ευγένεια και την ιπποτική συμπεριφορά, ενώ οι φιλοφρονήσεις, τα θερμά χαμόγελα και οι προστατευτικές κινήσεις, τον χαρακτηρίζουν. Γενικά δίνει την εντύπωση κομπλιμέντου, αλλά πηγάζει από το αίσθημα ανδρικής ανωτερότητας, που αντιλαμβάνεται τις γυναίκες ως πιο αδύναμες και περιποιητικές από τους άνδρες, με αποτέλεσμα να είναι «καλύτερες» στην ανατροφή των παιδιών και στις οικιακές εργασίες. Τι σημαίνει, όμως, ο μεταμφιεσμένος, καλοπροαίρετος σεξισμός; Όπως λέει στην Daily Mail η επικεφαλής της έρευνας, Δρ. Judith Hall, οι άντρες που έχουν αυτή την αντίληψη, βλέπουν τις γυναίκες ως ανίκανες και πιστεύουν ότι χρειάζονται την προστασία τους. Σύμφωνα με την Δρ. Hall: «Ο καλοπροαίρετος σεξισμός είναι σαν ένας λύκος με στολή προβάτου, που διαιωνίζει την ανισότητα μεταξύ των φύλων και απέναντι στις γυναίκες. Αυτές οι υποτιθέμενες χειρονομίες καλής πίστης και θέλησης μπορεί να προσελκύσουν μια γυναίκα να αποδεχθεί αυτό το status quo στην κοινωνία, ακριβώς γιατί ο σεξισμός μοιάζει πραγματικά φιλόξενος, ελκυστικός και αβλαβής».
Το βάρος της εδραίωσης και της εξάλειψης, δε θα έπρεπε να πέφτει μόνο στο ένα από τα δύο φύλα. Από τη μια, οι γυναίκες συχνά εκλαμβάνουν τέτοιες συμπεριφορές πιο επιφανειακά, θεωρώντας πως πρόκειται για πλεονεκτική κατάσταση, που θα τους παρέχει άμεσες ανταμοιβές με μερικές φορές να κολακεύονται, όπως είναι φυσικό. Από την άλλη, και οι άνδρες συχνά βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Εάν δεν πληρώσουν το λογαριασμό στο πρώτο ραντεβού, κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν «τσιγκούνηδες» ή να θεωρηθεί πως δεν ενδιαφέρονται για τη συνοδό τους. Σύμφωνα με μελέτη του Money and Survey Monkey, το 78% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι ο άνδρας πρέπει να πληρώνει στο πρώτο ραντεβού. Και, ίσως φανεί περίεργο, οι άνδρες (σε ποσοστό 85%) το στηρίζουν ακόμη περισσότερο από τις γυναίκες (σε ποσοστό 72%). Ακόμη και μετά το πρώτο ραντεβού, όμως, έχουν την τάση να καλύπτουν τα περισσότερα έξοδα και, όπως αναφέρουν, αισθάνονται ένοχοι «παίρνοντας χρήματα από γυναίκες», ενώ οι γυναίκες βλέπουν αυτή τη συμπεριφορά, όπως το κέρασμα στο ραντεβού, σαν σημάδι ότι ο άνδρας τις σέβεται και τις νοιάζεται.
Απ’ όσα ως τώρα έχουν διατυπωθεί, αξίζει να τονιστεί συμπερασματικά, πως τέτοιες συμπεριφορές δεν είναι κατακριτέες, όταν έχουν ως γνώμονα την αγάπη, την τρυφερότητα, το σεβασμό και την εκτίμηση, αλλά μόνο όταν γίνονται προς ένδειξη υπεροχής του ενός φύλου και έμμεσης υποβάθμισης του άλλου. Δεν είναι απαραίτητο ο πομπός να είναι ένας άνδρας. Τέτοια φαινόμενα μπορεί να παρατηρηθούν ακόμη και μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και αναμεταξύ των γυναικών στο πλαίσιο εδραίωσης των πατριαρχικών πεποιθήσεων. Πρόκειται στην ουσία, για ένα κοινωνικό ζήτημα που επηρεάζει και αφορά -με διαφορετικό τρόπο- ΚΑΙ τα δυο φύλα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ένας ύπουλος σεξισμός, pastafloramag.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πώς ο ιπποτισμός βλάπτει τις φιλόδοξες γυναίκες, portraits.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Ο ιπποτισμός των αντρών είναι μεταμφιεσμένος σεξισμός;», healthview.gr, διαθέσιμο εδώ
