Της Κωνσταντίνας Κούγια,
«Σχέση»: πέντε γράμματα, μία μικρή λέξη που ερμηνεύει το δομικό στοιχείο της ύπαρξής μας, την ανθρώπινη φύση μας να καλλιεργούμε συναισθηματικούς δεσμούς, επιζητώντας τη ψυχοσυναισθηματική και σωματική μας υγεία. Ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας, καταλαμβάνει εκείνη η μορφή σχέσης, που φαντάζει λαβύρινθος. «Ερωτική σχέση» και στο άκουσμα αυτών των δύο λέξεων, ο ανθρώπινος νους κατακλύζεται από δεκάδες σκέψεις και ακόμα περισσότερα ερωτηματικά, ένας εσωτερικός πόλεμος λογικής κι ευαισθησίας, στάσης ζωής και συναισθημάτων, λειτουργικότητας και εξέλιξης. Αυτή η μορφή σχέσης μπορεί να θεωρηθεί η πιο ευάλωτη από όλες τις μορφές ανθρωπίνων σχέσεων, αλλά είναι (ίσως) η πιο σπουδαία, μιας και οι όροι «γάμος» και «οικογένεια» έρχονται για να επισφραγίσουν την αξία της.
Στο πέρασμα του χρόνου, και ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, ο θεσμός της οικογένειας έχει υποστεί σαρωτικές αλλαγές στη δομή και στη λειτουργία του, αντικατοπτρίζοντας τις κοινωνικές μεταβολές, τον εκσυγχρονισμό των θεσμών, την ανακατάταξη των ηθικών αξιών και καταλήγοντας να παρουσιάζεται ως ένα πολυσύνθετο και πολυδιάστατο φαινόμενο που πορεύεται με πυξίδα μια πραγματικότητα που διαρκώς αλλάζει. Πίσω από τη λέξη «κρίση», ζευγάρια που μέχρι χθες απαντούσαν στο «μαζί» δηλώνουν ασυμφωνία και «φινάλε», η ενσυνειδησία, η εμπιστοσύνη και η ειλικρίνεια δίνουν τη θέση τους στην απογοήτευση και στην εξάλειψη των αντοχών και το χαρτί του διαζυγίου μοιάζει μονόδρομος! Τι συμβαίνει, όμως, όταν οι μέχρι πρότινος συνοδοιπόροι αυτής της σχέσης, έχουν φέρει στον κόσμο ένα παιδί;
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το διαζύγιο και η διάλυση της οικογένειας είναι μία από τις χειρότερες εμπειρίες στη ζωή ενός παιδιού. Η αποτυχία της διατήρησης και η παύση της οικογενειακής συμβίωσης, η πατρική αποστέρηση σηματοδοτούν μια μεγάλη απώλεια για την παιδική ψυχή και δεν είναι λίγες οι φορές, που τα παιδιά γίνονται αντικείμενο αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο χωρισμένων γονιών και μέσο αντιδικίας και εργαλειοποίησης ανάμεσα τους.
Στις μέρες, όμως, που διανύουμε και που όλα δείχνουν ότι μπορούν να ανατραπούν, μια μεγάλη αλλαγή δείχνει να προβάλλει και να αλλάζει καίρια ζητήματα, που αφορούν τόσο την οικογενειακή κατάσταση, όπως εδώ και δεκαετίες νοείται στην Ελλάδα, όσο και τους ρόλους μητέρας και πατέρα. Η κοινή επιμέλεια, η κοινή ανατροφή και η κοινή φροντίδα περικλείονται στη λέξη «συνεπιμέλεια» και το νομοσχέδιο της έρχεται να επαναπροσδιορίσει και να τροποποιήσει το οικογενειακό δίκαιο της Ελλάδας μετά από περίπου 40 χρόνια από την τελευταία, μεγάλη αναμόρφωσή του.
Στην Ελλάδα, ένα χρόνο μετά την σημαντική εξαγγελία ψήφισής του, το νομοσχέδιο περί συνεπιμέλειας αναμένεται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή για διαβούλευση και να ψηφιστεί το επόμενο διάστημα, πιθανότατα μέσα στον Ιανουάριο.
Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, προβλέπεται η κοινή επιμέλεια των γονέων και το Συμβούλιο της Ευρώπης, με προηγούμενο ψήφισμά του, προσκαλούσε τα κράτη-μέλη του να εισαγάγουν τη «συνεπιμέλεια» στη νομοθεσία τους. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η συνεπιμέλεια ισχύει και μάλιστα σε τέσσερις από αυτές (Σουηδία, Δανία, Γαλλία και Βέλγιο) καθίσταται υποχρεωτική συνοδευόμενη από μια σειρά εκθέσεων και μελετών, που συγκλίνουν στην άποψη ότι το μοντέλο της, από κοινού, γονικής μέριμνας ανταποκρίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις ανάγκες του παιδιού.
Η ελληνική θεωρία εξακολουθεί να διατυπώνει τις επιφυλάξεις της ως προς τη σκοπιμότητα της συγκεκριμένης ρύθμισης, προβάλλοντας την παρουσία ανασφάλειας και την έλλειψη σταθερότητας του παιδιού, το οποίο θα υποχρεούται να διαχειριστεί την παράλληλη ύπαρξη δύο κέντρων ζωής. Από την πλευρά της η επιστήμη, επιβεβαιώνει ότι το μοναδικό και αληθές συμφέρον του παιδιού είναι η ανατροφή του και από τους δύο γονείς και ότι η συνθήκη της διάστασης του ζευγαριού ή του διαζυγίου δεν θα πρέπει να σταθεί το εμπόδιο του δικαιώματός του. Η μονοδιάστατη και αποκλειστική άσκηση της μέριμνας και η ανάθεση της γονικής επιμέλειας κυρίως από τον ένα γονέα, προκαλεί ψυχικά τραύματα στο παιδί και αναστέλλει την καλλιέργεια των καλύτερων δυνατών δεικτών της ευημερίας του.
Τη στιγμή, όμως, που το συμφέρον του παιδιού ορίζει τον πυρήνα του ζητήματος και κύριος στόχος και βασική μέριμνα θα πρέπει να αποτελέσει η διαφύλαξή του, έχει ξεσπάσει διαμάχη ανάμεσα στους μπαμπάδες και τις γυναικείες οργανώσεις. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί, διαπιστώνεται ότι ένας μεγάλος αριθμός των διαζυγίων συνοδεύεται από πολυετή δικαστήρια μεταξύ των πρώην συντρόφων και χαρακτηρίζονται από εγωιστικές συμπεριφορές κόντρα στην υγιή ανατροφή του παιδιού. Οι γυναικείες οργανώσεις, προβάλλοντας την ευάλωτη ακόμα θέση του γυναικείου φύλου στην ελληνική κοινωνία συγκρούονται με την πολύχρονη διεκδίκηση των πατεράδων να ενισχύσουν και να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους και τις υποχρεώσεις τους προς το παιδί τους. Τάσσονται υπέρ της ψήφισης του νομοσχεδίου περί συνεπιμέλειας, υποστηρίζοντας ότι η ανατροφή του παιδιού δεν αποτελεί ατομικό δικαίωμα της μητέρας και η τελεσίδικη πρακτική της ανάθεσης της άσκησης επιμέλειας από εκείνη, σηματοδοτεί τον αποκλεισμό του από τη ζωή του παιδιού του.
Το «Ελληνικό Συμβούλιο Ανατροφής» και ο Σύλλογος «Συνεπιμέλεια» που έχουν ιδρυθεί στην Ελλάδα, σε συνεργασία με επιστημονικές ομάδες, υποστηρίζουν την πρακτική της «κοινής ανατροφής» του παιδιού. Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Έλληνας Καθηγητής της διασποράς Βασίλης Φθενάκης, ερευνητής θεμάτων της Οικογένειας, του Πατέρα και του Διαζυγίου στη Γερμανία, τονίζει, ότι η συνεπιμέλεια είναι, ίσως, η καλύτερη μορφή ανατροφής παιδιών των διαζευγμένων ζευγαριών. «Σημαντική δεν είναι η ποσότητα του χρόνου, αλλά η ποιότητα της σχέσης γονέων και παιδιών. Είναι δικαίωμα του παιδιού να διατηρεί τη σχέση και με τους δυο γονείς και είναι υποχρέωση των γονέων να το διευκολύνουν[..]».
Συμπερασματικά, ο χωρισμός δεν θα πρέπει να στερεί στους γονείς τη δυνατότητα άσκησης της επιμέλειας. Από τη στιγμή της γέννησης του παιδιού τους, είναι κυρίαρχα γονείς, ικανοί στον γονεϊκό τους ρόλο και η συνθήκη του διαζυγίου με την αυτόματη λύση του γάμου τους, δεν θα πρέπει να συνεπάγεται και τη διάλυση της οικογένειας. Η συμμετοχή των διαζευγμένων γονιών στην από κοινού, κατά ισομερή τρόπο, ανατροφή του παιδιού τους, ενισχύει τους δεσμούς του με εκείνους και τελικά, η «συνεπιμέλεια» μοιάζει με την απαραίτητη και πιο ευεργετική λύση για την προστασία της ισόρροπης ανάπτυξης του παιδιού.
Στην αναμονή της ψήφισης του νομοσχεδίου της «συνεπιμέλειας» και στην ανάγκη συνειδητοποίησης, ότι οι δύο γονείς παρ’ όλο που δεν συνεχίζουν τη ζωή τους ως ζευγάρι οφείλουν να συνυπάρχουν για το παιδί τους και είναι οι μόνοι που μπορούν να το μάθουν να «χαμογελά»!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Συνεπιμέλεια: Τι συμβαίνει στη Γερμανία, τι είναι καλύτερο για γονείς και παιδιά, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι δύο όψεις της συνεπιμέλειας των παιδιών μετά το διαζύγιο, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Συνεπιμέλεια: Ο λόγος στις μητέρες, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
