Του Γεώργιου Μπρέτα,
Η Ρωσία δεν ήταν πάντοτε αυτό το ισχυρό κράτος που κινούσε τα νήματα της εξωτερικής σκηνής, όπως τη γνωρίσαμε στα βιβλία της ιστορίας που μας εξιστορούν για ένα κράτος, που υπό την αιγίδα ενός άνδρα ή και μιας γυναίκας ήλεγχε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι και την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Υπήρξε μια περίοδος στην ένδοξη ιστορία του Ρωσικού γένους, που το χάος, ο φόβος, η αναρχία και η αβεβαιότητα κυβερνούσαν τις αχανείς στέπες της Ρωσίας.
Βρισκόμαστε στη Ρωσία, το 1598 ο Φίοντορ Α΄ τσάρος της Ρωσίας, γιος του Ιβάν Δ΄ ή τρομερού αφήνει την τελευταία του πνοή βάζοντας τέλος σε μία από τις πιο παλιές δυναστείες της Ευρώπης, τη δυναστεία των Ρούρικ. Τα ηνία και τις τύχες του κράτους αναλαμβάνει ως νέος τσάρος, ο πρώην σύμβουλος του εκλιπόντος τσάρου, ο Μπορίς Γκοντουνόφ, που τυγχάνει να είναι και εξ’ αγχιστείας συγγενής με την οικογένεια του τσάρου, καθώς η αδελφή του ήταν η χήρα του Φίοντορ Α΄.
Ο πρώην σύμβουλός και νυν τσάρος κυβερνά και έρχεται αντιμέτωπος με μια εξέγερση των Οπρίτσνικι, που ήταν η προσωπική του φρουρά. Παράλληλα, η Ρωσία περνά μια περίοδο πρωτοφανούς κακής αγροτικής συγκομιδής που οδηγεί σε πείνα και αναρχία. Οι έχοντες τα πολύτιμα σιτηρά αρνούνται να τα πουλήσουν και τα αποθηκεύουν, με σκοπό να αποκομίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη. Ο πληθωρισμός οδηγεί σε υποτίμηση του νομίσματος, οι έμποροι αυξάνουν τις τιμές και όλα αυτά λαμβάνουν χώρα το 1601-1603. Αυτή η αποκαρδιωτική κατάσταση οδηγεί σε εξέγερση των χωρικών, με τις πόλεις να λεηλατούνται. Οι αντάρτες κατέλαβαν το Βλάντιμιρ, Βιάζμα, Βολοκολάμσκ, Μοζάισκι, και την Κολόμνα κι ενώ απειλείται η ίδια η Μόσχα, ο τσάρος υπόσχεται λύση στα προβλήματα του κόσμου.
Ταυτόχρονα, οι Βογιάροι (πρόκειται για μια αριστοκρατική τάξη) δε μπορούν να κρύψουν τη δυσαρέσκειά τους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Εξωτερικά, η θέση του κράτους κινδυνεύει από τη Πολωνό-Λιθουανική κοινοπολιτεία που εποφθαλμιεί τα εδάφη της Ρωσίας. Το αποκορύφωμα όμως, των προβλημάτων για το λαό της Ρωσίας ήταν όταν ο Μπορίς πεθαίνει απροσδόκητα το 1605. Η δυναστεία του θα τελειώσει, όταν θα δολοφονήσουν τη γυναίκα του και το γιο του κατάσκοπου του ψευτό-Δημήτρη. Το ποιος είναι αυτός θα το αναλύσουμε αμέσως.
Για να καταλάβουμε ποιο ήταν αυτό το άτομο, θα πρέπει να ανατρέξουμε κάποια χρόνια πίσω. Ο τσάρος Ιβάν Δ΄ πέρα από το γιο του Φιόντορ που έγινε και τσάρος είχε ένα ακόμα γιο το Δημήτριο αλλά και έναν ακόμα που τον ονόμασε Ιβάν (όπως και εκείνος) και θα ήταν διάδοχός του, καθότι ο μεγαλύτερος των τέκνων, πεθαίνει όμως, από τα χέρια του ίδιου του πατέρα. Ο Δημήτριος γεννιέται λίγο καιρό πριν το θάνατο του Ιβάν, και όταν ήταν ακόμα μικρό παιδί δολοφονήθηκε το 1591 κάτω από ύποπτες συνθήκες. Ο άνθρωπος, που συμμετείχε στις ανακρίσεις για τη δολοφονία του Δημήτριου, ήταν ο βογίαρος Βασίλειος Σουίσκι που «έκλεισε» την υπόθεση μπορούμε να πούμε με βιασύνη.
Όπως είπαμε και στο προοίμιο ο Φιόντορ πεθαίνει άτεκνος. Ο ψευτό-Δημήτρης λοιπόν, εμφανίζεται, αλλά φυσικά πρόκειται για κάποιον απατεώνα που υποστηρίζει πως, είναι ο τελευταίος της δυναστείας των Ρούρικ, αφού ο Μπαρίς, πέθαινε. Ο ψευτό-Δημήτρης χρίζεται τσάρος με τη βοήθεια της πολωνό-λιθουανικής κοινοπολιτείας. Ήδη οι Βογιάροι είναι απογοητευμένοι με τον παραγκωνισμό τους από την εξουσία και περιμένουν για ένα λάθος από το νέο τους τσάρο, πράγμα που γίνεται, όταν ο Δημήτριος αποφασίζει να παντρευτεί μια ευγενή πολωνικής καταγωγής και εναντιώνεται στους νόμους, αφού δε βαφτίζεται χριστιανή ορθόδοξη. Η κοινωνία της Ρωσίας πιστεύει πως με αυτή τη κίνηση, ο τσάρος θα θελήσει να προσηλυτίσει το λαό του στο καθολικό δόγμα.
Έτσι, λοιπόν σχηματίζεται μια συνωμοσία εναντίον του τσάρου με επικεφαλής το Βασίλι Σούσκι, αφού ο ψευτό-Δημήτρης πεθαίνει σε ένα πραξικόπημα, το θρόνο παίρνει ο Βασίλι Σουίσκι. Τη περίοδο της βασιλείας του (1606-1610) εμφανίζεται για ακόμα μια φορά, ένας ακόμα ψευτό-Δημήτριος που αυτή τη φορά υποστηρίζεται ανοικτά από τους Πολωνούς-Λιθουανούς. Ο Βασίλειος Δ΄ (Βασίλι Σουίσκι) μη μπορώντας να αντιμετωπίσει μόνος του την απειλή που βαδίζει ολοταχώς προς τη Μόσχα, έχει αναγκαστεί να παραχωρήσει στον ψευτό-Δημήτρη τα μισά εδάφη του κράτους του, και ως εκ τούτου αποφασίζει τη σύναψη μια λύκο-συμμαχίας με τους Σουηδούς με εδαφικά ανταλλάγματα. Παρόλες όμως, τις νίκες του Μιχαήλ Σκόπιν-Σούισκι, ο στρατηγός και εξ’ αίματος συγγενής του τσάρου βρίσκεται νεκρός από δηλητηρίαση. Πολλές υποψίες έπεσαν πάνω στον τσάρο που φοβόταν την απήχηση και τη δημοτικότητα του εξαδέλφου του. Έτσι με τη δολοφονία του, ο Βασίλειος Δ΄ χάνει το μοναδικό πολιτικό του έρεισμα και αφού συλλαμβάνεται σε ένα πραξικόπημα από φιλό-Πολωνούς Βογιάρους στέλνεται στη Πολωνία, όπου και πεθαίνει στην αιχμαλωσία το 1612.
Το έτος είναι 1611 και η Ρωσία βρίσκεται σε δυσμενή θέση, καθώς η Πολωνό-Λιθουανική κοινοπολιτεία έχει αξιώσεις στο ρωσικό θρόνο και απειλεί να την προσαρτήσει. Οι Ρώσοι έχοντας αρχίσει να έχουν πατριωτικά αισθήματα, ιδρύουν την πρώτη πολιτοφυλακή υπό το πρίγκιπα Τρουμπέσκοϊ και προσπαθούν να σώσουν τη Μόσχα από τους εισβολείς. Μάταια όμως, το Μάϊο, η Μόσχα πέφτει και η 1η πολιτοφυλακή διαλύεται και λίγους μήνες μετά, το Νόβγκοροντ πολιορκείται από τους Σουηδούς. Κανένας δεν θέλει να αναλάβει την ηγεσία του κράτους, καθώς φαίνεται πως δε θέλει να έχει τη δαμόκλεια σπάθα πάνω από το κεφάλι του και έτσι, το φθινόπωρο του 1611 ιδρύεται μια 2η πολιτοφυλακή. Οι πρωτεργάτες ήταν ένας ευγενής και ένας έμπορος στο επάγγελμα: ο λόγος για το Ποζάρσκι και Μίνιν αντίστοιχα. Η δεύτερη πολιτοφυλακή καταφέρνει σιγά σιγά να αποκρούσει τον εχθρό και να τον διώξει από τα εδάφη τους. Και αφού η κατάσταση γίνεται καλύτερη, έρχεται η ώρα των αποφάσεων.
Η Δούμα (βουλή) συγκεντρώνεται στη Μόσχα για να εκλέξει το ποιος θα είναι ο ανώτατος άρχοντας της Ρωσίας. Έπειτα από αρκετή σκέψη, οι Βογιάροι κατέληξαν στο 16 χρόνο ευγενή Μιχαήλ Ρομάνωφ. Βέβαια, η επιλογή του νεαρού δεν ήταν τυχαία. Ο οίκος του σχετιζόταν με την προηγούμενη δυναστεία, των Ρούρικ, καθώς ο πατέρας του ήταν συγγενής με τον Ιβάν Δ΄, διότι ο τελευταίος είχε παντρευτεί την Αναστασία Ρομάνοβνα. Η δυναστεία του Μιχαήλ θα κυβερνήσει τη Ρωσία για τα επόμενα 300 χρόνια, μέχρι οι Μπολσεβίκοι να εκθρονίσουν και να δολοφονήσουν τον τελευταίο τσάρο Νικόλαο Β΄ μαζί με άλλα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας στις 17 Ιουλίου 1918.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Από την εγκυκλοπαίδεια Britannica, στο «Time of Troubles», Διαθέσιμο εδώ
- Από την εγκυκλοπαίδεια Энциклопедия Всемирная История, στο «Смутное Время», Διαθέσιμο εδώ
