Της Κυριακής Θεοδοσάκη,
Η πρόσφατη καταδίκη σε φυλάκιση μιας Κινέζας δημοσιογράφου, εξαιτίας της δημοσιογραφικής κάλυψης της πανδημίας στην επαρχία της Wuhan, αποδεικνύει περίτρανα πως έχει επιδεινωθεί το καθεστώς ελευθερίας του λόγου στη χώρα υπό τη σκιά της υγειονομικής κρίσης. Πιο συγκεκριμένα, η ανεξάρτητη δημοσιογράφος Zhang Zhan είναι αντιμέτωπη πλέον με την ποινή κάθειρξης πέντε ετών, διότι τον περασμένο Φεβρουάριο ταξίδεψε στην κινεζική πόλη και μετέδωσε μέσω διαφόρων βίντεο και γραπτών κειμένων την πρώτη φάση έξαρσης της πανδημίας Covid-19, την υγειονομική κατάσταση που επικρατούσε στην επαρχία και τον τρόπο με τον οποίο οι κινεζικές αρχές διαχειρίστηκαν την κρίση. Η ίδια, μάλιστα, συνομίλησε και με οικογένειες θυμάτων της νόσου, οι οποίες έθεσαν το ζήτημα διαφάνειας και λογοδοσίας των αρμόδιων αρχών. Τον περασμένο Μάιο, η ίδια συνελήφθη από τις κινεζικές αρχές, ενώ πριν λίγες ημέρες εκδόθηκε και επίσημα η απόφαση καταδίκης της από ένα δικαστήριο της επαρχίας της Σανγκάης, η οποία έχει επαναφέρει για ακόμη μια φορά στο προσκήνιο το «μαύρο κουτί» που συνιστά το εσωτερικό του κινεζικού κράτους.
Η δημοσιογράφος αυτή είναι η πρώτη που καταδικάζεται από το κινεζικό κράτος εξαιτίας της δημοσιοποίησης στοιχείων σχετικών με τη διαχείριση της πανδημίας. Πρόκειται για μια δημοσιογράφο που αντιτίθεται σθεναρά της κυβερνητικής γραμμής, γεγονός που αποδεικνύεται από τη σύλληψή της το 2019 από τις αρχές για την υποστήριξη που παρείχε στους διαδηλωτές στο Χονγκ-Κονγκ. Εντούτοις, δεν ήταν η μόνη φωνή που άσκησε κριτική στο κινεζικό κράτος. Τρεις ακόμη δημοσιογράφοι -Chen Qiushi, Fang Bin and Li Zehua- που πραγματοποίησαν αναφορές για την κατάσταση στη Wuhan αγνοούνται από τον Φεβρουάριο.
O Chen, ένας εκ των δύο που εμφανίστηκαν μετά από καιρό, ανέφερε ότι του επιβλήθηκε κατ’ οίκον περιορισμός με την οικογένειά του υπό κρατική επίβλεψη, ενώ ο Li υποστήριξε ότι βρισκόταν σε αναγκαστική καραντίνα από το κράτος. Συνολικά, μέχρι σήμερα, οχτώ άνθρωποι έχουν τιμωρηθεί για την κριτική που άσκησαν στην κυβερνητική πρακτική για τη διαχείριση της πανδημίας. Ένας σημαντικός αριθμός ιατρών και εργαζομένων στο νοσηλευτικό προσωπικό αποκάλυψε κατά καιρούς τις συνθήκες που επικρατούσαν στα νοσοκομεία της χώρας, όπως ακριβώς έκανε και η Zhang Zhan με τις εικόνες που τράβηξε από τα νοσοκομεία και τα κρεματόρια ακόμη. Οι άνθρωποι που ήρθαν αντιμέτωποι με τη σκληρή πλευρά της πανδημίας δε δίστασαν να τη γνωστοποιήσουν απέναντι στην κυβερνητική προσπάθεια ωραιοποίησης και αποσιώπησης της κρίσης, με απώτερο στόχο την ανάδειξη της ικανότητας της κινεζικής ηγεσίας και την πολιτική της επιβίωση.
Επιπλέον, η σύλληψη και η φυλάκιση ενός δημοσιογράφου για τη δημοσιοποίηση πληροφοριών αναζωπυρώνει το ζήτημα απόκρυψης στοιχείων από τις κινεζικές αρχές κατά την πρώτη φάση της επιδημίας ως προς τον χαρακτήρα του ιού, τα αίτια εμφάνισής του, τη μεταδοτικότητα, την πραγματική υγειονομική κατάσταση της χώρας και τη διαχείριση που υιοθέτησαν. Η Κίνα κατηγορήθηκε έντονα, εκ των υστέρων, από πολλές χώρες ότι απέκρυψε σκόπιμα πληθώρα σημαντικών πληροφοριών αναφορικά με τη φύση του κορωνοϊού -οι οποίες θα είχαν προλάβει τη ραγδαία έξαρσή του στις άλλες χώρες- καθώς και ότι δεν δημοσιοποίησε εγκαίρως τα αληθινά στοιχεία για την εσωτερική της κατάσταση. Πρόκειται για μια άποψη η οποία δεν μπορεί να αγνοηθεί, αν λάβει κανείς υπόψιν το καθεστώς λογοκρισίας που επικρατεί στο εσωτερικό της χώρας. Δε μπορεί, όμως, να αγνοηθεί στο σημείο αυτό και η αιτιολογία του κατηγορητηρίου της δημοσιογράφου. Η υποκίνηση καβγάδων και η πρόκληση ταραχών ήταν η κατηγορία του δικαστηρίου για την υπόθεση της δημοσιογράφου, όπως και σε πολλές ακόμη υποθέσεις ακτιβιστών κατά καιρούς, αφού αποτελεί τη συνηθέστερη κατηγορία για όσους προβαίνουν στην άσκηση κυβερνητικής κριτικής. Κατά συνέπεια, είναι πρόδηλο ότι, αν και η Zhang Ζhan είναι η πρώτη δημοσιογράφος που τιμωρείται για τη δημοσιοποίηση επιβαρυντικών για την κυβέρνηση στοιχείων αναφορικά με τον Covid-19, δεν είναι συγχρόνως και ο πρώτος πολίτης που υφίσταται τη συγκεκαλυμμένη λογοκρισία του καθεστώτος. Οποιαδήποτε κριτική ή αντίδραση εκφράζεται, είτε αυτή προέρχεται από μειονότητες, όπως οι Μογγόλοι, είτε από οποιονδήποτε Κινέζο εργαζόμενο και πολίτη, υφίσταται την κυβερνητική φίμωση.
Το καθεστώς περιορισμού της ελευθερίας της γνώμης και της άσκησης γόνιμης κριτικής στην κυβέρνηση και τις πρακτικές της, καθώς και της μη παροχής έγκυρων πληροφοριών τόσο στους πολίτες όσο και στη διεθνή κοινότητα έχει εδραιωθεί επίσημα πλέον στη χώρα. Οι χαρακτηρισμοί που δέχτηκαν οι διαδηλωτές στο Χονγκ-Κονγκ και η χρήση βίας εναντίον τους αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα καταστολής των αντιφρονούντων. Σαφώς, λοιπόν, η ανάγκη διαχείρισης μιας υγειονομικής κρίσης που εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο με αφετηρία την Κίνα προσέθεσε αρνητικό πρόσημο στην εξωτερική εικόνα της αναδυομένης δύναμης. Κατά συνέπεια, η δημοσιοποίηση στοιχείων σε βάρος της κυβέρνησης θα ήταν κάτι το «απαγορευμένο». Η συγκυρία βέβαια είναι αξιοσημείωτη, διότι η απόφαση καταδίκης μιας δημοσιογράφου σε μια προσπάθεια αποσιώπησης της αντίθετης γνώμης έρχεται λίγες εβδομάδες πριν την άφιξη μιας ομάδας ειδικών από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η οποία πρόκειται να διερευνήσει τα αίτια ξεσπάσματος της πανδημίας.
Καταληκτικά, η ανάγκη διαχείρισης της πανδημίας είναι εμφανές ότι δημιούργησε ένα πρόσφορο έδαφος για δέσμες μέτρων, οι οποίες έθεσαν σημαντικούς περιορισμούς σε κάποιες ατομικές ελευθερίες, ενώ ταυτόχρονα ενίσχυσαν την κρατική εξουσία. Η Κίνα, ωστόσο, είναι μία από τις χώρες που διατηρούσε συντηρητική οπτική ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα και πριν την πανδημία. Έτσι, είναι έκδηλο ότι οι καταπιεστικές πλευρές του κινεζικού καθεστώτος δε μπορούν πλέον να παραμείνουν στο παρασκήνιο. Η ανάγκη προστασίας της δημοσίας εικόνας της ηγεσίας και κατ’ επέκταση της εξωτερικής εικόνας της χώρας που θα επηρέαζε την ανοδική πορεία της στο διεθνές στερέωμα οδήγησαν την ηγεσία στις ανάλογες «επιτακτικές» ενέργειες. Η απροκάλυπτη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αδυνατεί πλέον να παραγνωριστεί και να κρυφτεί πίσω από άλλες θετικές πτυχές της κινεζικής ανέλιξης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Chinese citizen journalist Zhang Zhan jailed for ‘provoking trouble’ with Wuhan reporting, NBC News, διαθέσιμο εδώ
-
Zhang Zhan: China jails citizen journalist for Wuhan reports, BBC, διαθέσιμο εδώ
-
‘Don’t Forget Chen Qiushi,’ Friend of Chinese Journalist Says, VOA News, διαθέσιμο εδώ
