Της Γαρυφαλλιάς Κουτζή,
Οι ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις σε ενέργεια φέρνουν τον πλανήτη στα όριά του, με τα κτίρια να εντάσσονται στους μεγαλύτερους «καταναλωτές». Η κατανάλωση ενέργειας συνεπάγεται την εξάντληση των φυσικών πόρων και την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας μέσω των εκπομπών του CO2. Ίσως να μην μπορούμε να μειώσουμε στο μηδέν τις εκπομπές ρυπογόνων αερίων, ωστόσο με τον σωστό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μπορούμε να αυξήσουμε την αποδοτικότητα ενός κτιρίου, μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας.
Η έννοια των «βιοκλιματικών κτιρίων» δεν είναι καινούρια. Κατά κάποιον τρόπο βιοκλιματικά ήταν τα κτίσματα από την αρχαιότητα, απλώς δεν ονομάζονταν έτσι. Η μελέτη των φυσικών φαινομένων, η θέση του ήλιου, η γεωγραφική θέση της περιοχής λαμβάνονταν σημαντικά υπόψη πριν την κατασκευή και τη διαμόρφωση ενός κτίσματος. Αργότερα, όμως, η ραγδαία ανάπτυξη των πόλεων οδήγησε πολλές φορές στη χρήση υλικών, τα οποία δεν ήταν τόσο αποδοτικά, ή ακόμα δεν δόθηκε μεγάλη σημασία για τη μέγιστη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Έτσι, πολλά σύγχρονα κτίρια αποδείχθηκαν λιγότερο αποδοτικά από όσο θα μπορούσαν ιδανικά να είναι, αυξάνοντας τις ανάγκες σε ενέργεια.
Απεναντίας, στόχος είναι τα κτίρια να εναρμονίζονται με το περιβάλλον χωρίς να το βλάπτουν, ενώ παράλληλα να προσφέρουν στον άνθρωπο όλα αυτά που χρειάζεται ώστε να έχει μια ποιοτική και εύκολη ζωή. Κάπως έτσι, τα βιοκλιματικά ή αλλιώς «πράσινα» κτίρια έγιναν τάση και σήμερα προσελκύουν όλο και περισσότερους υποστηρικτές.
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός λαμβάνει υπόψη πολλούς παράγοντες για να επιτύχει τον παραπάνω στόχο. Αρχικά, μεγάλη σημασία έχει η αξιοποίηση της τοποθεσίας και της θέσης του ήλιου. Σε μια χώρα με αρκετή ηλιοφάνεια, όπως είναι η Ελλάδα, η τοποθέτηση ηλιακών θερμοσίφωνων είναι μια καλή λύση. Η αποθήκευση της θερμότητας που προσφέρεται απλόχερα από τον ήλιο μπορεί να μειώσει κατά πολύ την ανάγκη για χρήση ορυκτών καυσίμων. Υπάρχουν ακόμα και μονωτικά υλικά ή ειδικά τζάμια που τοποθετούνται στους τοίχους και έχουν αυτή την ιδιότητα, να αποθηκεύουν δηλαδή θερμότητα. Ακόμα και το πού θα τοποθετηθούν τα παράθυρα είναι σημαντικό. Το φως του ήλιου μπορεί να γεμίσει τον χώρο σε τέτοιο βαθμό ώστε η χρήση του ηλεκτρικού φωτισμού να είναι απαραίτητη μόνο κατά τις βραδινές ώρες. Εξίσου σημαντική είναι η επιλογή των κουφωμάτων ώστε να αποφεύγεται η υγρασία και το κρύο κατά τους χειμερινούς μήνες. Οι πρακτικές είναι πολλές, αλλά δεν μπορούν να εφαρμοστούν με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιπτώσεις.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, τα βιοκλιματικά κτίρια καλύπτουν τις ανάγκες των ανθρώπων με φυσικό τρόπο. Η ζέστη που χρειαζόμαστε τον χειμώνα, η δροσιά που χρειαζόμαστε το καλοκαίρι, η ανάγκη μας να βλέπουμε μέσα στο σπίτι ή στο γραφείο μας εξασφαλίζονται με τη σωστή διαχείριση του κλίματος. Γι’ αυτό ακριβώς, μπορεί κανείς να συμπεράνει πως τα βιοκλιματικά κτίρια καταφέρνουν να αξιοποιούν με τον πλέον βιώσιμο τρόπο το κλίμα της περιοχής, καταναλώνοντας την ελάχιστη ενέργεια. Μάλιστα, η εξοικονόμηση ενέργειας εκτός από περιβαλλοντικά ωφέλιμη είναι και οικονομικά συμφέρουσα. Από μελέτη που πραγματοποιήθηκε προέκυψε πως τα βιοκλιματικά κτίρια μπορούν να εξοικονομήσουν ενέργεια κατά 30% σε σύγκριση με τα συμβατικά κτίρια. Μάλιστα, όσον αφορά συγκεκριμένα τη θέρμανση, η εξοικονόμηση ενέργειας φτάνει το 80%.
Παραδείγματα τέτοιων κτιρίων στην Ελλάδα είναι το κτίριο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το συγκρότημα Karela Office Park στην Παιανία, το συγκρότημα Green Plaza στο Μαρούσι και το κτίριο Cosmote e-value στον Κεραμεικό. Τα συγκεκριμένα κτίρια προσφέρονται ως χώροι κοινής εργασίας ή φιλοξενούν γραφεία εταιρειών. Σε κάθε περίπτωση, αποτελούν κτίρια μοντέρνας αρχιτεκτονικής, που έχουν αποσπάσει βραβεία που επιβεβαιώνουν την ενεργειακή τους απόδοση. Μένει να δούμε πώς θα αναπτυχθούν στο μέλλον αυτές οι πρακτικές και το αν τελικά μπορεί να διαμορφωθεί ένα περισσότερο βιώσιμο αστικό τοπίο στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Bio climatic Buildings, academia.edu, διαθέσιμο εδώ
- Βιοκλιματικός Σχεδιασμός, cres.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα πέντε καλύτερα «πράσινα» κτήρια της Ελλάδας , insider.gr, διαθέσιμο εδώ
