Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Λίγες ώρες πριν την αλλαγή του έτους, θεωρώ πως αξίζει να ρίξουμε μια ματιά σε όσα στιγμάτισαν τη φετινή χρονιά για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Αν μη τι άλλο, το 2020 αναμενόταν να είναι μία ενδιαφέρουσα και πολυτάραχη χρονιά με τη θετική έννοια, στιγματισμένη κυρίως από τις εκλογές. Πόσοι, όμως, περίμεναν να είναι μια χρονιά επαναστάσεων, μια χρονιά πανδημίας, μια χρονιά ταραχών πολύ μεγαλύτερων από ένα πολιτικό debate… Ας δούμε τι θα θυμόμαστε από τη φετινή χρονιά των εκλογών -και όχι μόνο…
Η πανδημία και το θέμα της δημόσιας υγείας
Η πανδημία ήταν μια λέξη σχεδόν άγνωστη στον μέσο Αμερικανό. Πέρα από τα βιβλία ιστορίας και τις γενικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, ο λαός δεν μπορούσε να φανταστεί τι σήμαινε μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στο σύστημα υγείας από μια παγκοσμίων διαστάσεων ασθένεια. Η άμεση αντίδραση της αμερικανικής κυβέρνησης απέναντι στον «κινεζικό ιό» ήταν το hate speech και η επίρριψη ευθυνών στην αντίπαλη υπερδύναμη, σε μια προσπάθεια να στρέψει την προσοχή του λαού στους «κακούς Κινέζους», σε συνδυασμό, βέβαια, με ένα ημιτελές κλείσιμο των συνόρων.
Σύντομα, φυσικά, φάνηκε πως η τακτική αυτή, εστιασμένη κυρίως στο «συναίσθημα» και όχι τη λογική, θα λέγαμε, αποδείχθηκε ένα τρομερό λάθος, ένα λάθος, που πληρώθηκε με ανθρώπινες ζωές. Στις 31 Μαρτίου, ήδη δηλαδή εν μέσω της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στις Η.Π.Α., προβλέψεις του Λευκού Οίκου ανέφεραν πως 100 με 240 χιλιάδες άνθρωποι ενδέχεται να πεθάνουν μέχρι το τέλος του χρόνου, δεδομένης της λήψης μέτρων κοινωνικής απόστασης. Πάντως, κοιτώντας τα σημερινά δεδομένα, φαίνεται πως η κυβέρνηση έπεσε έξω… κατά πολύ. Η Αμερική θρηνεί 337.419 νεκρούς και το φταίξιμο δεν είναι αποκλειστικά των Κινέζων.
Για πολλούς, ο τρόπος που η κυβέρνηση του Donald Trump διαχειρίστηκε την πανδημία εντός, αλλά και εκτός της χώρας, αποτέλεσε τον κύριο λόγο της ήττας του στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου. Αν δεν πρόκυπτε αυτή η πανδημία, και δεδομένης της θετικής κατάστασης της αμερικανικής οικονομίας, ο 45ος Αμερικανός Πρόεδρος θα είχε κερδίσει μια ακόμα τετραετία στο Οβάλ Γραφείο. Ωστόσο, η αλαζονεία του δεν του επέτρεπε να ακούσει τους ειδικούς, ενώ, παράλληλα, ο οικονομοκεντρικός τρόπος σκέψης του ως επιχειρηματίας έθετε διαφορετικά τις έννοιες «κόστος» και «όφελος». Ένα κράτος, όμως, δεν αποτελείται μόνο από οικονομία, αλλά και από έναν λαό -ο οποίος κάνει την οικονομία να προχωράει. Αν δεν έχεις λαό, πώς θα κινήσεις την οικονομία σου;
337 χιλιάδες νεκροί, πολλοί εκ των οποίων ανασφάλιστοι και χωρίς την οικονομική δυνατότητα να «αγοράσουν» ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Κυβερνήσεις πολιτειών που διαρκώς ζητούσαν βοήθεια από την κυβέρνηση μέσω της παροχής εξοπλισμού και τεστ για την ιχνηλάτηση κρουσμάτων, αλλά πολλάκις δεν λάμβαναν τα αναγκαία. «Μαχητές» της πρώτης γραμμής στα νοσοκομεία και τα κέντρα παροχής βοήθειας που παρακαλούσαν τον κόσμο να τηρεί τα μέτρα πρόληψης και προστασίας της δημόσιας υγείας. Η απάντηση σε αυτά ήταν ένας αρχηγός κράτους που προσπαθούσε να ακυρώσει το Obamacare (πρόγραμμα αρωγής και παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού), αποχώρησε από τον Π.Ο.Υ, υποσχόταν γρήγορο άνοιγμα της οικονομίας, ενώ, παράλληλα, δήλωνε πως ο ιός θα εξαφανιστεί από μόνος του την άνοιξη (!). Φυσικά, όλα τα παραπάνω έδιναν πάτημα στους υποστηρικτές του να παραβιάζουν τα μέτρα προστασίας πραγματοποιώντας διαδηλώσεις έξω από τα κυβερνητικά γραφεία της κάθε πολιτείας, αρνούμενοι πολλές φορές να φορέσουν μάσκα ή και οπλισμένοι με το δικαίωμα της 2ης Τροπολογίας. Μέσα σε μια τέτοια αντίδραση και με τον αριθμό των νοσούντων και των θανάτων να αυξάνεται, ο Joe Biden εμφανίστηκε ως «από μηχανής θεός» βάζοντας στο επίκεντρο της κατάστασης τις ανθρώπινες ζωές και τους επιστήμονες.
Το ζήτημα του συστημικού ρατσισμού και η «επανάσταση» μέσα από το Black Lives Matter
«Δεν μπορώ να αναπνεύσω!». Ο George Floyd δεν μπορούσε να το φωνάξει για πολλή ώρα πριν οι αστυνομικοί της Minneapolis τον σκοτώσουν με την ασφυκτική στάση, στην οποία τον είχα τοποθετήσει. Ήταν ένας άνδρας αφροαμερικανικής καταγωγής που η εμφάνισή του προκάλεσε αμφιλεγόμενα αισθήματα. Από τη μια, οι αστυνομικοί ένιωσαν να απειλούνται από το χρώμα του, από τη διαφορετικότητα του (;). Από την άλλη, πλήθος Αμερικανών είδαν στα μάτια του τους εαυτούς τους να καθρεφτίζονται, είδαν «το ποτήρι» της αμερικανικής κοινωνίας να ξεχειλίζει και την σπίθα της επανάστασης να ανάβει.
Στην τελευταία ανάσα του George Floyd ξαναγεννήθηκε το Black Lives Matter, το κίνημα κατά του φυλετικού ρατσισμού που από το 2013 απαιτεί την ισότητα ανάμεσα στα μέλη που συντελούν το πολυπολιτισμικό μωσαϊκό της κοινωνίας των Η.Π.Α. αλλά και του κόσμου ολόκληρου. Το κίνημα αυτό δεν άργησε να λάβει παγκόσμιες διαστάσεις, αλλά -δυστυχώς- και να προσθέσει ονόματα θυμάτων στη λίστα των ανθρώπων για τους οποίους το κίνημα έχει λόγο ύπαρξης. Θα σας θυμίσω ενδεικτικά την Breonna Taylor, τον Eric Garner και τον Michael Brown, ανθρώπους που το χρώμα του δέρματός τους έμοιαζε περιοριστικό για τις ελευθερίες άλλων.
Βέβαια, το ζήτημα αυτό είναι απόλυτα συνυφασμένο με το φαινόμενο της αστυνομικής βιαιότητας και της ελλιπούς διαφάνειας σε περιστατικά αυτής. Πολλές είναι οι πολιτείες που καθιστούν νομικά και γραφειοκρατικά δύσκολη -«άθελά» τους- την απονομή δικαιοσύνης, σε περιπτώσεις που η βία αστυνομικών έχει ξεπεράσει τα θεσπισμένα πρωτόκολλα ή βασίστηκε σε προκαταλήψεις και στερεότυπα αντί απτών αποδείξεων.
Φυσικά όλο αυτό το πρόβλημα δεν γεννήθηκε από τη μια μέρα στην άλλη. Γι’ αυτόν τον λόγο, μιλάμε και για συστημικό ρατσισμό, αναδεικνύοντας ένα ζήτημα βαθιά ριζωμένο στην κοινωνία των Η.Π.Α. και το οποίο επηρεάζεται έντονα από την πολιτική γραμμή, που χαράσσει η εκάστοτε κυβέρνηση. Τα φετινά γεγονότα επανέφεραν στο προσκήνιο το προαναφερθέν ζήτημα και άσκησαν αρκετή πίεση στους υποψήφιους κατά τη διάρκεια της κούρσας για το προεδρικό χρίσμα.
Η υπεροχή των λευκών και τα Proud Boys που ο Trump δεν απαρνήθηκε (;)
Μπορεί ο αμερικανικός λαός να προσπάθησε να συσπειρωθεί, για να πατάξει τον ρατσισμό και να απαιτήσει ισότητα και ισονομία για όλους τους ανθρώπους, όμως -όπως πάντα- έτσι και αυτή τη φορά, υπήρχαν κάποιοι που το σύμπλεγμα κατωτερότητάς τους εκφράστηκε στο σύνθημα-αντίποινα “White Lives Matter” ή αλλιώς “All Lives Matter”. Στο πιο ακραίο σημείο της ιδέας αυτής βρίσκονται οι ομάδες των λεγόμενων white supremacists (λευκών που υπερέχουν), όπως τα γνωστά Proud Boys. Αδυνατώντας να καταλάβουν την πραγματική έννοια και αξία του “Black Lives Matter”, έκριναν σωστό και αναγκαίο να εκπροσωπηθούν και να «φανούν» στο προσκήνιο της επικαιρότητας, καθώς ένιωθαν καταπιεσμένοι από όλη αυτή την προσοχή, που λάμβανε, κυρίως, η Αφροαμερικανική κοινότητα.
Από τη μια, ο Joe Biden εξέφρασε έμπρακτα τη θέση του επί του ζητήματος, επιλέγοντας την Kamala Harris στο πλευρό του. Μάλιστα, εξακολουθεί να παραμένει πιστός στην πολυπολιτισμικότητα και την ανάγκη για ίσες ευκαιρίες, απαρτίζοντας το επιτελείο του με άτομα πάσης εθνικότητας! Από την άλλη, ο απερχόμενος Πρόεδρος δεν κατάφερε να κρύψει την ανάγκη του για την «λευκή του υπεροχή». Αφενός μεν, το προσωνύμιο THUGS για τους φιλελεύθερους διαδηλωτές στην Washington, που ουσιαστικά ζητούν τα αυτονόητα, δεν έδωσε και την καλύτερη εντύπωση. Αφετέρου δε, ο τρόπος με τον οποίο σιγόνταρε τα Proud Boys για τη βία την οποία προκαλούν και δεν τους καταδίκασε ποτέ, αλλά η άρνησή του να το κάνει, όταν ρωτήθηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου προεδρικού debate, ξεκαθάρισε το πεδίο, όσον αφορά τις απόψεις του. Μάλιστα, αρκετά ειρωνικά, τους ζήτησε να παραμείνουν “stand by” για τυχόν… αναγκαίες παρεμβάσεις. Σε αυτό το σημείο, κρίνω αναγκαίο να παραθέσω ένα ακρωνύμιο που ίσως ξεκαθαρίσει λίγο καλύτερα και τη δική μου άποψη.
T.H.U.G.: The Hate You Give (ήτοι, το μίσος που δίνεις). Τελικά, ποιοι είναι οι αληθινοί THUG’s;
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό από το παρόν κείμενο, αλλά ακόμα και από μια σύντομη και γρήγορη προσωπική αναζήτηση του καθενός στο Διαδίκτυο, οι φετινές αμερικανικές εκλογές δεν ήταν μόνο για την πολιτική. Επηρεάστηκαν εξαιρετικά από τις κοινωνικές εξελίξεις και έναν ιό, που κανείς δεν περίμενε να εμφανιστεί, πόσω μάλλον να εξαπλωθεί τόσο γρήγορα. Ο τρόπος με τον οποίο οι υποψήφιοι και οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας αντέδρασαν διαμόρφωσε το πολιτικό τοπίο των Ηνωμένων Πολιτειών εν έτει 2020. Στα ιστορικά βιβλία, που θα γραφτούν, σίγουρα, η φετινή προεδρική αναμέτρηση θα έχει την τιμητική της, αλλά όχι για τους καθιερωμένους λόγους. Θα θεωρείται μια πολυτάραχη χρονιά αλλαγής.
Της κυβέρνησης, του κόσμου, της κοινωνίας; Οψόμεθα…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Black Lives Matter: From social media post to global movement, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- ‘Never expected this to happen in the US’: How the COVID-19 pandemic exploded from March to December,
USA TODAY, διαθέσιμο εδώ - United States COVID-19 Cases and Deaths by State, COVID CDC, διαθέσιμο εδώ
- US Election 2020: Who are the Proud Boys – and who are antifa?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Trump, who often portrayed liberal protesters as ‘thugs,’ is silent on violence among his supporters, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
