Της Νεφέλης Θεοφανοπούλου,
Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας, ευρύτερα γνωστός ως HIV, που προκαλεί τη νόσο AIDS, έχει απασχολήσει και τρομοκρατήσει από τη δεκαετία του ‘80 και μετά -απ’ όταν δηλαδή εντοπίστηκε- εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Έχει πάρει τη μορφή πανδημίας, εφόσον από τον ιό έχουν νοσήσει και πεθάνει πάνω από 30 εκατομμύρια ασθενείς, ενώ άλλοι 35 υπολογίζεται πως είναι φορείς. Ιδιαίτερο πλήγμα έχει δεχτεί η Υποσαχάρια Αφρική, όπου υπολογίζεται πως περίπου 20 εκατομμύρια άτομα είναι φορείς του ιού.
Και σε αυτή τη μάχη, όμως, ο δρόμος προς το σωτήριο εμβόλιο είναι μεγάλος. Τις τελευταίες ημέρες στην Ουγκάντα ξεκίνησε η δοκιμή δύο νέων εμβολίων για την καταπολέμηση του ιού, που αναπτύχθηκαν από την αφρικανική ομάδα έρευνας και πρόληψης PrEPVacc, η οποία ξεκίνησε το 2018 και θα λειτουργεί έως και το 2023. Στην πρώτη κλινική δοκιμή του εμβολίου, που ξεκίνησε αυτό τον μήνα, θα συμμετέχουν περισσότερα από 1.600 άτομα ηλικίας 18 έως 40 ετών από διαφορετικές χώρες, όπως η Ουγκάντα, η Μοζαμβίκη και η Τανζανία. Η ομάδα αποτελείται από 80 ειδικούς από 15 διαφορετικές οργανώσεις, ενώ συνεργάζονται 15 χώρες από την Αφρική και την Ευρώπη καθώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ανάπτυξη αυτής της πρωτοβουλίας εμβολιασμού μέσω της ομάδας δίνει δύο σημαντικές ευκαιρίες: πρώτον, να πρωτοστατήσει η Αφρική στην ανάπτυξη μιας θεραπείας για τον ιό, ο οποίος έχει γίνει κοινωνική μάστιγα και αιτία διαχωρισμού, και, δεύτερον, να αυξηθεί η ικανότητα των αφρικανικών χωρών να κάνουν οι ίδιες μελλοντικές δοκιμές και να προωθήσουν τους μελλοντικούς ηγέτες τους. Τα αποτελέσματα των δοκιμών, ακόμα και αν δε φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, θα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για μελλοντικές εφαρμογές και δοκιμές και θα κινητοποιήσουν ένα μεγάλο μέρος πληθυσμού για ενημέρωση σχετικά με τους τρόπους πρόληψης και μη μετάδοσης του ιού.
Η περισσότερο ευάλωτη ομάδα απέναντι στον ιό είναι νεαρές γυναίκες, κυρίως εργάτριες του σεξ. Ακόμα και αν η ενημέρωση είναι μεγαλύτερη σε σχέση με το παρελθόν, παραμένει χαμηλή σε μερικές περιοχές, με τις γυναίκες να είναι λιγότερο ενημερωμένες σε σχέση με τους άντρες. Υπολογίζεται, μάλιστα, πως περισσότερες από τις μισές γυναίκες που εργάζονται στον χώρο του σεξ ζουν με HIV. Υψηλά ποσοστά συναντώνται και σε άντρες που εργάζονται στον ίδιο χώρο. Βέβαια, το πόσοι από όλους συνολικά λαμβάνουν θεραπεία δεν μπορεί να διευκρινιστεί, καθώς δεν υπάρχουν δεδομένα. Στις ευάλωτες ομάδες περιλαμβάνονται επίσης τοξικοεξαρτημένοι, φυλακισμένοι και διεμφυλικά άτομα.
O ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών είναι και αυτός σημαντικός στην περιοχή, αφού υπάρχουν διάφοροι οργανισμοί απέναντι στον αγώνα καταπολέμησης του HIV/AIDS με έντονο κοινωνικό έργο. Πολλοί από αυτούς τους οργανισμούς δημιουργήθηκαν τοπικά και έτσι έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα στην προσέλκυση νοσούντων και στην περίθαλψή τους. Οι τοπικά διαχειριζόμενοι οργανισμοί δέχονταν δωρεές από όλο τον κόσμο και επηρεάστηκαν κατά πολύ στο έργο τους κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008. Το κοινό πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τον HIV (UNAIDS) -δημιουργήθηκε το 1994 και συνεχίζει μέχρι σήμερα- βοήθησε στη συνεργασία των τοπικών οργανισμών με τις κυβερνήσεις και ενίσχυσε τις τοπικές δράσεις, φέρνοντας κοντά επιχειρήσεις και δωρητές.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και εμπόδια που περιορίζουν τη δράση κατά του HIV. Ένα από αυτά είναι η προκατάληψη και ο κοινωνικός στιγματισμός ακόμα και από τους υγειονομικούς υπαλλήλους, που εμποδίζουν την κατάλληλη περίθαλψη. To υποβαθμισμένο κοινωνικό στάτους των γυναικών που δεν τους επιτρέπει να εισαχθούν στην εκπαίδευση, την εργασία και την περίθαλψη είναι και αυτό ένα μεγάλο εμπόδιο. Επιπροσθέτως, υπάρχουν νομικά και θεσμικά εμπόδια από την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και το brain drain.
Στην εποχή των πιο αποτελεσματικών αντιρετροϊκών φαρμάκων, στην Υποσαχάρια Αφρική συνεχίζουν να υπάρχουν άνθρωποι που, επειδή δεν έχουν την πρόσβαση σε αυτά, φτάνουν τελικά σε προχωρημένο στάδιο στα νοσοκομεία και χάνουν τη ζωή τους πολύ γρήγορα. Για να τερματιστεί ο ιός HIV έως το 2030, πρέπει να επιταχυνθεί η ενημέρωση για την πρόληψη. Ας ελπίσουμε πως οι δοκιμές των δύο νέων εμβολίων θα επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα απέναντι και σε αυτό τον αόρατο εχθρό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Africa steps up fight against HIV with trial of new combination vaccines, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- HIV/AIDS, World Health Organization for Africa, διαθέσιμο εδώ
-
How we’re addressing the challenges of the HIV epidemic in Africa, Viiv Healthcare, διαθέσιμο εδώ
-
HIV and AIDS in east and southern Africa regional overview, Avert, διαθέσιμο εδώ
