Του Νίκου Μαρκοβίτη,
Το μήνυμα, το οποίο εστάλη από πλευράς Ουάσιγκτον, αποτελεί ένα νέο δεδομένο που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη. Και με την επιβολή των κυρώσεων, μιλάμε για ένα μεσοδιάστημα ιδιαίτερα κρίσιμο τόσο στις ευρωτουρκικές όσο και στις μεταξύ συμμάχων σχέσεις. Αναδρομικά, έχουμε μια απόφαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης με εντολή στον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για έναν πλήρη κατάλογο κυρώσεων, αλλά, παράλληλα, και συγχρονισμό δράσεων και αποφάσεων με την νέα Αμερικανική Διοίκηση.
Σε μια πιο διεξοδική εξέταση του ζητήματος, βλέποντας την μεγάλη εικόνα, παρατηρείται μια τάση της Αμερικής, λόγω της εκούσιας απουσίας και αδιαφορίας για τα τεκταινόμενα της περιοχής, για ένα επαναπροσδιορισμό των ρόλων. Ο διαχρονικά «σερίφης» της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων προσπαθεί να προσεγγίσει την Άγκυρα για ένα νέο εποικοδομητικό διάλογο στο πλαίσιο της συμμαχίας και των διμερών συμφωνιών. Όσον αφορά τις κυρώσεις, το κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο θα έχουν αντίκτυπο, αφενός, μεν, στην Τουρκική αμυντική βιομηχανία και αφετέρου, δε, στην ίδια την κοινωνία. Ειδικότερα, πλέον με τις διατάξεις αυτές θα είναι αδύνατη η πώληση όπλων, μέσα στα οποία εμπεριέχεται έστω και μια βίδα αμερικανικής κατασκευής ή πατέντας. Ποιες είναι οι βλέψεις της Άγκυρας και πως θα πρέπει να λειτουργεί πλέον η συμμαχία;
Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να θεωρηθεί πως η Αμερικανική Διοίκηση θα θέλει να απεμπολήσει τις σχέσεις και τα συμφέροντα της με την Τουρκία υπέρ κάποιου. Η Τουρκία ήταν και είναι ένας πολύ σημαντικός εταίρος με ιδιαίτερα σημαντική γεωστρατηγική θέση, όπου κανένας Πρόεδρος δεν θα ήθελε να την δει «στην αγκαλιά της Ρωσίας». Επίσης, όσον αφορά το εξοπλιστικό κομμάτι, από την πλευρά της γείτονος γίνεται λόγος για τις διπλωματικές κινήσεις της Αθήνας όσον αφορά την αγορά των Rafalé από τη Γαλλία και τις πολλαπλές διμερείς και πολυμερείς συμμαχίες, όπως με το Ισραήλ και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από τις ΗΠΑ, αναμφίβολα, θα γίνει προσπάθεια για έναν εκ νέου διάλογο με αντικείμενο τις προθέσεις αμφοτέρων και την θέσπιση ενός κοινού πλαισίου. Έχοντας στείλει τα μηνύματα της, ιδίως με πρωτοβουλία του αρχηγού της αμερικανικής διπλωματίας, Μάικ Πομπέο, γρίφος για δυνατούς λύτες θα είναι πως θα κινηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Από την άλλη πλευρά, λοιπόν, το αργοκίνητο αυτό καράβι των είκοσι επτά μελών καλείται το Μάρτη να λάβει αποφάσεις. Μετά και την επικοινωνία της Καγκελαρίου Μέρκελ με τον Πρόεδρο Ερντογάν έγινε σαφές πως υπάρχει η ανάγκη για μια νέα συμφωνία για το μεταναστευτικό. Για τον ίδιο, το μεταναστευτικό αποτελεί ένα προσφιλές πεδίο για να ασκήσει πίεση, θέτοντας την ίδια στιγμή τα ελληνοτουρκικά σε δεύτερη μοίρα. Αδιαμφισβήτητα, οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και ιδίως η Τουρκία έχουν δεχτεί το μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων, για τον οποίο, σαφώς, θα πρέπει να έχει μια υποστήριξη, αλλά όχι, όμως, στα πλαίσια της εργαλειοποίησης του.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκική ηγεσία καλείται να διαχειριστεί και το εσωτερικό της, όταν η αντιπολίτευση ανεβάζει τους τόνους εντός και εκτός Κοινοβουλίου. Χαρακτηριστικά, ο Πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, κάνει προσωπική επίθεση στον Πρόεδρο, μιλώντας για έννοια μη λογικής, όταν η αιτία που προκλήθηκε το πάγωμα της παραγωγής αρμάτων μάχης Altay από την Γερμανία ανατρέχει στο πρόσωπο του. Ακόμη, στο ίδιο πλαίσιο της αμυντικής βιομηχανίας, ο πρώην Πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, θεωρεί πως η αγορά των S-400 ήταν μια λάθος κίνηση, που φέρνει την Τουρκία αντιμέτωπη με όλο τον κόσμο.
Η Τουρκία δείχνει μια διπλή στάση όταν, από την μια, μιλά για αντίποινα στις ΗΠΑ και από την άλλη, προσπαθεί να δείξει το Ευρωπαϊκό της προφίλ, κάνοντας παράλληλα δριμείς χαρακτηρισμούς σε Ελλάδα και Κύπρο. Στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής δεν θα πρέπει να λησμονείται πως οι σχέσεις μεταξύ κρατών μεταλλάσσονται διαρκώς, ιδίως με τις υπάρχουσες συνθήκες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου από την Τουρκία και η ακαριαία αλλαγή στάσης και σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας, όταν επί της παρούσης δημιουργείται ο πυρηνικός σταθμός Akkuyu. Θα πρέπει να καταστεί σαφές, πως και στην περίπτωση ισχυρών κυρώσεων, η Τουρκία διατυμπανίζει πως είναι οικονομικά, αλλά και στρατηγικά προετοιμασμένη, ακόμη και για σενάρια κατακερματισμού της. Αφενός η νέα διοίκηση Μπάιντεν και αφετέρου η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προσπαθήσουν ξανά για ένα νέο πλαίσιο συμμαχίας με την Τουρκία. Το μόνο σίγουρο είναι πως μέχρι τις 20 Ιανουαρίου ο Πρόεδρος Ερντογάν θα είναι ακόμη πιο προσεκτικός στις κινήσεις του, τόσο σε Ανατολική και Μεσόγειο και Συρία όσο και με τους Κούρδους. Το μεσοδιάστημα αυτό θα είναι που θα καθορίσει και την συνολική προσέγγιση με την Τουρκία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- istanbulgercegi.com, Kılıçdaroğlu; ‘Erdoğan’ın neden 13 uçağı var? Yaşamı boyunca itibar eksikliğini hisseden kişiler devletin gücünü itibar olarak kullanıyor’, διαθέσιμο εδώ
- kathimerini.gr, Από τις ΗΠΑ οι πρώτες κυρώσεις στην Τουρκία, διαθέσιμο εδώ
- skai.gr, ΗΠΑ για Τουρκία: Οι κυρώσεις επιβλήθηκαν μετά την αποτυχία της διπλωματίας, διαθέσιμο εδώ
