Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Το 768 μ.Χ. μετά το θάνατο του σπουδαίου ηγεμόνα των Φράγκων, Πεπίνου Γ΄ του Βραχύ, το θρόνο αναλαμβάνουν οι δύο γιοί του, Κάρολος Α΄ και Καρλομάνος. Οι δύο τους συγκυβέρνησαν το κράτος των Φράγκων, που παρέλαβαν από τον πατέρα τους, μέχρι το 771. Τη χρονιά εκείνη, ο Καρλομάνος πεθαίνει, αφήνοντας τον Κάρολο Α΄ μοναδικό κάτοχο του θρόνου. Παρά την τραγικότητα που κρύβει πάντα ένας θάνατος, ο συγκεκριμένος έμελλε να αναδείξει έναν σπουδαίο ηγεμόνα, ο οποίος θα άφηνε ανεξίτηλο το στίγμα του στην εποχή του.
Ο λόγος φυσικά για τον Κάρολο το Μέγα, μέλος της Καρολίγγειας Δυναστείας, ευρύτερα γνωστός και ως Καρλομάγνος. Γεννημένος το 742, ανήλθε στο θρόνο στα 46 του χρόνια, με το βάρος του θρόνου να πέφτει εξ’ ολοκλήρου στα χέρια του στην ώριμη ηλικία των 49 ετών. Παρά τον γάμο–συμμαχία που είχε συνάψει με την κόρη και, συνεπώς, με τον ίδιο το βασιλιά των Λομβαρδών Ντεζιντέριους, το 771 τον διαλύει, ξεκινώντας την επέκταση του προς τα εδάφη των Λομβαρδών, προσαρτώντας τα εδάφη της βόρειας Ιταλίας στο βασίλειό του, μέχρι το 774 μ.Χ.
Εκτός από τους Λομβαρδούς, την οργή του ένοιωσαν οι Σάξονες, οι Άβαροι της Ουγγαρίας, οι Δανοί, οι Μαυριτανοί, οι Βαυαροί και άλλοι λαοί που έδρευαν στον Ευρωπαϊκό χώρο. Ολοκλήρωσε τον πόλεμο, που είχε εκκινήσει ο πατέρας του με την Ακουιτανία, ενώ στράφηκε και κατά άλλων Σλαβικών φυλών, στα Βορειοανατολικά και Νοτιοανατολικά. Βέβαια, η ήττα δεν του ήταν άγνωστη, καθώς η εκστρατεία που ανέλαβε κατά των Αράβων της Ιβηρικής Χερσονήσου δεν στέφθηκε με επιτυχία, με τον ίδιο να αντιμετωπίζει μια από τις δυσκολότερες μάχες της ζωής του, αναγκαζόμενος να υποχωρήσει. Στη μάχη αυτή έχασε, μεταξύ άλλων, και τον αρχιπαλαδίνο Ορλάνδο, τον οποίο υμνεί και το «Άσμα του Ορλάνδου».
Μια ακόμη στρατιωτική επέμβαση, που έπαιξε καίριο ρόλο στη μετέπειτα πορεία του, ήταν η διάσωση και η αποκατάσταση στο θρόνο του πάπα Λέοντα Γ΄. Ο Καρλομάγνος, βαθύτατα θρησκευόμενος, συνέχισε να τηρεί, από τη θέση του ηγεμόνα των Φράγκων, την υπόσχεση του πατέρα του, την προστασία δηλαδή και τη στήριξη των συμφερόντων του πάπα. Έτσι, το 799 μ.Χ., δεχόμενος τον πάπα της Ρώμης στο στρατόπεδο της εκστρατείας του κατά των Σαξόνων, εισβάλλει στην Ιταλία και αποκαθιστά το διωγμένο πάπα στο θρόνο του.
Στην άλλη μεγάλη αυτοκρατορία της εποχής, την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Ε΄ κυβερνά ως το 775 μ.Χ., με το γιό του να αναλαμβάνει το θρόνο για το σύντομο διάστημα των 5 ετών, καθώς το 780 μ.Χ. πεθαίνει. Μέσα στα 5 αυτά έτη, παντρεύτηκε μια εκθαμβωτική και δυναμική γυναίκα, την Ειρήνη, η οποία καταγόταν από την Αθήνα. Μετά το θάνατο του ανδρός της, η ίδια ανέλαβε την επιμέλεια του ανήλικου γιού της και διαδόχου Κωνσταντίνου ΣΤ΄, εκτελώντας χρέη αντιβασίλισσας. Παρά τις προκλητικές ενέργειες στις οποίες είχε προβεί ο Καρλομάγνος, με την προσάρτηση των εδαφών της Λομβαρδίας, στα οποία ανήκαν πλέον ορισμένα από τα εδάφη της Ραβέννας, η πολιτική που ακολούθησε η βυζαντινή ηγεσία ήταν κατευναστική και φιλειρηνική.
Πιο συγκεκριμένα, ο νεαρός αυτοκράτορας αρραβωνιάστηκε με τη συνομήλική του και κόρη του Καρόλου Ροτρούνδη, το 781 μ.Χ. Δυστυχώς όμως, το καλό κλίμα διήρκησε μόλις 5 χρόνια, με την κατάσταση να εκτροχιάζεται το 786 μ.Χ. Τόσο η εδαφική αιτία, η διεκδίκηση του Δουκάτου του Βενεβέντου, όσο και η εκκλησιαστική διαμάχη, που σχετιζόταν με την οργάνωση της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου (787 μ.Χ.), στην οποία συμμετείχε και ο Πάπας Αδριανός (772-795 μ.Χ.) και ο Πατριάρχης Ταράσιος (784-806 μ.Χ.), και την κατάπαυση της εικονομαχικής διαμάχης, οδήγησαν στη διάλυση του συνοικεσίου. Η στρατιωτική εμπλοκή δεν έλυσε το πρόβλημα, με τη λύση να μετατίθεται στις πολυάριθμες διπλωματικές αποστολές. Με την τύφλωση του Κωνσταντίνου ΣΤ΄ από την ανασφαλή μητέρα του, η ίδια προσπάθησε να επιτύχει μια συμφωνία, ακολουθώντας μια πολιτική υποχωρήσεων.
Οι καταστάσεις όμως επίσπευσαν τα μελλούμενα. Μετά την αποκατάσταση στο Παπικό θρόνο του Πάπα Λέοντα Γ΄ από τον Καρλομάγνο, με τον πρώτο να αντιμετωπίζει κατηγορίες και να αποφεύγει μόλις την τύφλωση, ο Καρλομάγνος διοργανώνει μια δίκη στη Ρώμη, με τον ίδιο να προεδρεύει και να αθωώνει τον Πάπα. Όμως, οι ενέργειες του πρώτου είναι εκτός των πλαισίων νομιμότητας, καθώς το δικαίωμα αυτό το έχει μόνο ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας. Έτσι ο Πάπας, θέλοντας να επικυρώσει την αθώωση του, στέφει στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας των Χριστουγέννων του 800 μ.Χ., τον Κάρολο Α΄ ως «Αυτοκράτωρ Ρωμαίων».
Όπως είναι φυσικό, μια τέτοια ενέργεια συντάραξε την Κωνσταντινούπολη, με την Ειρήνη την Αθηναία (797-802 μ.Χ.) να προσπαθεί να διαγνώσει τις προθέσεις του αντιπάλου της, ο οποίος με αυτή τη σφετεριστική ενέργεια απειλούσε την ακεραιότητα της Αυτοκρατορίας. Τα επόμενα χρόνια, οι μάχες στο πεδίο της διπλωματίας ήταν συνεχείς. Αν και σημαντικό, αμφισβητούμενο παραμένει το γεγονός πως, το 802 μ.Χ. ο Κάρολος Α΄ προτείνει σε γάμο την Ειρήνη, με σχέδιο να τελεστεί μια σπουδαία ένωση της Δύσης με την Ανατολή. Η σπουδαία αυτή ένωση όμως, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, με την αυλή να ρίχνει την αυτοκράτειρα, μόλις πληροφορήθηκε τον γάμο–συναλλαγή.
Μετά από 12 χρόνια διπλωματικών διεργασιών επετεύχθη συμφωνία, με τη Συνθήκη Ειρήνης να υπογράφεται στον Καθεδρικό Ναό του Άαχεν το 812 μ.Χ. Η συμφωνία αυτή καθόριζε τα εξής: ο τίτλος του Καρλομάγνου «Αυτοκράτωρ Ρωμαίων» αναγνωριζόταν από τους Βυζαντινούς, αλλά εντός των ορίων του Φράγκικου κράτους, με τον τίτλο του Βυζαντινού Αυτοκράτορα «βασιλεύς Ρωμαίων» να διατηρεί την οικουμενική ισχύ του. Με τον περιορισμό στην αναγνώριση του τίτλου του, ο Καρλομάγνος παραιτείτο από επεκτατικές βλέψεις, με τα σύνορα στην Ιταλία να καθορίζονται με σαφήνεια.
Μετά το 812, ο Καρλομάγνος επιδόθηκε στην οργάνωση του κράτους του κατά τα αρχαία ρωμαϊκά πρότυπα, ενίσχυσε την άνθηση των γραμμάτων και αναδιάρθρωσε την νομοθεσία, προσφέροντας στον κόσμο την περίφημη «Καρολίγγεια Αναγέννηση». Ο θάνατος του, το 814, οδήγησε σε κατακερματισμό της αυτοκρατορίας που με τόσο κόπο συνέστησε.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό Έργο (1998) Dictionary of World Biography Vol. 2 The Middle Ages London and New York: Routledge
- Ε. Χρυσός (2001) Καρλομάγνος και Βυζάντιο Εφημερίδα «Καθημερινή» Ημ/νια έκδοσης 21/01/2001 Διαθέσιμο εδώ
- Συλλογικό Έργο (2015) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Τόμος 19 Βυζαντινός Ελληνισμός Μεσοβυζαντινοί Χρόνοι Αθήνα: Εκδόσεις Παραπολιτικά
- H. F. Meek (s.d.) Charlemagne’s Imperial Coronation: The Enigma of Sources and Use to Historians Διαθέσιμο εδώ
