Της Δέσποινας Βλάχου,
Μία μικρή αλλά σημαντική χώρα, το Τζιμπουτί, επωφελείται από την εξαιρετικά στρατηγική του θέση. Με πρόσβαση στον Κόλπο του Άντεν και στον Ινδικό Ωκεανό, η χώρα αποτελεί σημαντική πύλη προς το Κέρας της Αφρικής και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Αφρικής. Το Τζιμπουτί βρίσκεται στη βορειοανατολική ακτή του Κέρατος της Αφρικής και συνορεύει με την Ερυθραία στα βόρεια, την Αιθιοπία στα δυτικά και τη Σομαλία στα νότια. Έχει συνολική έκταση 8.958 τετραγωνικά μίλια, ενώ ο πληθυσμός της ανέρχεται περίπου στις 977 χιλιάδες. Το νόμισμα της χώρας είναι το φράγκο του Τζιμπουτί. Επίσης, ως χώρα συμμετέχει σε διάφορους παγκόσμιους και περιφερειακούς οργανισμούς: στην Αφρικανική Ένωση, στην Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, στο African Caribbean and Pacific Group of States, στο Common Market for Eastern and Southern Africa, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Το Τζιμπουτί έχει Προεδρική Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία, όπου η εξουσία ασκείται από τον Πρόεδρο και την κυβέρνηση. Οι δύο επίσημες γλώσσες είναι τα γαλλικά και τα αραβικά. Ωστόσο, με την εθνοτική σύνθεση της χώρας, που αποτελείται κυρίως από Σομαλούς (60%) και Afars (35%), οι γλώσσες αυτών των ομάδων ομιλούνται επίσης ευρέως. Υπάρχουν επίσης μικροί πληθυσμοί Αράβων, Γάλλων, Αιθιόπων και Ιταλών. Το Τζιμπουτί είναι μια ισλαμική χώρα, με το 94% των πολιτών να χαρακτηρίζονται ως μουσουλμάνοι και το 6% ως χριστιανοί. Σε ιστορικό επίπεδο, παλαιότερα γνωστή ως Γαλλική Σομαλιλάνδη (1896–1967) και η Γαλλική Επικράτεια των Αφάρ και Ισσών (1967–77), η χώρα πήρε το Τζιμπουτί ως το όνομά της, όταν απέκτησε ανεξαρτησία από τη Γαλλία στις 27 Ιουνίου 1977. Το Τζιμπουτί είχε μια σταθερή κυβέρνηση από την ανεξαρτησία του, υπό το κόμμα της Λαϊκής Συνέλευσης Προόδου (RPP). Για μεγάλο μέρος της ανεξαρτησίας της, ο Πρόεδρος Hassan Gouled Aptidon κυβερνούσε τη χώρα ως εκπρόσωπός της, ενώ από το 1999 μέχρι και σήμερα ο Ismaïl Omar Guelleh είναι Πρόεδρος.
Η οικονομία του Τζιμπουτί βασίζεται κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών. Το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ του Τζιμπουτί παράγεται στις μεταφορές, στην τραπεζική και στο εμπόριο. Κατά τη δεκαετία του 1990, η οικονομία βρισκόταν σε δυσμενή κατάσταση, καθώς η χώρα προσπαθούσε να διευθετήσει τα μεγάλα ελλείμματα του παρελθόντος. Σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ και την Γαλλική Κυβέρνηση, αποφασίστηκε η αναδιάρθρωση του χρέους, καθώς και ουσιαστικές δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων, τερματισμός επιδοτήσεων για τρόφιμα και φορολογικές μεταρρυθμίσεις. Από το 2000 και έπειτα, η οικονομία του Τζιμπουτί χαρακτηρίζεται ως μια από τις ταχέως αναδυόμενες χώρες που παρουσιάζει αξιοσημείωτη ανάπτυξη σε βασικούς τομείς, ιδίως στις υπηρεσίες logistics και στον τουρισμό. Όπως διαφαίνεται και στους πίνακες παρακάτω, το ΑΕΠ του Τζιμπουτί είχε μια σχεδόν συνεχή και σταθερή αυξητική πορεία. Παράλληλα, διακρίνεται μία πτώση του ρυθμού ανάπτυξης για το 2009, ο οποίος ανήλθε στο 1,6%, γεγονός που οφείλεται στην παγκόσμια οικονομική κρίση.
Επιπροσθέτως, σημαντικό ρόλο στην αύξηση του ΑΕΠ έπαιξαν και οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ). Ο πραγματικός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ του Τζιμπουτί ακολούθησε την αύξηση των ΑΞΕ από 3% το 2005 σε 14% το 2006 και 23% το 2007. Το 2007, οι ΑΞΕ στο Τζιμπουτί έφτασαν στο αποκορύφωμά τους. Η ολοκλήρωση αρκετών μεγάλων επενδυτικών έργων το 2009, σε συνδυασμό με την έλλειψη νέων ΑΞΕ στην ίδια κλίμακα, οδήγησε σε μείωση της αύξησης του ΑΕΠ σε 3,2% το 2010. Μεταξύ 2010-2013, ο αριθμός αυξήθηκε και πάλι, γεγονός που συνδέεται με την ανάπτυξη διαφόρων έργων και την αύξηση των ΑΞΕ. Μάλιστα, αξίζει να αναφερθεί ότι κύριος επενδυτής στο Τζιμπουτί είναι η Κίνα, η οποία τα τελευταία χρόνια λαμβάνει όλο και μεγαλύτερο ρόλο ως ο μεγάλος επενδυτής της περιοχής. Από το 2000, η Κίνα έχει παράσχει χρηματοδότηση ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για μεγάλα έργα υποδομής στο Τζιμπουτί. Οι βασικοί τομείς επενδύσεων είναι ο τραπεζικός τομέας, ο πετρελαϊκός τομέας, οι ενεργειακές επενδύσεις και οι επενδύσεις στις τηλεπικοινωνίες.
Ο πληθωρισμός είναι το επόμενο οικονομικό μέγεθος που πρέπει να εξεταστεί για να γίνει περισσότερο κατανοητή η οικονομική πορεία της χώρας. H οικονομία βασίζεται κυρίως στις υπηρεσίες, ενώ δεν υπάρχει ανεπτυγμένη αγροτική και βιομηχανική δραστηριότητα. Ως εκ τούτου, ο πληθωρισμός παραμένει ευαίσθητος στις αυξανόμενες τιμές των τροφίμων και των προϊόντων πετρελαίου, που αποτελούν τις κύριες εισαγωγές της χώρας. Το γεγονός αυτό είναι πολύ λογικό, καθώς, όταν κάποια προϊόντα βρίσκονται σε στενότητα, η τιμή τους ανεβαίνει. Το ίδιο συμβαίνει λοιπόν με τα τρόφιμα και το πετρέλαιο στο Τζιμπουτί. O πληθωρισμός παρέμεινε υπό έλεγχο σε γενικό επίπεδο, εκτός από τις περιόδους ξηρασίας ή έλλειψης τροφίμων, χάρη στις κρατικές επιδοτήσεις για τα προϊόντα αυτά. Κατά την περίοδο 2008-2013, ο πληθωρισμός αυξήθηκε απότομα, αγγίζοντας σχεδόν το 12% το 2008. Η μεγάλη αυτή αύξηση του πληθωρισμού προέκυψε από την άνοδο των τιμών των τροφίμων και των τιμών του πετρελαίου το 2008 και τη σοβαρή επισιτιστική κρίση μετά την ξηρασία που επηρέασε σοβαρά τη χώρα το 2011.
Η δύναμη του Τζιμπουτί βρίσκεται στη στρατηγική του θέση στη νότια είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας, σηματοδοτώντας μια γέφυρα μεταξύ Αφρικής και Μέσης Ανατολής. Το Τζιμπουτί δεν έχει σημαντικούς ορυκτούς πόρους και η γεωργία περιορίζεται από την κακή ποιότητα της γης και την περιορισμένη διαθεσιμότητα νερού, ενώ δεν υπάρχουν οι υποδομές για την ανάπτυξη της βιομηχανικής δραστηριότητας. Ως αποτέλεσμα, η οικονομία βασίζεται στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος αντιπροσωπεύει περίπου τα τέσσερα πέμπτα του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας. Η δημόσια διοίκηση είναι ο μεγαλύτερος τομέας της οικονομίας. Η οικονομία του Τζιμπουτί, μεγέθους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για το ΑΕΠ, όπως είδαμε και παραπάνω, καθοδηγείται από ένα υπερσύγχρονο λιμενικό συγκρότημα, μεταξύ των πιο εξελιγμένων στον κόσμο. Παράλληλα, η πλειοψηφία του πληθυσμού, δηλαδή περισσότεροι από 500.000 άνθρωποι, ζουν στην πρωτεύουσα. Αυτό υποδηλώνει και το υψηλό ποσοστό αστικοποίησης, με περισσότερα από τα τρία τέταρτα του πληθυσμού να κατοικούν σε αστικά κέντρα. Επιπλέον, πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού είναι κάτω των 25 ετών, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η δημογραφική δυναμική της χώρας είναι ευνοϊκή για ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Η κυβέρνηση συνεχίζει να επικεντρώνεται στις χρηματοοικονομικές, τηλεπικοινωνιακές και εμπορικές υπηρεσίες, ενισχύοντας τη θέση της χώρας ως σημαντικού περιφερειακού επιχειρηματικού και εμπορικού κόμβου στο Κέρας της Αφρικής.
Εν κατακλείδι, το Τζιμπουτί πέτυχε αξιοσημείωτη ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες, επενδύοντας σε μεταφορές και λιμενικές υποδομές και αξιοποιώντας στο έπακρο το γεωστρατηγικό πλεονέκτημά του. Οι ευκαιρίες που υπάρχουν για περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας είναι πολλές. Στο μέλλον, το εμπόριο μέσω του λιμανιού αναμένεται να αναπτυχθεί γρήγορα. Το Τζιμπουτί διαθέτει ορισμένα φυσικά περιουσιακά στοιχεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον τουρισμό, καθώς και ανεκμετάλλευτους θαλάσσιους πόρους που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν περισσότερη βιοτεχνική αλιεία. Παρ’ όλα αυτά, τα προβλήματα στον κοινωνικό τομέα, οι ανισότητες και η ανεργία καθιστούν δύσκολο το εγχείρημα αυτό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Aden M., (November 2019), The role of Ports and Free Zones in the Development of Africa: The “Djibouti Model”, Retrieved from here
- African Development Bank Group, (n.d.), African Economic Outlook 2020-Developing Africa’s Workforce for the Future, Retrieved from here
- Cutbill C.C., Schraeder P.J., (n.d.), Djibouti, Britannica, Retrieved from here
- IMF, (n.d.), Djibouti, Retrieved from here
- Rebublic of Djibouti, (n.d.), 2015-2019 SCAPE-Strategy of Accelerated Growth and Promotion of Employment, Retrieved from here
- World Bank, (October 2020), The World Bank in Djibouti, Retrieved from here
