Της Άντζελας Γκρέκου,
Ποιος ήταν ο Jean-Michel Basquiat;
Ο Jean Michel Basquiat (1960-1988) ήταν ένας Νέο-εξπρεσιονιστής καλλιτέχνης με καταγωγή από την Αϊτή και το Πουέρτο Ρίκο. H πορεία του Basquiat βασιζόταν στην ιδεολογία του “supportive dichotomies”, συμπεριλαμβανομένης της υπέρβασης της ένταξης από τον διαχωρισμό και της εσωτερικής εμπειρίας έναντι της εξωτερικής.
Η βασιλική κορώνα
Στα περισσότερα έργα του απεικονίζεται η βασιλική κορώνα με έναν εναλλακτικό τρόπο κάθε φορά. To επαναλαμβανόμενο μοτίβο αποτυπώνει την προσπάθεια του καλλιτέχνη να δοξάσει την ιστορία των Αφροαμερικανών πολιτών. Μάλιστα, αυτό το βασιλικό σύμβολο προσδίδει μια αίσθηση «αγιότητας» στα έργα του. Πιο συγκεκριμένα, ο καλλιτέχνης Francesco Clemente έχει σχολιάσει ότι το στέμμα του Jean-Michel έχει τρεις κορυφές, για τις τρεις βασιλικές καταγωγές του, του ποιητή, του μουσικού, του μεγάλου πρωταθλητή του μποξ.
Η πρώτη εμφάνιση της κορώνας
Το πρώτο έργο που φαίνεται να εμφανίζεται με το «βασιλικό σύμβολο» είναι το Red Kings (1981). Ο πίνακας χωρίζεται σε δύο μέρη. Από την αριστερή πλευρά παρατηρείται το πορτραίτο του με τα αρχικά του, ενώ από τη δεξιά είναι ζωγραφισμένο ένα κρανίο που αντιπροσωπεύει έναν από τους αγαπημένους καλλιτέχνες του Basquiat, τον Pablo Picasso. Ωστόσο, μπορεί κανείς να παρατηρήσει τη διαφορά μεταξύ των συμβόλων στις δύο εικόνες. Το στέμμα πάνω από την εικόνα του Basquiat έχει πέντε σημεία, ενώ το στέμμα στη δεξιά εικόνα έχει τέσσερα σημεία.
Η παρούσα διαφορά των στεμμάτων δεν έγινε ποτέ κατανοητή. Πολλοί παρατηρητές ισχυρίζονται ότι ο Basquiat θα μπορούσε να έχει ζωγραφίσει την κορώνα τεσσάρων σημείων για να αντιπροσωπεύσει το γράμμα W, που σημαίνει Warhol, έναν άλλον από τους υποστηρικτές του, καθ’ όλη τη διάρκεια της σύντομης καριέρας του. Η δεξιά πλευρά του κρανίου μοιάζει επίσης με τα πρώτα έργα του Πικάσο, εννέα χρόνια πριν ο Basquiat ζωγραφίσει τους Κόκκινους Βασιλιάδες.
Γιατί η βασιλική κορώνα;
Σε γενικές γραμμές, ο Basquiat χρησιμοποίησε τους πίνακές του για να εκθέσει τις δυτικές άρχουσες ιστορίες, όπου ο λευκός άντρας ήταν ο ήρωας και ο μαύρος «έπαιζε» τον κακό χαρακτήρα της υπόθεσης. Μέσα από αυτό το μοτίβο ήθελε να παρομοιάσει τους μαύρους ως Αγίους και βασιλιάδες. Χρησιμοποιώντας τακτικά το σύμβολο της κορώνας, ο καλλιτέχνης αναγνωρίζει το μεγαλείο των επιρροών και των ηρώων του, συμπεριλαμβανομένων καλλιτεχνών, συγγραφέων, πρωτοποριακών αθλητών και μουσικών. Η χρήση της κορώνας του Basquiat ποικίλλει και ο σχεδιασμός εξαρτάται από το μήνυμα που εκφράζει σε αυτόν τον συγκεκριμένο πίνακα. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην επιρροή των παραπάνω προσώπων και με την επανειλημμένη χρήση του στέμματος στο έργο του πίστευε ότι συνέχιζε τη δουλειά τους απεικονίζοντας τον εαυτό του, φορώντας το ίδιο στέμμα. Το στέμμα στον Basquiat δεν έχει καθορισμένο νόημα, καθώς πολλές φορές μπορεί να σχεδίαζε ένα στεφάνι από αγκάθια με σκοπό να απεικονίσει τις δυσκολίες που πέρασαν στην καριέρα τους. Είναι σαφές, σε κάποιο βαθμό, ότι ο Basquiat χρησιμοποίησε το στέμμα για να συμβολίσει την αυθεντία των προσώπων που έκαναν τη διαφορά αλλά εν μέρει και τη φιλοδοξία του να γίνει σπουδαίος.
The Irony of the Negro Policeman
Σε ένα από τα νέο-εξπρεσιονιστικά έργα του με τίτλο “Irony of the Negro Policeman”, ο Basquiat εκφράζει τη γνώμη του σχετικά με τη διαφάνεια των μαύρων αστυνομικών. Στο πορτραίτο, ο καλλιτέχνης σχεδίασε ένα αφύσικο σχήμα με μια ανόητη έκφραση προσώπου. Ο πίνακας φέρει ένα ανώμαλο καπέλο στο κεφάλι του μαύρου αστυνομικού, αλλά χωρίς το σύμβολο του στέμματος. Ο καλλιτέχνης συνόδευσε τη ζωγραφική με τις λέξεις «Ειρωνεία ενός μαύρου αστυνομικού» και «το πιόνι», θέλοντας ίσως να δώσει το μήνυμά του χωρίς περίπλοκη ερμηνεία. Παρά την καταγωγή του και χρησιμοποιώντας συχνότερα τις εικόνες των μαύρων, ο Basquiat ήθελε να αναγνωριστεί ως καλλιτέχνης και υπέροχος σε αυτό. Μία φορά αναφέρθηκε, λέγοντας, «δεν είμαι μαύρος καλλιτέχνης. Είμαι καλλιτέχνης». Αυτό δείχνει ότι δεν ήθελε να θεωρηθεί ως μεγάλος μαύρος καλλιτέχνης αλλά ως σπουδαίος καλλιτέχνης και βασιλιάς μεταξύ όλων των καλλιτεχνών. Ο Basquiat γνώριζε τους ιστορικούς αγώνες των μαύρων και των γυναικών και προσπάθησε να συμπεριλάβει όσο το δυνατόν περισσότερο αυτά τα θέματα στα κομμάτια του.
Ο Basquiat, καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, είχε μια σχέση αγάπης και μίσους με την τέχνη. Ακριβώς όπως και οι πολλοί καλλιτέχνες που τον ενέπνευσαν, δεν έζησε ποτέ για να δει το μέγεθος και την εκτίμηση που θα λάμβανε η δουλειά του. Ο Basquiat ήταν γνωστός για τη χρήση συγκεκριμένων συμβόλων στην τέχνη του με τρόπο που θα προκαλούσε αντιδράσεις από τους θεατές. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τη συνεχή χρήση του στέμματος στα σχέδιά του. Ο Basquiat χρησιμοποίησε το στέμμα, αλλά αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι πως ανακάλυψε τη χρήση του με την πάροδο του χρόνου. Ο καλλιτέχνης ήταν εξαιρετικά αφοσιωμένος και παρακινημένος από τα έργα του και είδε τον εαυτό του να γίνεται βασιλιάς της σύγχρονης τέχνης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Burke Kenneth (1966) Language As Symbolic Action: Essays on Life, Literature, and Method, Los Angeles, London: University of California, Press/Barkeley
- Coleman & Moore (2019) ‘From the ground up: Grassroots social justice activism in American museums’, in Robert R. Janes and Richard Sandell (ed.) Museum activism. : Smithsonian Libraries, pp. 91
- Ιστοσελίδα του Christie’s. Τελευταία επίσκεψη 17/12/2020, διαθέσιμη εδώ
- Ιστοσελίδα του Artsy. Τελευταία επίσκεψη 20/12/2020, διαθέσιμη εδώ
- Ιστοσελίδα του Biography. Τελευταία επίσκεψη 19/12/2020, διαθέσιμη εδώ
