Της Δέσποινας Σκουλαρίγκη,
Ανάγκη, προσδοκία για ένα καλύτερο οικονομικά μέλλον και άγνοια είναι άραγε λόγοι που μπορούν να δικαιολογήσουν το να πουλήσει κάποιος στην μαύρη αγορά ένα όργανό του, ένα μέρος του σώματός του; Ανυποψίαστοι μετανάστες, άνθρωποι σε ανάγκη προσεγγίζονται με τον πιο φιλικό τρόπο και τους προτείνεται να πουλήσουν ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής τους, κυρίως έναν νεφρό, καθώς τους βεβαιώνουν πως ο οργανισμός μπορεί να ζήσει και με έναν. Για τους μεσάζοντες, τους «πληρωμένους» γιατρούς και νοσοκόμους δεν είναι παρά μια αγοραπωλησία, ενώ για τους ίδιους τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη είναι μια αυταπάτη σωτηρίας, καθώς σύντομα θα βρεθούν ανήμποροι, αβοήθητοι και ετοιμοθάνατοι στο κρεβάτι του πόνου χωρίς να τους δοθεί το πλήρες ποσό της συμφωνίας, ή και καθόλου. Επιπτώσεις, όμως, δεν έχουν μόνο όσοι πουλάνε ένα όργανο αλλά και όσοι το αγοράζουν, καθώς με τέτοιες εγχειρήσεις μπορεί να τους μεταδοθεί ηπατίτιδα ή HIV, αφού τα νοσοκομεία στα οποία πραγματοποιούνται αυτές οι εγχειρήσεις δεν πληρούν τις προϋποθέσεις.
Το εμπόριο οργάνων, βέβαια, μας ακούγεται τόσο ξένο και μακρινό, γιατί νομίζουμε πως ανθεί κατά βάση σε αναπτυσσόμενες χώρες. Πράγματι συμβαίνει αυτό, όμως δεν πρέπει να το προσπερνάμε είτε αφορά αυτές τις χώρες είτε κοντινότερες. Βέβαια, και στη χώρα μας σημειώνονται κατά διαστήματα τέτοια περιστατικά, όπως πριν δύο χρόνια που αποδείχτηκε πως διπλωμάτες συνηγορούσαν στη διακίνηση παιδιών με απώτερο σκοπό το εμπόριο οργάνων. Εκτός αυτού του περιστατικού, βέβαια, πόσες φορές έχουμε ακούσει για άτομα που βρέθηκαν απαγχονισμένα δίπλα στα σκουπίδια ή και για ανεξιχνίαστες απαγωγές; Αξιοσημείωτο είναι, όμως, πως παράνομο εμπόριο θεωρείται και η πώληση οργάνων από ήδη αποβιώσαντες.
Όσο και να φαίνεται παράξενο, η ζήτηση είναι αυτή που οδηγεί σε αυτή την παράνομη δραστηριότητα. Ειδικότερα, τον Ιανουάριο του 2020 περισσότεροι από 112.000 ήταν οι ασθενείς που χρειάζονταν μεταμόσχευση οργάνου μόνο στις Η.Π.Α. Και η αναμονή… κυμαίνεται συνήθως από 73 έως 148 μέρες, ανάλογα το όργανο. Και αυτά τα ποσοστά δικαιολογούν το γεγονός πως, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι οι «εξαγωγείς», χώρες όπως οι Η.Π.Α., ο Καναδάς, η Αυστραλία κ.ά. είναι οι κυριότεροι «εισαγωγείς» με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται έτσι ένα φαινόμενο που λέγεται «τουρισμός μεταμοσχεύσεων».
Μάλιστα, ο ΠΟΥ κατέδειξε πως το 5-10% από τους 70.000 νεφρούς που μεταμοσχεύονται ετησίως προέρχονται από εμπόριο οργάνων. Και οι κυριότερες περιοχές φαίνεται να είναι η Κίνα, η Ινδία, η Αίγυπτος, το Ιράν. Όσον αφορά την Κίνα, συνηθίζεται να αποσπούν τα όργανα από νεκρούς ή εκτελεσμένους φυλακισμένους. Το Ιράν, παράλληλα, είναι η μόνη χώρα που έχει νομιμοποιήσει την πώληση οργάνων. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως δεν συνεχίζουν να ανθούν παράνομες πωλήσεις, καθώς πολλοί δεν μπορούν να υποστούν την αναμονή. Πρωτότυπο είναι το γεγονός ότι υπάρχει και δρόμος στην Τεχεράνη που ονομάζεται «Δρόμος νεφρών» («Kidney Street»), στους τοίχους του οποίου οι ενδιαφερόμενοι δωρητές γράφουν το τηλέφωνό τους. Στην Αίγυπτο, ενώ απαγορεύεται η πώληση οργάνων, επιτρέπεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις η δωρεά και αυτό ακριβώς εκμεταλλεύονται οι εγκληματικές οργανώσεις, προσελκύοντας πρόθυμους δωρητές. Μάλιστα, πολλοί μετανάστες από την Αφρική ταξιδεύουν ως την Αίγυπτο για να πουλήσουν κάποιο όργανό τους για να μπορέσουν να καλύψουν τα έξοδα για την Ευρώπη.
Η Ινδία μέχρι πριν το 1994 ήταν μια από τις μεγαλύτερες χώρες που πραγματοποιούταν μεταμόσχευση νεφρών, αφού το εμπόριο οργάνων δεν απαγορευόταν με κάποια νομοθεσία. Από το 1994, αντίθετα, απαγορεύτηκε με μόνη εξαίρεση τη δωρεά σε συγγενή και σύζυγο. Η παρανομία συνεχίστηκε, όμως, αφού πολλοί παντρεύονταν τον δωρητή τους για να μπορέσουν να δικαιολογήσουν τη δωρεά αυτή.
Τραγικές παρουσιάζονται και οι μέθοδοι που ακολουθούν οι μεσάζοντες, όπως και οι ίδιοι αλλά και τα θύματά τους αναφέρουν, καθώς παρουσιάζονται φιλικοί και προσελκύουν τους ανυποψίαστους μετανάστες, χωρίς καν οι περισσότεροι να ενδιαφέρονται για την ίδια τη ζωή του ανθρώπου αλλά μόνο για το χρήμα. Οι μαρτυρίες, επίσης, των παθόντων φαίνεται να ανατριχιάζουν, ειδικά όταν αναφέρονται στην περιγραφή των νοσοκομείων, που τα παρουσιάζουν ως σφαγεία, ή και στο γεγονός ότι τους δένουν χειροπόδαρα. Και ένας μάλιστα Αφρικανός που το βίωσε αυτοπαρηγορείται πλέον λέγοντας ότι «αν έχω έναν ανεμιστήρα το καλοκαίρι και καλό φαγητό, θα είμαι καλά». Προκλητικά φαίνονται και τα σλόγκαν των παράνομων «επιχειρήσεων» και ειδικά ενός Κινέζου ιατρού που ανέφερε χαρακτηριστικά: «δώρισε έναν νεφρό, αγόρασε το καινούριο iPad», αφού έδινε 2.500 δολάρια για έναν νεφρό.
Η αγορά και πώληση οργάνων στις Η.Π.Α. φαίνεται να είναι ιδιαίτερα εύκολη υπόθεση. Ένας δημοσιογράφος του Reuters, προσπαθώντας να το ανακαλύψει αυτό, κατέληξε στο συμπέρασμα πως η αγορά ανθρωπίνων οργάνων «είναι πιο εύκολη και από το να αγοράσεις ένα μπουκάλι κρασί», καθώς στο δεύτερο απαιτείται και ένα ελάχιστο όριο ηλικίας ενώ στο πρώτο όχι. Μάλιστα, επικοινωνώντας με τον έμπορο μέσω email αγόρασε μια σπονδυλική στήλη, χωρίς καν ο πρώτος να του αποστείλει και τα απαραίτητα έγγραφα που θα έπρεπε να συνοδεύουν τα όργανα, και δύο κεφάλια, πάλι χωρίς τα έγγραφα. Αυτό αποδεικνύει και πόσο εύκολα μπορεί κάποιος να αγοράσει ή να πουλήσει στις Η.Π.Α. ανθρώπινα όργανα αλλά και το μέγεθος της παρανομίας, που όμως δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Η ανθρώπινη ζωή δεν θα έπρεπε να έχει τιμή. Και παρ’ όλες τις απαγορεύσεις ή και τις ποινές που επιβάλλονται σε οποιαδήποτε πράξη που καταπατάει τα ανθρώπινα δικαιώματα, για κάποιους δυστυχώς η ζωή των άλλων θα συνεχίζει να πωλείται και να αγοράζεται.
Και το αιώνιο ερώτημα που συντηρεί όλη αυτή την παρανομία: Εσείς θα αγοράζατε ένα όργανο από τη μαύρη αγορά, αν ξέρατε ότι ένας αγαπημένος σας άνθρωπος το χρειαζόταν, ή θα τον αφήνατε να πεθάνει;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εμπόριο οργάνων με το όνειρο της Ευρώπης, Tvxs.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εμπόριο ανθρώπινων οργάνων στις ΗΠΑ: Συγκλονιστικό ρεπορτάζ του Reuters, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
- The state of the international organ trade: a provisional picture based on integration of available information, WHO, διαθέσιμο εδώ
