Του Οδυσσέα Βλαχονικολού,
Είναι αξιοσημείωτο πως ο πόλεμος των ναρκωτικών αφορά τους τελευταίους δύο αιώνες. Μέχρι πριν, η χρήση των ναρκωτικών ουσιών δεν είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις, ενώ με τη βιομηχανική επανάσταση, καθώς και με τους δύο παγκόσμιους πολέμους, η ζήτηση για ναρκωτικά αυξήθηκε ραγδαία. Μετά την ανακάλυψη της ηρωίνης από τον Γερμανό χημικό Φίλιξ Χόφμαν, που εργαζόταν στη φαρμακευτική εταιρεία Bayer, η ζήτηση του υποκατάστατου της μορφίνης έφτασε μέχρι τις ΗΠΑ, όπου πωλούνταν μέχρι και για 1.5$ μαζί με μία σύριγγα.
Στην Ελλάδα, το νομικό πλαίσιο άρχισε να δημιουργείται μόλις από το 1919, όπου συνδέθηκε η χρήση ναρκωτικών ουσιών -κυρίως της χασισοποτείας- με την επαιτεία και την αλητεία, ενώ το 1920 απαγορεύτηκε η καλλιέργεια, το εμπόριο και η κατανάλωση των ουσιών. Αργότερα, το 1932, συμπεριλήφθηκε και η ηρωίνη, καθώς αυξήθηκε η κατανάλωσή της, αφού δεν είχε συμπεριληφθεί στα προηγούμενα νομοθετικά πλαίσια. Μέχρι τη δικτατορία των Συνταγματαρχών, οι ναρκωτικές ουσίες ήταν συνδεδεμένες με το ρεμπέτικο τραγούδι, ενώ τη δεκαετία του ’70 συνδέθηκε με άλλα πολιτικά και κοινωνικά κινήματα της εποχής. Η πρώτη νομοθεσία για την καταπολέμηση των ναρκωτικών έγινε το 1983, όπου και ιδρύθηκε το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ανθρώπων (ΚΕΘΕΑ) και τέθηκε σε εφαρμογή το 1987. Ακολούθησε η ίδρυση του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) το 1993.
Το πρόβλημα των τοξικοεξαρτημένων βρίσκεται στην περιθωριοποίησή τους, κάτι που οδηγεί αναπόφευκτα στην ανάπτυξη της εγκληματικότητας. Ειδικότερα, οι άνθρωποι αυτοί αργοπεθαίνουν στον δρόμο, ψάχνοντας από το ένα πρωί μέχρι το επόμενο πρωί τον τρόπο που θα πάρουν την επόμενή τους δόση. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, θα οδηγηθούν σε μικροκλοπές, εγκληματικές ενέργειες, μέχρι και στην πορνεία για να εξασφαλίσουν τη δόση τους. Παράλληλα, έχει εμφανιστεί στην αγορά των ναρκωτικών μία νέα ουσία, το Shisha, που αποτελείται από υγρά μπαταρίας, η οποία είναι φθηνότερη αλλά και η πιο θανατηφόρα. Οι χρήστες περιγράφουν πως μπορεί να πεθάνει κάποιος μέσα σε λίγους μήνες. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματική εικόνα, με τους ίδιους να νιώθουν πως η πολιτεία προσπαθεί να τους «κρύψει κάτω από το χαλάκι» για να «μην τους βλέπει ο κόσμος». Δεν είναι λίγες οι φορές που καταδιώκονται από την αστυνομία, αλλάζοντας ανά τακτά χρονικά διαστήματα τον τόπο συνάθροισης.
Η παραγωγή ηρωίνης πραγματοποιείται κυρίως στο Αφγανιστάν, από όπου και προέρχεται το 90% της παγκόσμιας παραγωγής. Από εκεί ξεκινάει το 1 κιλό να στοιχίζει 20.000 ευρώ, φτάνοντας στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας, Βουλγαρίας και Αλβανίας με χαμηλότερη από 20% καθαρότητα, στα χέρια των περίπου 40.000 χρηστών, με τους 17.000 να βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο. Το κόστος μιας εβδομάδας εντατικής χρήσης μπορεί να κοστίσει μέχρι και 250 ευρώ, όσο κοστίζει η χορήγηση μεθαδόνης για έναν χρόνο από τον ΟΚΑΝΑ. Στη χώρα μας, πάνω από 9.000 άνθρωποι είναι στο πρόγραμμα αποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ. Στόχοι των «υπηρεσιών μείωσης της βλάβης» είναι: η ιατρική βοήθεια για τα προβλήματα υγείας, η ενθάρρυνση και η ενίσχυση της επαφής των χρηστών με το υγειονομικό σύστημα, η προσπάθεια ανάπτυξης κινήτρου για την ένταξή τους στα θεραπευτικά προγράμματα και η μείωση της σχετιζόμενης με τα ναρκωτικά εγκληματικότητας.
Παράλληλα, ο ΟΚΑΝΑ φιλοξενεί στο στέκι του, στο κέντρο της Αθήνας, όσους χρήστες νιώθουν απομονωμένοι ή αποξενωμένοι. Τους προσφέρονται καθαρά ρούχα, σαμπουάν και πετσέτες για μπάνιο, ακόμα και προφυλακτικά λόγω του προβλήματος του ιού HIV που μπορεί να μεταδοθεί μεταξύ των χρηστών. Επιπλέον, τους προσφέρονται καθαρές σύριγγες, οινόπνευμα και βαμβάκι για ασφαλέστερη χρήση. Τέλος, τους δίνεται και πρόσβαση σε ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, ενώ έχουν την ευκαιρία να συνομιλήσουν ακόμα και με πρώην χρήστες. Οι δράσεις του ΟΚΑΝΑ δεν μένουν μόνο εκεί, καθώς βγαίνουν στον δρόμο, ως street work ΟΚΑΝΑ, προσφέροντας στους χρήστες καθαρές σύριγγες, είδη υγιεινής καθώς και πληροφορίες σχετικά με τα προγράμματα που υπάρχουν.
Η διεθνής πραγματικότητα, στην Αμερική και πιο συγκεκριμένα στην Νέα Υόρκη, είχε μία ενδιαφέρουσα πολιτική κατά των ναρκωτικών. Στα χρόνια της δημαρχίας του, ο Ρούντι Τζουλιάνι προσπάθησε να μειώσει τη χορήγηση μεθαδόνης, στα πλαίσια της μηδενικής ανοχής στα ναρκωτικά και τη μαφία. Ωστόσο, δέχτηκε ισχυρή πίεση από την επιστημονική κοινότητα, με αποτέλεσμα την απλοποίηση των διαδικασιών, ύστερα από έντονη συζήτηση του προβλήματος. Σήμερα, η χορήγηση του υποκατάστατου μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα σε 2 μέρες από την αίτηση. Τα νούμερα στις ΗΠΑ δείχνουν πως το 70% των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτά τα προγράμματα σταματάει την ηρωίνη, ενώ το 60% σταματάει τις εγκληματικές πράξεις.
Στην Ελλάδα, το κύριο πρόβλημα βρίσκεται στη λίστα αναμονής για τη χορήγηση μεθαδόνης. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, η αναμονή είναι μόλις μερικές μέρες, ενώ στην Αττική ήταν 7 χρόνια την τελευταία δεκαετία. Από το 2017, μειώθηκε κατά 3 χρόνια με την αύξηση των Μονάδων. Ως απόρροια αυτής της αναμονής, τα νούμερα μας δείχνουν πως το 10% των ανθρώπων που έχουν κάνει αίτηση και καλούνται για την πρώτη δόση μεθαδόνης έχουν καταλήξει στη φυλακή, ένα άλλο 10% έχουν πια πεθάνει και μόλις οι μισοί από αυτούς είναι εξαφανισμένοι.
Συνοψίζοντας, το πρώτο θέμα που πρέπει να λύσει η Πολιτεία είναι η απλοποίηση των διαδικασιών. Είναι αναγκαία η χορήγηση μεθαδόνης μέσα σε λίγες μέρες. Ως πολίτες, όμως, θα πρέπει να τελειώσουμε με τα ταμπού σχετικά με τους τοξικομανείς. Πρέπει να σταματήσουμε να τους αντιμετωπίζουμε ως εγκληματίες, αλλά να τους αντιμετωπίζουμε ως αρρώστους. Ιδανικά, η μεθαδόνη θα μπορούσε να χορηγείται στα φαρμακεία. Όπως οι διαβητικοί χορηγούνται με την ινσουλίνη, έτσι οι τοξικοεξαρτημένοι να χορηγούνται με την μεθαδόνη. Το πρώτο βήμα είναι η ασφάλεια αυτών των ανθρώπων και το επόμενο είναι η αποκατάσταση και η ένταξή τους στην κοινωνία. Λύσεις υπάρχουν. Εμείς είμαστε έτοιμοι να τους προσλάβουμε στη δουλειά μας ή ακόμα και να τους κάνουμε φίλους;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Heroin History, Facts and Statistics, Therecoveryvillage.com, διαθέσιμο εδώ
- Ιστορία των νόμων για τα ναρκωτικά στην Ελλάδα, ΟΚΑΝΑ, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά, Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας, διαθέσιμο εδώ
- Λίστα αναμονής ΟΚΑΝΑ. Σταθερά βήματα προς την πλήρη απορρόφησή της, ΟΚΑΝΑ, διαθέσιμο εδώ, ΟΚΑΝΑ, διαθέσιμο εδώ
- Ντοκιμαντέρ: ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ, Πεθαίνοντας στις πλατείες, πρώτο και δεύτερο μέρος
