Του Κωνσταντίνου-Ειρηναίου Σταμούλη,
Θεμέλιο λίθο σε μια δημοκρατία, αποτελεί -αν μη τι άλλο- ο Τύπος. Η «τέταρτη εξουσία». Το ζήτημα έγκειται στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται κανείς αυτόν τον όρο. Υπάρχει η κατηγορία εκείνη ανθρώπων, που αποδίδει βαρύτητα στην ανεξαρτησία την εξουσίας αυτής, καθώς ποντάρει στον αμερόληπτο και ελεγκτικό (προς το κράτος) χαρακτήρα της σε συνδυασμό φυσικά με την δυνατότητά της να επιδρά βαθύτατα στα σπλάχνα των κοινωνιών. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που την αντιλαμβάνονται ως μοχλό εξυπηρέτησης συμφερόντων, ως μέσο για την κατεύθυνση της κοινής γνώμης, ως μια ελεγχόμενη αρχή χωρίς μάτια και στόμα. Μόνο χέρια, να γράφουν τα υπαγορευόμενα.
Βέβαια, στη δεύτερη περίπτωση, κατανοούμε πως δεν θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την οπτική των ανθρώπων αυτών ως την πλέον δημοκρατική. Στην Ελλάδα του 2020 λοιπόν πολλοί μπορούν να φτάσουν στη παραδοχή ότι ο Τύπος φιμώνεται. Δεν πρόκειται για μία γενική παραδοχή, αλλά για μία εξειδικευμένη παρατήρηση που τείνει να επεκτείνει τις διαστάσεις της. Ο τύπος φιμώνεται όταν δημοσιογράφοι σε μεγάλες εφημερίδες καταγγέλλουν λογοκρισία και πιέσεις. Και για να μιλάμε επώνυμα, αναφέρομαι φυσικά στην Έλενα Ακρίτα και τη Δήμητρα Κρουστάλλη. Η μεν, κατήγγειλε ότι το κείμενό της στη στήλη της στα «Νέα» λογοκρίθηκε, κάτι που όπως η ίδια υποστήριξε δεν της έχει συμβεί όσα χρόνια βρίσκεται στο χώρο. Η δε, ήταν η δημοσιογράφος η οποία υπέγραψε το ρεπορτάζ για τα διπλά βιβλία του ΕΟΔΥ, μία σοβαρότατη υπόθεση πολιτικής αυθαιρεσίας που χρήζει διερεύνησης. Σε μία δημοκρατία, όπως τουλάχιστον την κατανοώ εγώ, όταν ένας δημοσιογράφος διεξάγει μια τέτοια έρευνα και φέρνει στο φως αυτά τα στοιχεία, τότε έχει επιτελέσει στον μέγιστο βαθμό το λειτούργημά του απέναντι στην κοινωνία. Άρα φαντάζομαι πως μετά δεν παραιτείται…Σωστά;
Στην περίπτωσή μας όμως, η κα Κρουστάλλη παραιτήθηκε από το Βήμα αναρτώντας τα ακόλουθα λόγια: «Τη Δευτέρα αποχώρησα από το Βήμα και ομολογώ ότι αυτό ήταν ένα ενδεχόμενο που δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό. Έπειτα από τη δημοσίευση του ρεπορτάζ για το παράλληλο και ατελέσφορο σύστημα καταγραφής των κρουσμάτων κορωνοϊού από την ΗΔΙΚΑ και τον ΕΟΔΥ ασκήθηκε ασφυκτική πίεση από το Μέγαρο Μαξίμου. Αυτή μετατράπηκε σε εσωτερική ένταση και με έφερε ενώπιον του διλήμματος: προσωπικός και επαγγελματικός ευτελισμός ή παραίτηση».
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Συνεχίζουμε τώρα. Ο Κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, την προηγούμενη εβδομάδα και στον απόηχο των παραπάνω δήλωσε ότι «Η κυβέρνηση δεν παρεμβαίνει ούτε στα μέσα ενημέρωσης ούτε στη δουλειά των δημοσιογράφων. Σέβεται απόλυτα την ανεξαρτησία τους». Εδώ, δεν αξίζει να παρατηρήσουμε τόσο το περιεχόμενο της δήλωσης (μιας και δεν θα μπορούσε να βγει και να δηλώσει και κάτι διαφορετικό) αλλά το γεγονός ότι αυτή έγινε. Σε μία δημοκρατική χώρα δηλαδή, χρειάστηκε να βγει ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και να δηλώσει το αυτονόητο, ότι δηλαδή η Κυβέρνηση δεν παρεμβαίνει στα Μέσα Ενημέρωσης.
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Το πολιτικό τοπίο δεν μπορεί, φυσικά, να μείνει ανεπηρέαστο. Μάλιστα, το Κίνημα Αλλαγής πήρε την πρωτοβουλία να δημιουργήσει Παρατηρητήριο δημοσιότητας και πολυφωνίας προκειμένου να καταγραφούν τα περιστατικά μεροληψίας από τη μεριά των ΜΜΕ. Τα πρώτα αποτελέσματα που δημοσίευσε το κόμμα της Χαριλάου και μπορείτε να τα δείτε στον ακόλουθο πίνακα είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά…
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Συνεχίζουμε. Για να αφήσουμε τα εγχώρια στοιχεία, ας κοιτάξουμε τις Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ. Σε έρευνα που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το διάστημα μεταξύ 14-29 Νοεμβρίου 2019, η Ελλάδα συγκέντρωσε το υψηλότερο ποσοστό δυσπιστίας στην τηλεόραση: 78%. Ακόμα μεγαλύτερο όμως ήταν το ποσοστό όσων πιστεύουν ότι στα ελληνικά ΜΜΕ και στο Διαδίκτυο συναντούν συχνά ειδήσεις που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα ή είναι ψευδείς: 85%.
Σύμφωνα τώρα με την έρευνα του ινστιτούτου V-Dem του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ, η Ελλάδα αποτελεί ουραγό της Ευρώπης (μαζί με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Σερβία) στον σεβασμό των δημοκρατικών προτύπων την περίοδο της πανδημίας. Ειδικότερα, χώρα μας κατατάσσεται στην κατηγορία των κρατών στα οποία καταγράφηκαν «μείζονες δημοκρατικές παραβιάσεις» από τον Μάρτιο έως τον Δεκέμβριο του 2020 με επίκληση στην προστασία από τον ιό. Βρισκόμαστε δηλαδή διεθνώς στο ίδιο επίπεδο με κράτη όπως η Τουρκία και σε δυσμενέστερη θέση από την Ουγγαρία του Ορμπάν!
Με βάση την εκτίμηση του ινστιτούτου, η θέση αυτή της Ελλάδας, οφείλεται σε περιορισμούς της ελευθερίας του τύπου, σε πολιτικές διακρίσεων εναντίον μειονοτήτων αλλά και σε καταχρηστικές συμπεριφορές των σωμάτων ασφαλείας.
Από όσο θυμάμαι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ινστιτούτο V-Dem, δεν υπήρξαν ποτέ αντιπολιτευτικοί ανταγωνιστές της σημερινής κυβέρνησης για να έχουν κάποια ιδιαίτερη ευαισθησία κατά την παράθεση των στοιχείων τους.
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι σε κάθε περίπτωση, όταν αναφερόμαστε στον έλεγχο του Τύπου, δεν σημαίνει φυσικά ότι γίνεται με την συγκατάθεση των δημοσιογράφων. Οι πλειοψηφία του δημοσιογραφικού κόσμου αποτελείται από αξιοπρεπείς και επαγγελματίες ανθρώπους, με όραμα και διάθεση για προσφορά στην κοινωνία, μέσα από την εργασία τους. Η πολυφωνία των Μέσων Ενημέρωσης, αποτελεί βασικό στοιχείο κάθε υγιούς κοινωνίας. Θρέφει την πολυφωνία και ενδυναμώνει όλες εκείνες τις αξίες που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των σύγχρονων δημοκρατιών. Οφείλουμε όμως ως πολίτες να συνειδητοποιήσουμε και να εμπεδώσουμε τα παραπάνω. Να βελτιώσουμε το ποιοτικό μας κριτήριο και να δώσουμε βαρύτητα στην ενημέρωσή μας. Οφείλουμε να έχουμε απαιτήσεις σήμερα, αν θέλουμε να έχουμε δημοκρατία αύριο…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- «Οπισθοχώρηση της Ελλάδας», Του Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου, 18/12/20, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
