Του Νίκου Παπάζογλου,
Οι δύο νόμιμοι κληρονόμοι της Μακεδονικής Δυναστείας, Βασίλειος και Κωνσταντίνος ανέβηκαν στο θρόνο μετά τον αιφνίδιο θάνατο του άτεκνου Ιωάννη Τσιμισκή (10 Ιανουαρίου 976). Ο Βασίλειος, που αργότερα ονομάστηκε Βουλγαροκτόνος, το 976 ήταν μόλις 18 ετών και ο Κωνσταντίνος 16, γι’ αυτό και είχαν την επιτήρηση του προέδρου της Συγκλήτου Βασιλείου, νόθου γιου του Ρωμανού Λακαπηνού, που ευνουχίστηκε από τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο στερώντας του έτσι το δικαίωμα για ανάρρηση στο θρόνο.
Τη θέση αυτή διεκδικούσε και ο κουνιάδος του Τσιμισκή, Βάρδας Σκληρός, προερχόμενος από μεγάλη οικογένεια του θέματος των Αρμενιακών στην Μ. Ασία, με εξαίρετες ικανότητες στα πεδία των μαχών, ενώ είχε διορισθεί και στρατηλάτης από τον Τσιμισκή.
Ο Βάρδας το 976 συγκέντρωσε στρατό και άφησε να τον ανακηρύξουν αυτοκράτορα. Κερδίζοντας πολλές μάχες μέσα σε δύο χρόνια, υπέταξε ολόκληρη τη Μ. Ασία. Ο πρόεδρος Βασίλειος για την αντιμετώπισή του στράφηκε σε έναν παλαιό αντίπαλο του Σκληρού, το Βάρδα Φωκά, ανιψιό του αυτοκράτορα Νικηφόρου (969), με επίσης πολεμικές ικανότητες. Ο Φωκάς πέτυχε μια σπουδαία νίκη το Μάιο του 979 ενάντια στο Σκληρό και τον αναχαίτισε.
Ο Βασίλειος ο Β΄ μη μπορώντας να υπακούει άλλο στον κηδεμόνα του και πρόεδρο της συγκλήτου, με την αδιάλλακτη δίψα για εξουσία που διακατεχόταν και την οργή για τον παρατεινόμενο παραγκωνισμό που υπέστη, άρχισε να στρέφεται εχθρικά προς τον Βασίλειο για τον παραμερισμό του. Ο Βασίλειος όμως, βλέποντας τον νεαρό αυτοκράτορα να δρα με αποφασιστικότητα, συνεργάστηκε με το Βάρδα Φωκά κι άλλους στρατηγούς για να οργανώσουν ένα πραξικόπημα. Ωστόσο, ο αποφασιστικός νεανίας πρόλαβε και κατέστειλε την επαναστατική κίνηση και συνέλαβε τον Βασίλειο, του δήμευσε την περιουσία και τον εξόρισε, όπου και πέθανε γρήγορα, εξαιτίας της μοίρας που του έλαχε.
Έτσι, ενώ ο Βασίλειος κατείχε τον αυτοκρατορικό θρόνο από το 976, η ανεξάρτητη εξουσία του αρχίζει μετά το θάνατο του κηδεμόνα του Βασιλείου το 986. Η αυτοκρατορία στα χρόνια της διακυβέρνησης του, κλονιζόταν από τις επιδρομές του μακρινού χαλιφάτου των Φατιμιδών της Αιγύπτου, μια εμφύλια επανάσταση στα εδάφη της Μακεδονίας, ενώ ο Σαμουήλ έγινε ο ιδρυτής ενός τσαρικού κράτους, που ανέκαμπτε ξανά, κατακτώντας συνέχεια περισσότερα εδάφη για τη Βουλγαρική αυτοκρατορία. Ο Βασίλειος θέλοντας να αντιμετωπίσει τη νεοσύστατη βουλγαρική δύναμη εκστράτευε εναντίον του Σαμουήλ αλλά μετά από μια σημαντική ήττα στην περιοχή της Σαρδικής, τον Αύγουστο του 986, ο βυζαντινός στρατός υποχώρησε.
Αυτό έδωσε αφορμή στη βυζαντινή αριστοκρατία να οργανώσει επανάσταση εναντίον του. Ο Βάρδας Σκληρός επανεμφανίστηκε το 987 και ανακήρυξε πάλι τον εαυτό του αυτοκράτορα. Ο Βάρδας Φωκάς, που είχε υποβιβασθεί από τον Βασίλειο, εξαιτίας της συμμετοχής του στο πραξικόπημα, ανέλαβε πάλι να αντιμετωπίσει τον από χρόνων αντίπαλό του, αλλά αυτή τη φορά, εξεγέρθηκε κι αυτός εναντίον του Βασιλείου. Οι Βάρδες Σκληρός και Φωκάς ήρθαν σε μεταξύ τους συνεννόηση και αποφάσισαν να σφετεριστούν το θρόνο και να μοιράσουν την αυτοκρατορία στα δύο, με το Σκληρό να διοικεί την Ασία και το Φωκά τις ευρωπαϊκές κτήσεις με τη Κωνσταντινούπολη. Ο Φωκάς όμως, γρήγορα άλλαξε γνώμη και συνέλαβε αιχμάλωτο τον μελλοντικό συναυτοκράτορα του. Το 988 εμφανίστηκε μπροστά στην Πόλη και μοίρασε τη δύναμή του σε δύο τμήματα για να επιτεθεί από ξηράς και θαλάσσης.
Ο Βασίλειος για να αντιμετωπίσει αυτή την επίθεση ζήτησε αμέσως βοήθεια από τον πρίγκιπα του Κιέβου Βλαδίμηρο. Έτσι, έφτασε μια ρωσική δύναμη 6.000 ανδρών και ο αυτοκράτορας εξαπέλυσε τις δυνάμεις του στην επαναστατική δύναμη του Φωκά, κοντά στην Χρυσούπολη, πετυχαίνοντας μια σπουδαία νίκη, ενώ στην Άβυδο στις 13 Απριλίου του 989, έδωσε το τελειωτικό χτύπημα και στη μάχη αυτή μάλιστα, σκοτώθηκε και ο ίδιος ο Βάρδας Φωκάς.
Ο Βάρδας Σκληρός μη μπορώντας να αντιδράσει αλλιώς, προχώρησε σε συμβιβασμό και δέχτηκε την υποταγή του στον Βασίλειο. Ο αυτοκράτορας όμως, αντί να τον τιμωρήσει, τον κράτησε κοντά του ως σύμβουλο μέχρι τα γεράματά του.
Πλέον, ο Βασίλειος, αφού ξεκαθάρισε τις σφετεριστικές διαθέσεις των αντιπάλων του στα εσωτερικά, μπορούσε να ασχοληθεί με την εξωτερική πολιτική της αυτοκρατορίας και κυρίως, με το βουλγαρικό ζήτημα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ostrogorsky Georg, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Αθήνα 2020
- Σταυρίδης Φώτιος, Βυζάντιο, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2015
- Συλλογικό έργο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978
