Της Άννας Γκουέν,
Μια εγκυμοσύνη μπορεί να προκύψει είτε με τη θέληση των εμπλεκομένων μερών είτε παρά τη θέλησή τους. Το δεύτερο σκέλος, όμως, είναι ένα θέμα που μέχρι και σήμερα διχάζει τον κόσμο. Στις περισσότερες δυτικές χώρες υπάρχει η δυνατότητα τερματισμού μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης μέσω της άμβλωσης και πιθανότατα θεωρείται δεδομένο ότι υπάρχει παντού αυτή η λύση. Τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς. Μολονότι υπάρχουν κράτη που ανέκαθεν απαγόρευαν βάσει νόμου την έκτρωση ή προτίθενται να την απαγορεύσουν, όπως συνέβη προσφάτως στην Πολωνία, στην Αργεντινή εγκρίθηκε στην Κάτω Βουλή του Κογκρέσου το νομοσχέδιο περί νομιμοποίησης της έκτρωσης και αναμένεται η απόφαση της Γερουσίας για να ολοκληρωθεί αυτό το εγχείρημα.
Η Αργεντινή μέχρι στιγμής επιτρέπει τις εκτρώσεις μόνο σε περιπτώσεις που η εγκυμοσύνη προέκυψε από βιασμό ή αν αυτή είναι επικίνδυνη για την υγεία της εγκυμονούσας, όπως αναφέρεται στο Άρθρο 86 του Ποινικού Κώδικα του 1921. Σε κάθε άλλη περίπτωση θεωρείται παράνομη και τιμωρείται με 4 χρόνια φυλάκισης της γυναίκας, που δέχεται να υποβληθεί στη διαδικασία αυτή, καθώς επίσης μέχρι 15 χρόνια φυλάκισης για το άτομο που θα φέρει εις πέρας αυτήν τη διαδικασία. Η έκτρωση, δηλαδή, είναι μερικώς νόμιμη. Κατά κάποιον τρόπο θα μπορούσε να ειπωθεί πως η Αργεντινή ανήκει στις «τυχερές» χώρες της Λατινικής Αμερικής που επιτρέπουν έστω και κατ’ εξαίρεση αυτή τη διαδικασία.
Στο Ελ Σαλβαδόρ, την Ονδούρα, τη Νικαράγουα και την Αϊτή η άμβλωση είναι παράνομη. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι εγκυμοσύνες δεν προκύπτουν πάντα με τη θέληση ενός ζευγαριού, καθώς για οικονομικούς ή για λόγους που αφορούν προσωπικά τα δύο άτομα καθίσταται αναγκαίος ο τερματισμός της εγκυμοσύνης. Οι γυναίκες αυτές, λοιπόν, καθώς δεν τους επιτρέπεται νομικά να προχωρήσουν στην άμβλωση, προχωρούν σε παράνομες επεμβάσεις με τη βοήθεια κάποιων ανθρώπων, οι οποίοι πολλές φορές δεν είναι ειδικοί και ούτε γίνονται υπό τις κατάλληλες υγειονομικές συνθήκες, διακινδυνεύοντας με αυτόν τον τρόπο τη ζωής της εγκυμονούσας. Μάλιστα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε έκθεσή του για τη χρονική περίοδο 2010-2014 ανέφερε πως οι 3 στις 4 αμβλώσεις που διεξάγονται στη Λατινική Αμερική καθίστανται ανασφαλείς.
Το θέμα αυτό είναι αρκετά διφορούμενο και έχει προκαλέσει σάλος αντιδράσεων ανά τον κόσμο. Στο Ελ Σαλβαδόρ για παράδειγμα, από τη στιγμή της σύλληψης τους εμβρύου, νομικά θεωρείται πως αυτό έχει δικαίωμα στη ζωή και με την έκτρωση το αναφαίρετο αυτό δικαίωμά του τερματίζεται. Επομένως, η άμβλωση αντιμετωπίζεται ως ισοδύναμη της ανθρωποκτονίας. Επιπλέον, ο ρόλος της θρησκείας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συζήτηση αυτή. Ο Πάπας Φραγκίσκος μετά τη νομιμοποίηση της έκτρωσης στην Ιρλανδία -μια χώρα με υψηλό ποσοστό καθολικών- δήλωσε πως «η πρακτική αυτή είναι όμοια με την πρακτική των Ναζί για τον εξαγνισμό του γένους τους» και παρότρυνε όλους τους ανθρώπους «να δεχτούν τα παιδιά όπως και όταν [μας] τα δίνει ο Θεός».
Από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι ακτιβιστές και οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων των γυναικών, οι οποίοι υποστηρίζουν πως η απαγόρευση της άμβλωσης καταπατά την ανεξαρτησία τους. Η απαγόρευσή της συνεπάγεται της επιλογής της παράνομης άμβλωσης, η οποία, όπως αναφέρθηκε, είναι επικίνδυνη και έχει οδηγήσει στο θάνατο πολλών γυναικών, λόγω των επιπλοκών της λανθασμένης διαδικασίας. Επομένως, κάνουν λόγο για το δικαίωμα της ζωής των γυναικών, το οποίο δεν υφίσταται, όταν μια γυναίκα φτάσει στο σημείο αυτό, δεδομένου ότι το κράτος δε μεριμνά για την υγεία της.
Η συζήτηση αυτή λαμβάνει χώρα σε όλο τον κόσμο, όπως και οι αγώνες για την αποποινικοποίηση της έκτρωσης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι υπέρμαχοι δεν υποστηρίζουν να γίνονται αμβλώσεις σε κάθε περίπτωση ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Αντιθέτως, ο αγώνας νομιμοποίησης γίνεται ώστε να μην στρέφονται σε παράνομες και ανθυγιεινές πρακτικές οι γυναίκες που βάζουν σε κίνδυνο τις ζωές τους.
Η προσπάθεια νομιμοποίησης της άμβλωσης στο αργεντίνικο κράτος, δε συνέβη πρώτη φορά. Μάλιστα, το 2018 είχε γίνει άλλη μια προσπάθεια νομιμοποίησης της έκτρωσης, με την προϋπόθεση η εγκυμοσύνη να βρίσκεται στις 14 πρώτες εβδομάδες της. Το νομοσχέδιο αυτό απορρίφθηκε με μικρή διαφορά (38 ψήφοι κατά έναντι 31 υπέρ) από τη Γερουσία. Ωστόσο, η προσπάθεια δεν πήγε χαμένη. Όλοι οι υπερασπιστές του νομοσχεδίου είχαν συγκεντρωθεί έξω από το κτίριο της Γερουσίας φορώντας πράσινα μαντήλια, τα οποία καθιερώθηκαν ως σύμβολο αυτού του αγώνα σε όλη τη Νότια Αμερική, αναμένοντας την απόφαση. Παρά την αντίθετη απόφαση της Γερουσίας, ο αγώνας αυτός έχει τραβήξει την προσοχή του κόσμου για τις προσπάθειες υπεράσπισης ενός δικαιώματος που έχουν οι γυναίκες. Την προηγούμενη μέρα, πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου, χιλιάδες κόσμος είχε συγκεντρωθεί από την Ουρουγουάη, το Μεξικό, το Περού και τη Χιλή στην Πρεσβεία της Αργεντινής, στο Σαντιάγκο, φορώντας τα πράσινα μαντήλια ως ένδειξη συμπαράστασης.
Στα τέλη Νοέμβρη, η Κάτω Βουλή ξεκίνησε ξανά τη συζήτηση για το νομοσχέδιο της νομιμοποίησης της έκτρωσης. Με το σύνθημα “aborto legal ya” (Νόμιμη άμβλωση τώρα) κάνουν πορείες στη χώρα για να διεκδικήσουν αυτό το δικαίωμα. Η διαφορά με την προηγούμενη φορά έγκειται ότι σε αυτήν την περίπτωση οι υποστηρικτές του νομοσχεδίου έχουν τη ρητή υποστήριξη του Προέδρου ήδη από την προεκλογική του καμπάνια, ο οποίος ελπίζει «πως το νομοσχέδιο θα εγκριθεί μέχρι το τέλος του έτους, ώστε όλες οι γυναίκες της χώρας [του] να έχουν δικαίωμα στην ολοκληρωμένη υγεία». Στις 11 Δεκεμβρίου το νομοσχέδιο εγκρίθηκε από την Κάτω Βουλή (131 ψήφοι υπέρ, 117 ψήφοι κατά και 6 αποχές) και θα περάσει προς ψήφιση από τη Γερουσία, ώστε να ολοκληρωθεί η νομοθετική διαδικασία, όπως ορίζεται στο αργεντίνικο Σύνταγμα. Παρά την ανακούφιση που συνόδευσε τη θετική έκβαση της ψηφοφορίας στην Κάτω Βουλή, δεν είναι βέβαιη και η απόφαση της Γερουσίας, καθώς έχει πιο συντηρητικές απόψεις. Αν τελικά, όμως, εγκριθεί και από την τελευταία, η Αργεντινή θα είναι μια από τις πρώτες χώρες της συντηρητικής Λατινικής Αμερικής που θα υπερψηφίσει κάτι που για τα δικά της δεδομένα είναι ρηξικέλευθο.
Όπως είναι αναμενόμενο, το κίνημα αυτό έχει και τους αντιπάλους του. Κάποιες μέρες πριν τεθεί σε ψηφοφορία το νομοσχέδιο στην Κάτω Βουλή, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν έξω από το Παλάτι του Εθνικού Κογκρέσου της Αργεντινής, στο Μπουένος Άιρες, φορώντας γαλάζια μαντήλια, που ήταν το σύμβολο κατά της έκτρωσης, και φωνάζοντας “Salvemos las 2 vidas” (Ας σώσουμε και τις δύο ζωές). Το πλήθος αυτό αποτελούταν από 150 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και υποστηριζόταν από καθολικούς και ευαγγελιστές. Η θρησκεία έπαιζε σημαντικό ρόλο στις αποφάσεις του κράτους, καθώς οι σχέσεις κράτους-εκκλησίας ήταν πολύ στενές. Αξιοσημείωτο ρόλο, φυσικά, διαδραματίζει ο Πάπας Φραγκίσκος, αφού η γενέτειρά του είναι η Αργεντινή. Τώρα τελευταία, όμως, άρχισαν να έρχονται σε σθεναρή ρήξη οι δύο θεσμοί.
Όποια και αν είναι τελικά η απόφαση των γερουσιαστών, η μαζική κινητοποίηση είναι ένα μεγάλο βήμα για τις γυναίκες του κόσμου και δη στην Αργεντινή. Όλοι οι αγώνες της ιστορίας δεν κερδήθηκαν σε μια μέρα, αλλά πήραν χρόνο ώστε να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Πολλές γυναίκες, και κυρίως νεαρές κοπέλες, πεθαίνουν κάθε χρόνο από επιπλοκές λανθασμένης διαδικασίας της άμβλωσης. Εν καιρώ πανδημίας, μάλιστα, οι παράνομες αμβλώσεις έχουν αυξηθεί, διότι δεν υπάρχει πλέον η δυνατότητα μετάβασης των ενδιαφερομένων γυναικών σε άλλες γειτονικές περιοχές, όπου επιτρέπονται τέτοιες πρακτικές. Αξίζει να αναρωτηθούμε στην προκειμένη περίπτωση, αν τελικά είναι σωστό να προσφεύγει κάποιος σε άλλο κράτος, ώστε να διεκδικήσει το υψίστης σημασίας δικαίωμά του, το οποίο κατακρίνεται στη χώρα του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Argentina abortion: President Alberto Fernandez is to present new bill to Congress, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Congress begins debate on bill to legalise abortion, Buenos Aires Times, διαθέσιμο εδώ
- Argentina: Thousands march against abortion legalization bill, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
-
A Case for Legal Abortion, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
