Της Νίκης Αγγελοπούλου,
Το καλοκαίρι, μαζί με τις διακοπές και τη χαλαρότητά του, έχει εδώ και καιρό τελειώσει, και καθώς μας πλησιάζει ο χειμώνας, πολλοί αρχίζουν να νιώθουν μελαγχολικά και χωρίς ιδιαίτερη όρεξη και ενέργεια. Αυτό συμβαίνει στους περισσότερους ανθρώπους σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, και έχει διάφορες τεκμηριώσεις. Η διάθεσή μας αλλάζει, επειδή αλλάζει και ο τρόπος ζωής μας, όπως το πόσο χρόνο περνάμε έξω στον ήλιο. Η έκθεση μας στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου βοηθάει στη σύνθεση της βιταμίνης D, που με την σειρά της βοηθάει στην απελευθέρωση ντοπαμίνης και σεροτονίνης (ορμόνες «χαράς»). Γι’ αυτό, και πολλοί παρατηρούν αυτές τις αλλαγές, όταν οι μέρες μικραίνουν και οι βόλτες περιορίζονται. Το σώμα μας χρειάζεται χρόνο για προσαρμογή, αλλά, όταν αυτή η διάθεση επιμένει για πολλές εβδομάδες, μπορεί να ερμηνευτεί ως «εποχική κατάθλιψη».
Η εποχική κατάθλιψη έχει τα ίδια συμπτώματα με την κανονική κατάθλιψη. Στο Διαγνωστικό Εγχειρίδιο για ψυχικές διαταραχές (DSM-5) συγκαταλέγεται σαν ένα από τα είδη της κατάθλιψης, απλά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την περίοδο του χρόνου που εμφανίζεται. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι η διάθεση κάποιου συνήθως, επανέρχεται στη διάρκεια των ζεστότερων μηνών. Ενδεικτικά συμπτώματα αποτελούν η νωθρότητα, η ευερεθιστότητα, η έλλειψη ενδιαφέροντος σε πράγματα που παλιότερα ήταν σημαντικά, τα αισθήματα άγχους και ανικανότητας.
Σε αυτό το σημείο οφείλει να τονιστεί, ότι διάγνωση οποιουδήποτε είδους ψυχικής διαταραχής γίνεται από έναν έχων άδειαν ψυχολόγο ή ψυχίατρο και σε καμία περίπτωση, δεν βασίζεται σε πληροφορίες που θα διαβάσει κάποιος online, όπως αυτό το άρθρο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, έτσι κι αλλιώς, αυτές οι μεταβολές της διάθεσης δεν εντάσσονται σε τέτοιο πλαίσιο, αλλά είναι περισσότερο σχετικές με τις συνήθειες ζωής του καθενός. Συναισθήματα ήττας, κούρασης ή στεναχώριας δεν αποτελούν αποκλειστικά συμπτώματα κάποιας ψυχικής ασθένειας, αλλά φυσικές ανθρώπινες αντιδράσεις σε αγχωτικές και δύσκολες περιόδους. Όπως μια πανδημία μήπως;
Η τωρινή κατάσταση αποτελεί ένα καινούργιο είδος πρόκλησης σε πολλά επίπεδα, αλλά το κομμάτι της ψυχικής υγείας είναι από τα πιο δύσκολα (και ίσως ταμπού) για συζήτηση. Ειδικά στο πλαίσιο των γιορτών, οι οποίες παραδοσιακά γιορτάζονται με οικογένεια, φίλους και μεγάλα τραπέζια, κάποιος μπορεί πιο εύκολα να νιώσει απομονωμένος. Οι «λύσεις» μερικές φορές, είναι να στραφείς, και ίσως να «πνίξεις» τα συναισθήματά σου, σε ότι προσφέρει άμεση ευχαρίστηση, όπως το φαγητό, το ποτό, ή ακόμα και σε μη συνταγογραφούμενα αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά. Αυτές οι λύσεις βέβαια, μπορεί να είναι άμεσες, αλλά δεν έχουν διάρκεια. Τα συναισθήματα θα επιστρέψουν και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από την αρχή.
Το πρώτο βήμα (μοιάζει κοινότυπο, αλλά είναι το πιο σημαντικό) είναι να αποδεχθεί κανείς ότι νιώθει έτσι και να το συζητήσει με κάποιον. Μπορεί να είναι φίλος, οικογένεια, ή και κάποιος ειδικός. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι μόνο, αν αντιληφθούμε τι συμβαίνει, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε. Άλλες πρακτικές λύσεις είναι η ένταξη κάποιας ελαφριάς μορφής άσκησης στην καθημερινότητα (πχ μια βόλτα με μάσκα) ή η αναζήτηση κάποιου καινούργιου ενδιαφέροντος, που μπορεί να ανανεώσει την ενέργεια μας. Αλλά, ακόμα, και αν όλα μοιάζουν πολύ δύσκολα, δεν είναι κακό να κάνουμε ένα διάλλειμα και να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να μην είναι τόσο καλά για κάποιο διάστημα.
Στην τελική, όλοι οι άνθρωποι περνάνε σκαμπανεβάσματα και όλοι χρειάζονται συστήματα υποστήριξης, πόσο μάλλον, όταν περνάνε κάτι δύσκολο. Γι’ αυτό, ακόμα και κάποιος που δεν βιώνει κάποιο από τα συμπτώματα της εποχικής θλίψης, είναι καλό να τα έχει στο μυαλό του, για να βοηθήσει όποιον γύρω του το έχει ανάγκη. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, είναι σημαντικό να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Τώρα, που η φυσική παρουσία είναι δύσκολη, οι σχέσεις αξίζουν ακόμα περισσότερη προσπάθεια και επένδυση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εποχική κατάθλιψη: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;, iatronet.gr, διαθέσιμο εδώ
- Seasonal Depression (Seasonal Affective Disorder), webmd.com, διαθέσιμο εδώ
- It’s Essential We Look Out for Each Other’: Seasonal Depression Amid COVID-19, uknow.uky.edu, διαθέσιμο εδώ
- Τα «Διαγνωστικά Κριτήρια του DSM-5» λόγω πνευματικών δικαιωμάτων δεν διατίθενται δωρεάν στο διαδίκτυο. Στον ιστότοπο litsas.gr (διαθέσιμο εδώ) μπορείτε να βρείτε το σχετικό βιβλίο.
Υ.Γ. Όποιος ανησυχεί για οποιαδήποτε ψυχολογική διαταραχή που αναφέρθηκε θα πρέπει να επικοινωνήσει με έναν ειδικό ψυχολόγο ή γιατρό, το άρθρο παρέχει γενικές πληροφορίες που δεν ενδείκνυνται για αυτοδιάγνωση.
