Της Σοφίας Χρηστακίδου,
Η Δημοκρατία του Μαλάουι είναι μία χώρα της Νοτιοδυτικής Αφρικής, η οποία δεν έχει καμία έξοδο στη θάλασσα. Συνορεύει με τη Ζάμπια, την Τανζανία και τη Μοζαμβίκη. Πρόκειται για μία μικρή σε έκταση χώρα σε σχέση με τις άλλες χώρες της Αφρικής, ενώ ο πληθυσμός της ανέρχεται περίπου στα 18 εκατομμύρια. Είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών, της Κοινοπολιτείας των Εθνών, της Κοινότητας για την Ανάπτυξη της Μεσημβρινής Αφρικής, της Κοινής Αγοράς Ανατολικής και Νότιας Αφρικής, της Αφρικανικής Ένωσης και άλλων οργανισμών. Το επίσημο νόμισμα του κράτους είναι το Κουάτσα του Μαλάουι, το οποίο εκδίδεται από την Αποθεματική Τράπεζα του Μαλάουι και υποδιαιρείται σε ταμπάλα (για να γίνει πιο κατανοητό από τον αναγνώστη, υπενθυμίζεται ότι το ευρώ υποδιαιρείται σε σεντς, επομένως το ταμπάλα είναι κάτι αντίστοιχο του σεντς). Στην οικονομία του Μαλάουι κυκλοφορούσαν και άλλα νομίσματα, όπως οι Λίρες Αγγλίας, το Ροδεσιανό δολάριο και το παλιό νόμισμα του κράτους, η Λίρα του Μαλάουι. Από το 1976 όμως το Κουάτσα αντικατέστησε όλα τα παραπάνω νομίσματα.
Επίσημες γλώσσες του κράτους είναι τα Αγγλικά και τα Chewa, ενώ υπάρχει μία πληθώρα αναγνωρισμένων τοπικών διαλέκτων. Από αυτό το γεγονός μπορεί να καταλάβει κανείς ότι στους κόλπους του Μαλάουι συνυπάρχουν πολλές ενθοτικές ομάδες – πάνω από 13 στο σύνολο. Η χώρα αυτή δημιουργήθηκε σταδιακά από φύλα των Μπαντού που μετανάστευσαν στην περιοχή. Το 1891 η περιοχή αποικήθηκε από τους Άγγλους. Το 1953 το Μαλάουι έγινε ένα αυτόνομο προτεκτοράτο της Μεγάλης Βρετανίας και απέκτησε πλήρως την ανεξαρτησία του το 1966.
Η πρώτη κυβέρνηση της χώρας ήταν απολυταρχική και πρώτος πρόεδρος του Μαλάουι ήταν ο Χέιστινγκς Μπάντα. Πλέον η χώρα έχει δημοκρατία και το πολιτικό της σύστημα βασίζεται στον πολυκομματισμό. Πλέον πρόεδρος του κράτους είναι ο Λάζαρους Τσακουέρα, ο οποίος εκτός από πολιτικός είναι και θεολόγος. Εκτός από πρόεδρος του Μαλάουι, ο Τσακουέρα είναι και Υπουργός Άμυνας.
Όσον αφορά την οικονομία της χώρας, η τελευταία αναδύει μία ανάμεικτη εικόνα. Από το παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε ότι το ΑΕΠ του Μαλάουι σε απόλυτους αριθμούς είναι μικρό σε σχέση με τις ανεπτυγμένες χώρες. Ενδεικτικά, το υψηλότερο ΑΕΠ που είχε ποτέ το Μαλάουι (περίπου 8 δις) αντιστοιχεί περίπου στο 3.5% του ΑΕΠ της Ελλάδας (με βάση το ΑΕΠ της Ελλάδας για το 2018). Επομένως, βλέπουμε με μία πρώτη ματιά ότι το Μαλάουι είναι μία φτωχή χώρα.
Όσον αφορά την αναπτυξιακή πορεία της χώρας, βλέπουμε ότι το προϊόν της αυξάνεται διαχρονικά με κάποιες απότομες πτώσεις, που αποτελούν την εξαίρεση στον κανόνα. Πιο αναλυτικά, βλέπουμε μία πτώση και μία στασιμότητα στο ΑΕΠ από το 1996 μέχρι και το 2004. Την περίοδο αυτή υπήρχε μία πολιτική δυσφορία στη χώρα. Το 1995 τέθηκε σε εφαρμογή νέο σύνταγμα, επομένως έλαβαν χώρα αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό. Επίσης, μία χρονιά πριν, το 1994, είχε εκλεγεί νέος πρόεδρος στη χώρα στη θέση του πρώτου της ηγέτη. Ο Bakili Muluzi νίκησε τον Hastings Bada και έγινε ο νέος επικεφαλής του Μαλάουι. Από το 2004 και έπειτα παρατηρείται και πάλι άνοδος του ΑΕΠ. Τη χρονιά εκείνη διεξήχθησαν και πάλι εκλογές και πρόεδρος αυτή τη φορά εκλέχθηκε ο Bingu wa Mutharika. Από το 2004 και έπειτα λοιπόν ακολούθησε μία περίοδος κατακόρυφης αύξησης του ΑΕΠ. Το 2009 έλαβε χώρα και πάλι μία πολιτική αναταραχή με αφορμή τις εκλογές εκείνης της χρονιάς, αλλά από το παρόν διάγραμμα δεν φαίνεται να επηρεάστηκε η οικονομική δραστηριότητα.
Το 2011 όμως τα πράγματα άλλαξαν. Η διακυβέρνηση του Mutharika έριξε κατά πολύ το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η αστυνομική βία αποτελούσαν καθημερινά φαινόμενα στο Μαλάουι. Επίσης, η κυβέρνηση ακολούθησε φτωχές πολιτικές προσεγγίσεις σε πολλά θέματα, με αποτέλεσμα να υπάρχει ελλιπής οργάνωση σε πολλούς τομείς. Το γεγονός αυτό οδήγησε επίσης σε εκτίναξη του κόστους διαβίωσης, όπως θα δούμε αναλυτικότερα και παρακάτω. Όλα αυτά οδήγησαν σε διαμαρτυρίες και αναταραχές εκείνη τη χρονιά. Επίσης, κατά το ίδιο έτος ο Βρετανός πρέσβης άσκησε κριτική στη διακυβέρνηση του Mutharika. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Mutharika να απελάσει τον Βρετανό πρέσβη από το Μαλάουι. Ως απάντηση με τη σειρά τους οι Βρετανοί απέσυραν όλη την οικονομική βοήθεια που προσέφεραν μέχρι εκείνη τη στιγμή στη χώρα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας και την κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ. Επίσης, λόγω της αστυνομικής βίας και του ελέγχου του τύπου που λάμβανε χώρα το 2011, οι ΗΠΑ ακύρωσαν μία χορήγηση 350 εκατομμυρίων που επρόκειτο να κάνουν τη χρονιά εκείνη. Μαζί με όλα αυτά το κράτος είχε να αντιμετωπίσει και την έλλειψη συναλλαγματικών διαθεσίμων. Αυτό όμως θα αναλυθεί καλύτερα στο διάγραμμα του πληθωρισμού. Την επόμενη χρονιά ο πρόεδρος Mutharika πεθαίνει και τη διακυβέρνηση ανέλαβε ο αντιπρόεδρος της χώρας. Το 2014 ακολούθησαν εκλογές και ο πρώην αντιπρόεδρος έχασε την εξουσία. Αυτή είναι και η τελευταία χρονιά μέχρι στιγμής που παρατηρείται απότομη πτώση λόγω αναταραχών. Από το 2014 και έπειτα υπήρξε άνοδος του εθνικού προϊόντος. Το 2020 αυτό αναμένεται να πέσει λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, η οποία έχει επηρεάσει βαθύτατα ακόμη και τις ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου.
Από το παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε αντίστοιχα ότι ο πληθωρισμός είναι ένα αρκετά ασταθές μέγεθος στο Μαλάουι. Στις αρχές του 2000 βλέπουμε ότι οι πληθωριστικές πιέσεις υποχωρούν σε γενικές γραμμές, με κάποια αύξηση την περίοδο 2005-2006. Από εκεί και έπειτα ο πληθωρισμός υποχωρεί και πάλι μέχρι να «εκραγεί» το 2011. Η έκρηξη αυτή οφείλεται σε τρεις παράγοντες. Πρώτο και σημαντικότερο, η έκρηξη αυτή του πληθωρισμού οφείλεται στην κατάρρευση των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι το νόμισμα χάνει την αξία του και κατά επέκταση ο κάτοχός του δεν έχει αγοραστική δύναμη. Πιο πάνω αναφέραμε ότι η Αποθεματική Τράπεζα του Μαλάουι είχε «ξεμείνει» από συναλλαγματικά διαθέσιμα, δηλαδή η Κεντρική Τράπεζα της χώρας δεν είχε αποθέματα σε ξένο νόμισμα. Το ξένο νόμισμα βοηθά μία Κεντρική Τράπεζα να στηρίξει το δικό της νόμισμα. Όταν δηλαδή ο Κεντρικός Τραπεζίτης βλέπει τη συναλλαγματική ισοτιμία να πέφτει σε επίπεδο που δεν είναι επιθυμητό, τότε δίνει εντολή η ίδια η Κεντρική Τράπεζα της χώρας να αγοράσει το δικό της νόμισμα με τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που έχει. Έτσι, λοιπόν, αυξάνοντας τεχνητά τη ζήτηση του νομίσματος της χώρας του, ο Κεντρικός Τραπεζίτης αυξάνει και την τιμή του, δηλαδή τη συναλλαγματική ισοτιμία. Επομένως, το Μαλάουι δεν ήταν σε θέση να πράξει κάτι τέτοιο, οπότε και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες κατέρρευσαν και λόγω του ότι έπεσε η αγοραστική δύναμη του νομίσματος ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε.
Ο δεύτερος παράγοντας που συνέβαλε στην αύξηση του πληθωρισμού είναι η μεγάλη προσφορά χρήματος. Πολλές φορές οι Κεντρικές Τράπεζες εκδίδουν πλεονάζον χρήμα προκειμένου να κλείσουν κάποιες «τρύπες» που μπορεί να εμφανίζονται στον προϋπολογισμό. Όπως αναφέρθηκε, το 2011 το Μαλάουι έχασε την οικονομική στήριξη της Μεγάλης Βρετανίας, οπότε και δημιουργήθηκαν πολλά κενά στον κρατικό προϋπολογισμό. Επομένως, η Κεντρική Τράπεζα της χώρας προχώρησε σε έκδοση χρήματος προκειμένου να τα καλύψει.
Ο τρίτος παράγοντας που επίσης συνέβαλε στην αύξηση του πληθωρισμού είναι η χαμηλή παραγωγικότητα της οικονομίας. Η οικονομία του Μαλάουι είναι κυρίως αγροτική, γεγονός που δείχνει αρχικά ότι η χώρα βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης. Εκτός από το γεγονός αυτό όμως και ο ίδιος ο αγροτικός τομέας καθαυτός δεν είναι τόσο παραγωγικός όσο θα έπρεπε. Επομένως, το φαγητό και τα αγροτικά προϊόντα που παράγονται είναι πολύ μικρά σε ποσότητα και ειδικά σε σχέση με τον πληθυσμό, ο οποίος είναι συνεχώς αυξανόμενος. Η στενότητα λοιπόν από την πλευρά της προσφοράς και ειδικά στα είδη διατροφής έχει ως αποτέλεσμα την εκτίναξη του κόστους των ειδών πρώτης ανάγκης. Από το διάγραμμα βλέπουμε ότι οι πληθωριστικές τάσεις έχουν δαμαστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από το 2017 και μετά και μειώνονται ακόμη περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου.
Συμπληρωματικά παραθέτουμε και το διάγραμμα της συναλλαγματικής ισοτιμίας του Κουάτσα με το δολάριο ΗΠΑ. Βλέπουμε ότι κατά το 2011 η ισοτιμία των δύο νομισμάτων άγγιζε μηδενικά επίπεδα. Από το 2013 και έπειτα όμως η ισοτιμία άρχισε να ακολουθεί ανοδική τάση.
Κλείνοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η χαμηλή οικονομική επίδοση του Μαλάουι οφείλεται πρώτα από όλα στη φτωχή πολιτική διακυβέρνηση και επιπλέον χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας. Θα πρέπει να αυστηροποιηθεί η απονομή δικαιοσύνης και οι εκλογές να διεξάγονται πιο συχνά και με μεγαλύτερη διαφάνεια. Από την άλλη, ο αγροτικός τομέας θα πρέπει να περιοριστεί και η χώρα να στραφεί αρχικά στην ανάπτυξη της βιομηχανίας της. Η τυποποιημένη παραγωγή πιθανότατα θα ρίξει το κόστος σίτισης και θα εξασφαλίσει επάρκεια σε τρόφιμα για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της. Εφόσον λυθούν αυτά τα αρχικά προβλήματα, σε αρκετά χρόνια το Μαλάουι θα μπορεί να στραφεί προς την ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών και να γίνει πλέον μία ανεπτυγμένη και σύγχρονη οικονομία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:
- The common wealth, History of Malawi, Retrieved from here
- A History of Malawi: 1859-1966, JOHN McCRACKEN, pp. 429-460
- Democracy and nationalism in historical perspective: the case of Malawi, John McCracken, African Affairs, Volume 97, Issue 387, April 1998, Retrieved from here
- Money supply and inflation in Malawi: An econometric investigation, Kisu Simwaka, Perks Ligoya, Grant Kabango and Mtendere Chikonda, Reserve Bank of Malawi, Convention Drive, Lilongwe 3, Malawi, Retrieved from here
- International Monetary Fund Working Paper, Understanding Inflation in Malawi: A quantitative investigation, Retrieved from here
- Dynamics of the Real Exchange Rate, Inflation, and Output Growth: The Case of Malawi, International Journal of Economics and Finance, Yiheyis Z. and Cleeve E., Metropolitan University of Manchester, Retrieved from here
