Της Ιωάννας Κουτσομιχάλη,
Ο επίσημος καταγεγραμμένος ορισμός του φαινομένου της ανεργίας, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), είναι η κατάσταση των ατόμων άνω μιας καθορισμένης ηλικίας (από την ηλικία των δεκαπέντε ετών και πάνω) τα οποία δεν βρίσκονται επί του παρόντος υπό καθεστώς αμειβόμενης απασχόλησης ή αυτοαπασχόλησης, παρά το γεγονός ότι είναι άμεσα διαθέσιμα για εργασία. Το ποσοστό της ανεργίας υπολογίζεται από τον αριθμό των ανέργων διαιρούμενος με το σύνολο του εργατικού δυναμικού. Η ανεργία έχει πολλές μορφές και μπορεί να διακριθεί στην: ανεργία τριβής, εποχική ανεργία και στην αναπτυξιακή ανεργία. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) του ΟΗΕ, το 2018, 172 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονταν εκτός της αγοράς εργασίας. Το φαινόμενο της ανεργίας επηρεάζει διάφορους τομείς της καθημερινότητας ενός ανθρώπου, όπως τις οικογενειακές του σχέσεις, τη ψυχική του υγεία και τέλος την ίδια την κοινωνία, της οποίας αποτελεί μέρος.
Πώς πλήττεται, λοιπόν η οικογένεια, εξαιτίας του φαινομένου της ανεργίας; Αν εξετάσουμε τα στατιστικά, το 36.1% των διαζυγίων γίνεται λόγω οικονομικών προβλημάτων, πιθανότατα επειδή ένας από τους δύο συντρόφους έμεινε άνεργος. Οι επιπτώσεις της ανεργίας στα νοικοκυριά περιλαμβάνουν τη φτώχεια, τις τεταμένες σχέσεις μεταξύ των μελών της και το άγχος στέγασης. Η ανεργία θα μπορούσε επίσης, να βλάψει το μέλλον της ανάπτυξης και της απασχόλησης των νέων. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι η απώλεια εργασίας επηρεάζει και τους δύο γονείς των παιδιών με δυνητικές αρνητικές συνέπειες για την ακαδημαϊκή επιτυχία τους, τους στόχους, καθώς και την συμπεριφορά τους στο σχολείο. Οι νέοι οικογενειών με μη εργαζόμενο γονέα ή κηδεμόνα, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα επανάληψης των τάξεων ή ακόμα και αποβολής από το σχολείο, σε σύγκριση με τα παιδιά προερχόμενα από οικογένειες με εργαζόμενους γονείς.
Η ανεργία έχει σημαντικό κόστος σε μια κοινωνία, και είναι κάτι περισσότερο από ένα μόνο οικονομικό ζήτημα. Οι άνεργοι όχι μόνο χάνουν εισόδημα, αλλά εμφανίζουν ζητήματα σχετικά με τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Το κάθε άτομο διαχειρίζεται διαφορετικά την απώλεια εργασίας και το άγχος, που προκαλείται λόγω αυτής, ιδιαίτερα αν αντιμετωπίζει από μόνο του προβλήματα διαχείρισης άγχους, λόγω επιπρόσθετων στρεσογόνων παραγόντων στην καθημερινότητα, που μπορεί να χειροτερεύουν την ψυχική του κατάσταση. Το άγχος, επίσης, τείνει να αυξηθεί, εάν ο χρόνος μεταξύ της απώλειας και της εύρεσης μιας νέας θέσης εργασίας διευρυνθεί ακόμη περισσότερο.
Σύμφωνα με μία μελέτη του ινστιτούτου Pew Social Trends, τα άτομα που βίωσαν μακροχρόνια ανεργία ήταν δύο φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη ή κάποια άλλη ψυχική διαταραχή και να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια για την αντιμετώπισή της. Η κατάθλιψη, που σχετίζεται με την απώλεια εργασίας, μπορεί να επιβαρύνει τα άτομα, τις σχέσεις μεταξύ τους ακόμα και τον κοινωνικό τους περίγυρο. Η κατάθλιψη δύναται, επίσης, να επηρεάσει σημαντικά την σωματική υγεία ενός ατόμου, οδηγώντας σε επιδείνωση της και πιθανόν σε χρόνιες παθήσεις. Ακόμη και η επαναπασχόληση μπορεί να αποτύχει να βελτιώσει την κατάσταση, σε περίπτωση που η νέα θέση εργασίας προσφέρει χαμηλότερο μισθό, λιγότερες ευκαιρίες για περαιτέρω επαγγελματική εξέλιξη ή δεν επιτρέπει στον εργαζόμενο να χρησιμοποιεί τα προσόντα του στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Οι άνθρωποι πλήττονται από την ανεργία σχεδόν σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής, ακόμα και στην οικογενειακή τους κατάσταση.
Το κοινωνικό κόστος της ανεργίας είναι δύσκολο να υπολογιστεί, αλλά αυτό δεν το καθιστά λιγότερο πραγματικό. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει, ότι οι χρόνια άνεργοι συσχετίζονται με υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας. Η αυξημένη εγκληματικότητα έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η ανεργία μπορεί να οδηγήσει τα άτομα να στραφούν στο έγκλημα για να καλύψουν τις οικονομικές τους ανάγκες.
Η «πανάκεια» για το ψυχολογικό κόστος της ανεργίας είναι η εύρεση νέας επαγγελματικής απασχόλησης. Η εργασία είναι ευεργετική για την ψυχική ανάταση του ατόμου. Έτσι, η συνεργασία των αρμόδιων κοινωνικών υπηρεσιών και φορέων με προγράμματα υγείας, που αφορούν σε θέματα επαγγελματικής απασχόλησης/αποκατάστασης, θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη τουλάχιστον μερικών επιβλαβών συνεπειών της ανεργίας για το άτομο και την οικογένεια. Η προληπτική αυτή παρέμβαση σε ένα κλίμα συνεργασίας θα μπορούσε επίσης, να βοηθήσει να αποτραπούν μερικές από τις επιπτώσεις του φαινομένου στον κοινωνικό ιστό, σε περιπτώσεις μάλιστα που τα ποσοστά ανεργίας είναι αυξημένα. Δεδομένου ότι ο απώτερος στόχος είναι να επιστρέψουν οι άνεργοι στην παραγωγή με το μικρότερο κόστος για την ψυχική τους υγεία, αλλά και την κοινωνία, η ευκαιρία να ξαναβρεθούν σε χώρο εργασίας θα πρέπει να ενθαρρύνεται και να υποστηρίζεται από την κοινωνία με κάθε χρήσιμο τρόπο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:
- Lost Income, Lost Friends – and Loss of Self-respect, Pew Research Center, διαθέσιμο εδώ
- Στο 5% η παγκόσμια ανεργία – Επιστροφή στα επίπεδα προς της κρίσης του 2008, Τα ΝΕΑ, διαθέσιμο εδώ
