Της Παναγιώτας Χριστοδουλοπούλου,
Ο Σάρλ ντε Γκωλ εξελέγη πρόεδρος της Γαλλίας στα 1958 και μέσω της πολιτικής που ακολούθησε, κατόρθωσε να προσφέρει την πολυπόθητη σταθερότητα στον τόπο, που «είχε κουραστεί» από την μακρά περίοδο της πολιτικής αντιπαλότητας και της αναποφασιστικότητας. Το 1965 μπόρεσε να διατηρήσει τη θέση του, ωστόσο, αυτή τη φορά, οι συντηρητικές του ιδεολογίες και πολιτικές πρακτικές δεν συμβάδιζαν με το πνεύμα της εποχής, καθώς επρόκειτο για μία εποχή που χαρακτηριζόταν από κοινωνικές αλλαγές. Ως εκ τούτου, το καπιταλιστικό κυβερνητικό σύστημα και ο έλεγχος, που αυτό ασκούσε στους περισσότερους τομείς της κοινωνίας (εκπαίδευση, ενημέρωση), ώθησαν τους φοιτητές να ταχθούν ενάντια στην αυταρχική διακυβέρνηση του ντε Γκωλ έχοντας μια σειρά από αιτήματα που σχετίζονταν με αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, ισότητα ευκαιριών και καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Όλα ξεκίνησαν στις 22 Μαρτίου 1968, όταν 150 φοιτητές, διαμαρτυρόμενοι κατά του γαλλικού ταξικού συστήματος και του κυβερνητικού ελέγχου στη χρηματοδότηση της παιδείας, κατέλαβαν ένα κτίριο στο Πανεπιστήμιο Ναντέρ στο Παρίσι. Έπειτα από την αστυνομική παρέμβαση, η διαμαρτυρία τερματίστηκε ειρηνικά, ωστόσο, οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα το κλείσιμο του Πανεπιστημίου στις 2 Μαΐου. Την αμέσως επόμενη ημέρα (3 Μαΐου), οι φοιτητές της Σορβόννης επιδόθηκαν σε μια σειρά κινητοποιήσεων, ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τους φοιτητές της Ναντέρ, καταλαμβάνοντας εξίσου διάφορα κτίρια. Έπειτα από τα γεγονότα αυτά, ο Πρύτανης της Σορβόννης πήρε την πρωτοβουλία να κλείσει για δεύτερη φορά στα 700 χρόνια το Πανεπιστήμιο (η πρώτη φορά ήταν όταν οι Ναζί κατέλαβαν το Παρίσι). Όμως, η εισβολή της αστυνομίας στον πανεπιστημιακό χώρο με στόχο την εκκένωσή του, αποτέλεσε το έναυσμα για την έναρξη μιας σειράς επαναστατικών φοιτητικών κινητοποιήσεων που έμελλαν να προκαλέσουν σοβαρές αναταραχές στο σύστημα.
Ο φοιτητής της Κοινωνιολογίας και ταυτόχρονα ηγέτης των φοιτητών της Ναντέρ, Ντανιέλ Κον-Μπεντίν, γνωστός και ως «κόκκινος Ντάνι», λόγω του χρώματος των μαλλιών του, παρουσιάστηκε στο πειθαρχικό συμβούλιο που συνεδρίαζε στη Σορβόννη και αμέσως μετά άρχισαν να ξεσπούν διαδηλώσεις. Σε αυτές, οι οργισμένοι φοιτητές έστησαν οδοφράγματα και πετούσαν κομμάτια από σπασμένες πλάκες πεζοδρομίων στην αστυνομία, η οποία με τη σειρά της απάντησε με τη ρίψη δακρυγόνων και την πραγματοποίηση 422 συλλήψεων. Την αμέσως επόμενη ημέρα, φοιτητές, καθηγητές και εργάτες συγκεντρώθηκαν στην Ασπίδα του Θριάμβου ζητώντας (1) την απόσυρση των ποινικών κατηγοριών των συλληφθέντων φοιτητών, (2) την απόσυρση της αστυνομίας από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και (3) το άνοιγμα των Πανεπιστημίων της Ναντέρ και της Σορβόννης. Βέβαια, κανένα από τα αιτήματά τους δεν έγινε δεκτό από την κυβέρνηση.
Μία εβδομάδα αργότερα, οι διαδηλωτές και τα σκηνικά βίας αυξήθηκαν, με αποκορύφωμα το βράδυ της 10ης Μαΐου στη Quartier Latin (Λατινική Συνοικία), η οποία μετατράπηκε σε πεδίο μάχης με ρίψεις μολότοφ από τους διαδηλωτές και με πολύ βίαιες αστυνομικές πράξεις, που είχαν ως αποτέλεσμα εκατοντάδες συλλήψεις και τραυματισμούς. Τα περιστατικά αυτά καλύπτονταν ζωντανά από το ραδιόφωνο, ενώ την επόμενη ημέρα μεταδόθηκαν πλάνα των επεισοδίων στην τηλεόραση, προκαλώντας την έκπληξη του γαλλικού λαού.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις της Γαλλίας καταδίκαζαν τις φοιτητικές διαδηλώσεις, υποτιμώντας και αγνοώντας τους φοιτητές. Ωστόσο, ύστερα από τις πιέσεις της γενικής βούλησης, αναγκάστηκαν να αναθεωρήσουν και έτσι τα κύρια συνδικάτα (CGT, CFDT, FEN) κήρυξαν καθολική απεργία στις 13 Μαΐου. Σε αυτό το σημείο, ο πρωθυπουργός Ζορζ Πομπιντού δέχτηκε να αφήσει ελεύθερους τους συλληφθέντες φοιτητές και να επιτρέψει την επαναλειτουργία του Πανεπιστημίου της Σορβόννης. Οι διαδηλωτές όμως, δεν ήταν διατεθειμένοι να υποχωρήσουν, εάν δεν ικανοποιούνταν πλήρως τα αιτήματά τους (μεγαλύτερη συμμετοχή στο χώρο εργασίας, στον τρόπο διακυβέρνησης και στην παιδεία) και εκλαμβάνοντας την απόφαση του Πομπιντού ως «πράξη αδυναμίας», συνέχισαν τις διαδηλώσεις τους με μεγαλύτερη δυναμικότητα.
Πλέον, ήταν φανερό, ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα αλλά και οι ενώσεις που ήταν πρόθυμες να διαπραγματευτούν με την κυβέρνηση, είχαν χάσει εξ ολοκλήρου τον έλεγχο των εργαζομένων, οι οποίοι οργάνωναν απεργίες αποσκοπώντας στην κατοχύρωση θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων των εργατικών τους δικαιωμάτων. Τα 2/3 του εργατικού δυναμικού της Γαλλίας (10 εκατομμύρια εργάτες) είχαν επιδοθεί σε απεργίες, ενώ παράλληλα ξεκίνησαν καταλήψεις σε εργοστάσια κατά μήκος της Γαλλίας. Στις 14 Μαΐου, οι εργάτες κατέλαβαν την Sud-Aviation (Αεροπορική Εταιρεία) στη Νάντη και το εργοστάσιο της Renault. Η διανομή εφημερίδων σταμάτησε και στις 18 Μαΐου, όλα τα μέσα μεταφοράς ακινητοποιήθηκαν. Οι εργάτες πήραν υπό τον έλεγχό τους τα αποθέματα πετρελαίου στη Νάντη, αρνούμενοι την είσοδο των βυτιοφόρων που δεν ήταν εξουσιοδοτημένα από την απεργιακή επιτροπή (η βενζίνη δινόταν μόνο στους γιατρούς). Ταυτόχρονα, συνεννοήθηκαν με τις αγροτικές ενώσεις κανονίζοντας τις προμήθειες τροφίμων, οι τιμές των οποίων ελέγχονταν από τους ίδιους και τους αγρότες, προκειμένου να αποφευχθεί η κερδοσκοπία των καταστημάτων. Στις 25 Μαΐου, το κρατικό ραδιόφωνο και η τηλεόραση ξεκίνησαν απεργία. Οι δημοσιογράφοι και οι τυπογράφοι επέβαλαν εργατικό έλεγχο στον τύπο, με αποτέλεσμα οι αστικές εφημερίδες να υποχρεωθούν να τυπώνουν διακηρύξεις της Επιτροπής των Εργατών.
Ο Πομπιντού, πρωθυπουργός του στρατηγού ντε Γκωλ, οδήγησε τη χώρα σε βουλευτικές εκλογές, θεωρώντας πως θα επέλθει η ομαλότητα. Ο Γάλλος πρόεδρος ντε Γκωλ ωστόσο, έκρινε πως το κόμμα θα είχε μεγάλες απώλειες και δε θα μπορούσε να κερδίσει τις εκλογές, για αυτό απέρριψε αυτή την πρόταση. Έτσι, γνωρίζοντας ότι οι απεργίες υπονομεύουν την νομιμότητά του ως προέδρου, μετέβη στην Γερμανία, χωρίς να ενημερώσει κανέναν προκειμένου να εξασφαλίσει την στήριξη των ενόπλων δυνάμεων. Κατά τη διάρκεια της απουσίας του, οι φοιτητές πίστευαν πως είχαν κερδίσει. Ο ντε Γκωλ όμως, επιστρέφοντας στη Γαλλία, αποδέχτηκε την πρόταση του Πομπιντού και ανήγγειλε την διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών τον επόμενο μήνα.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, τα πράγματα ηρέμησαν και το Κόμμα του ντε Γκωλ, το οποίο υπερασπιζόταν τη δημοκρατία, πέτυχε μία σαρωτική νίκη, γεγονός που οφειλόταν στην αποδοκιμασία των περιστατικών του προηγούμενου μηνός από το έθνος, αλλά και την υπόσχεσή του ότι οι εργάτες θα επιστρέψουν στις δουλειές τους με αυξημένους μισθούς και προνόμια. Η νέα κυβέρνηση ανακοίνωσε μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα (ίδρυση περισσότερων από 60 νέων Πανεπιστημίων) και στην εισαγωγή ενός πιο δημοκρατικού διοικητικού συστήματος.
Εν κατακλείδι, διαφάνηκε ότι ο «γαλλικός Μάης» ξεκίνησε αρχικά ως μία απλή διαμαρτυρία, η οποία στην συνέχεια εξελίχθηκε σε μία καθολική εξέγερση ενάντια σε ένα συντηρητικό σύστημα με απαρχαιωμένες αξίες. Τα γεγονότα του Μάη του ΄68 συνετέλεσαν σε ριζικές αλλαγές στην κουλτούρα της γαλλικής κοινωνίας και κατέδειξαν ότι ήταν απ’ τις μεγαλύτερες επαναστάσεις του 20ου αιώνα, που ώθησαν τη Γαλλία να ενταχθεί στον «σύγχρονο κόσμο». Δεν επρόκειτο λοιπόν για μία πολιτική επανάσταση όπως αυτές που είχαν συμβεί στο παρελθόν. Αυτή τη φορά η επανάσταση ήταν πολιτισμική και κοινωνική και κατάφερε μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα να αλλάξει ολοκληρωτικά την γαλλική κοινωνία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΓΙΑ
- Alissa J. Rubin, May 1968: A Month of Revolution Pushed France Into the Modern World, στην ψηφιακή έκδοση της The New York Times, 2018, Διαθέσιμο εδώ
- Από την Μηχανή του Χρόνου, «Να ‘στε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο». Πως οι φοιτητές απάντησαν με κινητοποιήσεις και συνθήματα στον συντηρητισμό του Ντε Γκωλ. Ο Μάης του ’68 που άλλαξε τη Γαλλία, Διαθέσιμο εδώ
