Της Κατερίνας Φιλακούρη,
Είναι κάποιες ταινίες για την καλύτερη κατανόηση, ίσως και απόλαυση, των οποίων πρέπει να θέσουμε ένα χωροχρονικό πλαίσιο. Εν προκειμένω, η ταινία αποδίδει σε έντονους τόνους την αποτυχία της αμερικανικής πολιτικής στον πόλεμο του Βιετνάμ. Με λίγα λόγια, όσο ήταν ο Kennedy στην εξουσία, η συμμετοχή αμερικανικών δυνάμεων ήταν διστακτική, κάτι που άλλαξε, όταν μετά τη δολοφονία του ανέλαβε ο Johnson. Και όσο τα χρόνια περνούσαν και γινόταν εμφανές ότι πρόκειται για έναν καταδικασμένο πόλεμο, ήταν πλέον ζήτημα γοήτρου. Δεν ήταν ένας πόλεμος (απλώς) ενάντια στον Κομμουνισμό, αλλά μια προσπάθεια να αποφευχθεί η «ταπείνωση», όπως θα αποκαλύψει το Πεντάγωνο δεκαετίες μετά. Είναι προφανές πως αποτελεί μια από τις πιο μελανές σελίδες της αμερικανικής ιστορίας.
Η ιστορία μας ξεκινά το καλοκαίρι του ’68, όταν μερικές χιλιάδες Αμερικανών πολιτών συγκεντρώθηκαν στο Σικάγο με σκοπό να διαδηλώσουν κατά του πολέμου. Επρόκειτο για μια ειρηνική, αντιπολεμική (anti-war) διαδήλωση, βασισμένη στα δίπολα πόλεμος – κοινωνική δικαιοσύνη, αγανάκτηση (προς την Κυβέρνηση) – αλληλεγγύη (προς τους στρατιώτες και τις οικογένειές τους). Η φράση «μυρίζει μπαρούτι» έρχεται να περιγράψει κυριολεκτικά το σκηνικό που επικράτησε εκείνη την περίοδο. Η αστυνομία ήρθε πολλές φορές αντιμέτωπη με τους διαδηλωτές. Και το ερώτημα είναι: ποιος αλήθεια προκάλεσε αυτές τις συγκρούσεις; Η συμπεριφορά των διαδηλωτών ή η αγριότητα των αστυνομικών και των ενόπλων δυνάμεων; Το μόνο σίγουρο είναι ότι το συνέδριο διεξήχθη υπό το καθεστώς αστυνομοκρατίας, αφού, εκτός από τις αστυνομικές δυνάμεις, οι αρχές κάλεσαν και την Εθνοφρουρά «προς υπεράσπιση της τάξης», ενάντια στους άοπλους Αμερικανούς πολίτες!
Και κάπου εδώ φτάνουμε λίγο πριν την έναρξη της δίκης, όπου συλλαμβάνεται η «πρώτη γραμμή», οι 7 συν 1. Οι πρωταγωνιστές μας (Tom Hayden, Rennie Davis, Abbie Hoffman, Jerry Rubin, David Dellinger, Bobby Seale, Lee Weiner, John Froines) συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για παραβίαση του νόμου “Rap Brown” ή αλλιώς “Anti-Riot Act”. Συνελήφθησαν, λοιπόν, με την κατηγορία ότι ταξίδευαν από πολιτεία σε πολιτεία με σκοπό να υποκινήσουν εξέγερση. Πώς, όμως, είναι αυτό εφικτό, αν αυτοί δεν έχουν συναντηθεί ποτέ; Είναι γνωστό άλλωστε ότι, αν θέλει κάποιος να σε κατηγορήσει, θα σε κατηγορήσει!
Ένα clue της ταινίας (σε άπταιστα ελληνικά) αποτελεί το πρόσωπο που βρίσκεται στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα (Attorney General) κι αυτό, γιατί αυτός είναι που απαγγέλλει τις κατηγορίες σε τέτοιες περιπτώσεις. Υπό την προεδρία του Johnson, ο Γ.Ε. Ramsey Clark ρωτήθηκε αν θα απαγγείλει κατηγορίες στους διαδηλωτές και αυτός απάντησε αρνητικά, διότι μετά από έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τις συγκρούσεις ξεκίνησε η αστυνομία του Σικάγο! (Άκου να δεις!) Να σημειωθεί ότι, τον Clark υποδύεται, ώριμος πλέον, ο πιο γοητευτικός κατά τη γνώμη μου Batman όλων των εποχών, Michael Keaton. Με την εκλογή του Nixon, τη θέση του Γ.Ε. ανέλαβε ο John N. Mitcell, ο οποίος σε φανερή αντίθεση με τον προκάτοχό του επιθυμούσε τη σύλληψη αυτών «των σχολιαρόπαιδων, που το μόνο που ήξεραν είναι να κουνούν το δάχτυλο και δεν πολέμησαν ποτέ τον εχθρό».
Η δίκη ξεκίνησε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1969 και η ετυμηγορία βγήκε τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους. Κάθε μέρα έξω από το δικαστήριο διαδηλωτές φώναζαν το σύνθημα: “The whole world is watching”, ενώ μέσα στο δικαστήριο ο σκηνοθέτης περιγράφει με γρήγορους και έξυπνους διαλόγους την εκρηκτική ατμόσφαιρα ολόκληρης της χώρας. Δεν λείπουν οι αναδρομές στο σύντομο παρελθόν με τους χιλιάδες άοπλους διαδηλωτές να υποφέρουν από τα δακρυγόνα και να ματώνουν από τα γκλοπ.
Οι κατηγορούμενοι, αν και βρίσκονται στην ίδια πλευρά της ιστορίας, είναι το μόνο σίγουρο ότι δεν αποτελούν ένα ομοιογενές σύνολο. Οι διαφορετικές πολιτιστικές καταβολές τους γίνονται άμεσα αντιληπτές και οι μεταξύ τους συγκρούσεις δεν λείπουν. Εξισορροπιστές αυτών αποτελούν οι συνήγοροί τους, William Kunstler και Leonard Weinglass. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας παρακολουθούμε την εκρηκτική σχέση του Abbie (Sacha Baron Cohen) και του Tom (Eddie Redmeyne) να εκτυλίσσεται και να κλιμακώνεται, έως ότου καταλήξει σε μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού. Ο πρώτος είναι ένας έντονα πολιτικοποιημένος stand up comedian, ίσως διαρκώς υπό την επήρεια κάνναβης, που μιλάει για μια πολιτιστική επανάσταση. Τον αγαπούν τα media, οι άνθρωποι τον ακολουθούν παντού. Είναι ένας πραγματικός influencer από τα 70s. Αντίθετα, ο δεύτερος θέλει να διαμορφώσει το σύστημα, πράγμα που σημαίνει ότι σ’ έναν βαθμό το ενστερνίζεται. Θα κουρευτεί για το δικαστήριο, θα ντυθεί ευπρεπώς και θα δείξει σεβασμό (ίσως λανθασμένα) στον Δικαστή Hoffman. Επιθυμεί την πραγματική επανάσταση, ενώ ο άλλος κάνει λόγο για πολιτιστική.
Γιατί όμως γίνεται λόγος για τους 7 του Σικάγο, ενώ οι κατηγορούμενοι ήταν 8 (τουλάχιστον στην αρχή); Ο Bobby Seale, ιδρυτής των Black Panthers και πολιτικός ακτιβιστής, που ήταν στο Σικάγο για να εκφωνήσει έναν προγραμματισμένο λόγο, δεν βρισκόταν ούτε στο Συνέδριο ούτε στη διαδήλωση. Κι όμως συνελήφθη και κατηγορήθηκε για συνομωσία με 7 άτομα τα οποία δεν είχε δει ποτέ! Αίτημα του Bobby εξαρχής ήταν ο διαχωρισμός του από τους υπόλοιπους και η δίκαιη εκπροσώπησή του. Ο δικηγόρος του νοσηλευόταν κι έτσι υπέβαλε αίτημα αναβολής ώστε να μπορέσει να εκπροσωπηθεί στο πλαίσιο μιας δίκαιης δίκης, το οποίο όμως απορρίφθηκε. Η μεροληψία του δικαστή γίνεται παραπάνω από εμφανής σε μια από τις πιο δυνατές σκηνές της ταινίας. Σε μια έντονη διαμαρτυρία του Bobby ο δικαστής Hoffman διέταξε να «πράξουν τα δέοντα» ώστε να τον συνετίσουν. Τι πιο φυσιολογικό από το να τον χτυπήσουν, να του βάλουν χειροπέδες τόσο στα χέρια όσο και στα πόδια, αλλά και να τον φιμώσουν; Ναι να τον φιμώσουν στην Αμερική του 1969! Μετά από αυτό, ο Bobby απαλλάχθηκε λόγω κακοδικίας. Μάλλον ταιριαστή είναι η ατάκα του Kunstler πως το δικαστήριο του Hoffman θύμιζε μεσαιωνικά βασανιστήρια.
Εν ολίγοις, επρόκειτο για μια πολιτική δίκη με έντονα θεατρικά στοιχεία και προκαθορισμένο τέλος. Πολλές φορές όσο και να ξέρεις ότι μάχεσαι για το σωστό δεν έχει σημασία. Αυτός που έχει την εξουσία έχει και τον έλεγχο. Οι κατηγορούμενοι επιλέχθηκαν σε μια προσπάθεια να δοθεί ένα τέλος στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις. Ωστόσο, η κυβέρνηση πέτυχε το αντίθετο, καθώς κατάφερε να τους δώσει ένα ακόμη μεγαλύτερο ακροατήριο. Τους έδωσε την ευκαιρία να μεταδώσουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τις πεποιθήσεις και ιδέες τους. Τους έκανε ΜΑΡΤΥΡΕΣ! Ήταν μια παρωδία, με ανάκληση των θετικά προκείμενων στους κατηγορούμενους ενόρκων, με αποκλεισμό των εναπομείναντων από την πιο σημαντική μαρτυρία (αυτή του τέως Γενικού Εισαγγελέα), η οποία έριχνε φως στην αλήθεια. Η δικαιοσύνη στη συγκεκριμένη δίκη ήταν περισσότερο κωφή παρά τυφλή! Θα κλείσω με την φράση που με άγγιξε περισσότερο. Ο Abbie ως εκπρόσωπος των κατηγορουμένων στην κατάθεσή του κάνει αναφορές στον Lincoln και το Ευαγγέλιο (ναι, είναι ο ίδιος yippie για τον οποίο έκανα λόγο παραπάνω!). Κάνει, λοιπόν, αυτός παύση σε μια ερώτηση και λέει: «Δώσε μου ένα λεπτό. Πρώτη φορά ΔΙΚΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΟΥ!» Πρόκειται για μια ταινία γεμάτη ένταση, που θα ανεβάσει τους χτύπους της καρδιάς σου και ίσως σε κάνει να αναλογιστείς πρόσφατα γεγονότα με άλλο μάτι. Και μην ξεχνάς: «όταν επαναστατείς, ίσως στεναχωρήσεις κάποιους.».
