Του Χάρη Πασχαλάκη,
H συμπόνια έχει οριστεί ως «το ενδιαφέρον μας για τον πόνο του άλλου και η δέσμευσή μας να τον ανακουφίσουμε», αποτελώντας μια έννοια που αν οι άνθρωποι ενστερνιστούν βαθιά, θα καταφέρουν να καταστήσουν ευτυχισμένους τόσο τους εαυτούς τους, όσο και τους ανθρώπους που αγαπάνε. Σήμερα, η λέξη συμπόνια κατέχει κεντρική σημασία στο λεξιλόγιο μας, ενώ παράλληλα, αποτελεί και αντικείμενο μελέτης για τους επιστήμονες.
Λέγεται πως οι συμπονετικοί άνθρωποι χαρακτηρίζονται από επίκτητες ικανότητες, όπως την ικανότητα να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων, χωρίς να χρειάζεται να τους κρίνουν και να τους κατηγορούν. Στους συγκεκριμένους ανθρώπους, η παροχή βοήθειας και η ευαισθησία απέναντι στον πόνο των άλλων, φαίνεται να αποτελεί μια αυθόρμητη αντίδραση, που δεν συναντάται μόνο στο ανθρώπινο είδος.
Σύμφωνα με πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε χιμπατζήδες στην Γερμανία, οι χιμπατζήδες ανταποκρίνονται στο κάλεσμα άλλων μελών της φυλής τους, βοηθώντας τους, χωρίς να περιμένουν κάποια ανταπόκριση και χωρίς να έχουν εκπαιδευτεί για αυτό. Από την άλλη, έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο πανεπιστήμιο του Σικάγο έδειξαν, πως μια παρόμοια ικανότητα υπάρχει και στα ποντίκια. Συν τοις άλλοις, τα μωρά πολύ συχνά ευαισθητοποιούνται στο κλάμα άλλων παιδιών, προσπαθώντας ενίοτε να τα βοηθήσουν, παρόλο που δεν έχουν μάθει από τους γονείς τους ακόμα τρόπους καλής συμπεριφοράς.
Από την άλλη μεριά, ο αλτρουισμός και η γενναιοδωρία μπορούν να φέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα, κάνοντας κακό τόσο στους άλλους, όσο και στον εαυτό μας. Αρκετοί άνθρωποι αισθάνονται αναγκασμένοι να αφοσιωθούν στην φροντίδα ενός συγγενή τους, σε περίπτωση π.χ. που δεν υπάρχουν άλλοι συγγενείς ή φίλοι για να τον βοηθήσουν, κάτι το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να παραμερίζουν τον εαυτό τους και να μην ενδιαφέρονται για την δική τους προσωπική ευτυχία.
Σε περιπτώσεις όπως αυτή, είναι σημαντικό να βρίσκουν χρόνο να κάνουν τα πράγματα που τους ευχαριστούν και να συνειδητοποιήσουν πως η δική τους υγεία είναι εξίσου σημαντική με του ανθρώπου που φροντίζουν. Επιπροσθέτως, κάποιοι συμπονετικοί άνθρωποι έχουν την τάση να μην επισημαίνουν στους άλλους τα ελαττώματα τους, βρίσκοντας συνεχώς δικαιολογίες για την απρεπή συμπεριφορά τους και θεωρώντας, πως αν έρθουν σε σύγκρουση μαζί τους, θα διακυβευτεί η σχέση τους, αφήνοντας έτσι προβλήματα να υπάρχουν συνεχώς.
Αποφεύγοντας, όμως, να μιλήσουν στους άλλους για τις αδυναμίες τους, τους στερούν την δυνατότητα να αναγνωρίσουν το λάθος τους και να το διορθώσουν, αφού είναι πολύ πιθανό η συμπεριφορά του φίλου τους να μην τους αφήνει να το αντιληφθούν. Στην αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή προβαίνουν εθελούσια σε άσχημες πράξεις, τότε οι συμπονετικοί υιοθετούν εν τέλει μια παθητική στάση, προσπαθώντας συνέχεια να δικαιολογούν και να διορθώνουν τα λάθη των άλλων.
Είναι, λοιπόν, ιδιαίτερα σημαντικό να θυμόμαστε, την αξία που έχει το να βοηθάμε τους άλλους χωρίς να περιμένουμε αντάλλαγμα, αλλά εξίσου σημαντικό να μην ξεχνάμε και παραμερίζουμε και τις δικές μας ανάγκες.
Δυστυχώς, όμως, τα όρια ανάμεσα στην συμπόνια και στην εκμετάλλευση είναι δυσδιάκριτα και ο αλτρουισμός και η ευγένεια μπορεί να φέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα…
