Της Άννας-Μαρίας Μακρή,
Η κρατική εταιρεία πετρελαίου PKN Orlen ανακοίνωσε την αγορά του ομίλου μέσων ενημέρωσης Polska Press, θέτοντας αυτόματα υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης έναν μεγάλο όγκο εφημερίδων και διαδικτυακών μέσων με μεγάλη απήχηση στο πολωνικό κοινό. Μια κίνηση υλοποίησης των σχεδίων της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Πολωνίας, η οποία κάνει λόγο για υπερβολική επιρροή των ξένων εταιρειών μαζικής ενημέρωσης στον πολωνικό λαό, υπογραμμίζοντας δε πως οι ειδήσεις που παράγονται από τον Γερμανό ιδιοκτήτη της εταιρείας πρόβαλαν μια «ακατάλληλη» αφήγηση για τους αναγνώστες των μικρών πόλεων. Ως υπερασπιστής της «καταλληλόλητας» στην ενημέρωση, ο Καζίνσκι έτσι, προχωρά σε κίνηση κατάληψης ελέγχου ενός σημαντικού εκδότη ανεξάρτητων ειδήσεων.
Η επίθεση της πολωνικής κυβέρνησης προς την ελευθερία Τύπου και την απρόσκοπτη ενημέρωση των πολιτών είναι συνεχής. Το κόμμα του «Νόμου και της Δικαιοσύνης» έχει ήδη μετατρέψει την κρατική τηλεόραση, το ραδιόφωνο, αλλά και γενικότερα πλήθος δημοσίων μέσων ενημέρωσης σε κομματικά φερέφωνα για την εξυπηρέτηση των κυβερνητικών συμφερόντων. Ο κομματικός λόγος και η ρητορική μίσους αποτελούν τη συνταγή της ενημέρωσης στα κρατικά πολωνικά μέσα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αντικειμενικότητα και την ελευθερία στην ενημέρωση. Η τελευταία πηγή φωτός στον σκοταδισμό της ενημέρωσης στην Πολωνία ήταν οι ξένες εταιρείες μέσων ενημέρωσης, οι οποίες τώρα υποτάσσονται σε ένα “re-Polonize”, δηλαδή σε μια τακτική εθνικοποίησης της ενημέρωσης εν γένει.
Αντιπολίτευση και επικριτές της κυβέρνησης και των πολιτικών της κάνουν λόγο για «μαύρη μέρα» για την ελευθερία του Τύπου στη χώρα. Η πολωνική κυβέρνηση, άλλωστε, έχει δείξει τις διαθέσεις της υλοποιώντας ένα-ένα τα αυταρχικά της σχέδια. Μετά την επίθεση στα δικαιώματα και τις ελευθερίες των γυναικών θέτοντας αυστηρούς περιορισμούς στο δικαίωμα της άμβλωσης, η εισχώρηση της πολωνικής κυβέρνησης στην ενημέρωση με τρόπο δυνάμει ολοκληρωτικό έρχεται να συμπληρώσει πιστά το παζλ της ακροδεξιάς στη χώρα.
Η Πολωνία του «Νόμου και της Δικαιοσύνης», η Γαλλία του Μακρόν και η Ουγγαρία του Ορμπάν είναι μερικές από τις χώρες, κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλη και συντελεστές του ευρωπαϊκού οράματος της δημοκρατίας και της ενοποίησης, που δείχνουν πως σαν να ολισθαίνουν της προοδευτικής πορείας (της οποίας θέλει να ευαγγελίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση) και να κατευθύνονται προς μια πορεία λιγότερο δημοκρατική και περισσότερο αυταρχική. Η κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ευρώπη επιδεινώνεται. Στην Ουγγαρία, ο Πρωθυπουργός της χώρας, Βίκτορ Ορμπάν, έχει πλέον αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο των μέσων ενημέρωσης της χώρας, με τα ιδιωτικά μέσα να έχουν είτε περιθωριοποιηθεί είτε τεθεί κάτω από τον αποκλειστικό έλεγχο των συμμάχων και των συμφερόντων του Ορμπάν.
Από την άλλη πλευρά, ο Πρόεδρος Μακρόν στη Γαλλία έφερε έναν νέο νόμο-επίθεση στην ελευθερία της ενημέρωσης, σύμφωνα με τον οποίο θα απαγορεύεται η φωτογράφιση της αστυνομίας εν ώρα δράσης τόσο για τους απλούς πολίτες όσο και για δημοσιογράφους και φωτορεπόρτερ, γεγονός που έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στην κοινή γνώμη της Γαλλίας. Με τη σειρά της, τώρα, η Πολωνία, κάνει μια κίνηση εισόδου στον χώρο του Τύπου με την εξαγορά ιδιωτικών εταιρειών μαζικής ενημέρωσης, σε μια προσπάθεια της να διαφυλάξει την «καταλληλόλητα» στην πληροφόρηση των πολιτών της, σύμφωνα με τα λεγόμενα εκπροσώπων της κυβέρνησης.
Μιλάμε, λοιπόν, για μια σωρεία παραβιάσεων στην ελευθερία της ενημέρωσης και του Τύπου εντός της Ευρωπαϊκής κοινότητας. Συγκεκριμένα, παρατηρούμε παραβάσεις που δεν αποτελούν μεμονωμένα γεγονότα, παρεκκλίσεις στην δεοντολογία της ενημέρωσης ή περιστατικά που τείνουν να συνολικοποιούνται, αλλά για κυβερνητικές επιλογές και αποφάσεις. Μιλάμε για ακροδεξιές κυβερνήσεις, όπως στην Πολωνία ή την Ουγγαρία, στις οποίες το χέρι των κυβερνώντων βρίσκεται πάνω από κάθε ελευθερία και δημοκρατική κατοχύρωση, μιλάμε για αποφάσεις, όπως στη Γαλλία, που φέρουν τη σφραγίδα του Συντάγματος και την νομιμότητα μιας κοινοβουλευτικής απόφασης. Η Ευρώπη φαίνεται να βρίσκεται σε μια πολυεπίπεδη κρίση, με φόντο την υγειονομική κρίση της πανδημίας και πυρήνα το δημοκρατικό έλλειμμα στο εσωτερικό της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-
Press freedom report: ‘Europe no longer a sanctuary’, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
-
Poland: Fears for press freedom as state oil refiner buys key private media company, Euronews, διαθέσιμο εδώ
