Της Διώνης Ζούβελου,
Η έννοια της νοημοσύνης ως φυλετική «πολυτέλεια» μάστιζε την ανθρωπότητα από τον 18ο αιώνα, όταν οι Φράγκοι ισχυρίστηκαν ότι στην καθαρόαιμη καταγωγή τους εμπεριέχεται και μια ανώτερη αντιληπτική ικανότητα, μια ισχυρότερη φυλετική νοημοσύνη. Αυτός ο ισχυρισμός ήταν και γενέτειρα του επιστημονικού ρατσισμού ή αλλιώς «Ρατσιαλισμού», που είναι η χρήση επιστημονικών τεχνικών και υποθέσεων, με σκοπό τη δικαιολόγηση και υποστήριξη απόψεων σχετικών με τη φυλετική ανωτερότητα ή κατωτερότητα. Η φυλή, ως «μέτρο σύγκρισης» της νοημοσύνης, αποτελεί για πολλούς σήμερα κοινωνικός μύθος και όχι βιολογικό φαινόμενο. Τι πιστεύουν οι γενετιστές και σε τι διαφωνούν με τους κοινωνιολόγους;
Ανέκαθεν, η κοινή γνώμη με την ηδονοβλεπτική της διάθεση επιζητούσε τέτοιου είδους επιστημονικές κυνομαχίες και υποτιθέμενες διαδικτυακές στατιστικές, για να αναδειχτεί η ελίτ καταγωγή του καθενός. Πώς είναι δυνατόν να καταλήξουμε σε συμπεράσματα φυλετικής νοητικής ανωτερότητας, όταν δεν υπάρχει μια -κοινή- σημασία της λέξης «ευφυΐα»; O Gardner ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε την «πολλαπλή νοημοσύνη» και τη διέκρινε σε: λογικομαθηματική, χωροταξική, γλωσσική, συναισθηματική, ρυθμική (μουσική), κιναισθητική, διαπροσωπική, ενδοπροσωπική, νατουραλιστική και υπαρξιακή. Με τόσες διακλαδώσεις, θα ήταν παράλογο να κατηγοριοποιήσουμε φυλές σε νοήμονες και μη, καθώς δεν μπορεί να οριστεί κοινώς η ευφυΐα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πολυμάθεια και οι άνθρωποι-εγκυκλοπαίδειες που αναπαριστούν φερέφωνα στείρων πληροφοριών δεν αποτελούν κατηγορία νοημοσύνης, άρα ίσως χρειαστεί να επαναπροσδιορίσουμε τα πνευματικά μας πρότυπα.
Επιπλέον, το δίλλημα αν η ευφυΐα είναι «έμφυτη ή επίκτητη» ισοπεδώνει οποιοδήποτε τελεσίδικο συμπέρασμα εξυπνότερης φυλής. Η γερμανίδα ψυχαναλύτρια, Karen Horney, περιέγραψε την έννοια της «ευφυΐας» ως ένα πανανθρώπινο αγαθό, στο οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση οι περισσότεροι (αν όχι όλοι), με την εξής παρομοίωση: «Αν το δέντρο μαραζώσει από την έλλειψη του ήλιου, αν μείνει καχεκτικό από την φτώχεια του εδάφους, ποτέ δεν θα πούμε ότι αυτή ήταν η πραγματική του φύση». Με ξεκάθαρα καυστικό τρόπο απαντά σε αυτήν την άποψη ο Γάλλος ψυχίατρος, Boris Cyrulnik, με το επιχείρημα «Ο σκύλος μου μεγάλωσε σ’ ένα περιβάλλον όπου καθημερινά τραγουδιέται η Τόσκα, αλλά ποτέ δεν έμαθε να την τραγουδά ο ίδιος». Η εξίσωση της νοημοσύνης ενός λαού με την ικανότητα αποστήθισης του σκύλου σε μουσικά ερεθίσματα που δεν προορίζονται καν για την ίδια του τη φύση, είναι μια ρατσιστική και άστοχη υπερβολή. Σίγουρα, όμως, δεν ισχύει ότι η ευφυΐα είναι ένα πανανθρώπινο αγαθό, και με αυτή την άποψη έρχονται σε αντιπαράθεση, όχι μόνο η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, αλλά και οι ίδιοι οι νόμοι της φύσης για την ποικιλομορφία της. Παρά τα πορίσματα ερευνών των γενετιστών, τις διαφωνίες των ψυχιάτρων, τις δοκιμές των κοινωνιολόγων, τα παγκοσμίως ανατρεπτικά αποτελέσματα των τεστ νοημοσύνης, ο ντουνιάς παραμένει ανενόχλητος στις πατροπαράδοτες λαϊκές ρήσεις: «Κατά μάνα, κατά κόρη», «οι Κινέζοι είναι καλοί στα μαθηματικά».
Η διανοητική ανάδειξη της λευκής φυλής έναντι της μαύρης είναι ένα απτό, αδιαπραγμάτευτο φαινόμενο που μοιραία έχει αφήσει το στίγμα του στην ιστορία των πολιτισμών και μετά από διαρκής αφαίμαξη αυτών των λαών, ο στόχος επετεύχθη: «Η λευκή φυλή θεωρείται ευφυέστερη της μαύρης». Μα βέβαια, όταν έχεις εξολοθρεύσει τον ανταγωνισμό, είσαι νικητής. Οι μικρονοϊκές κυριακάτικες δημοσκοπήσεις, με την επίφαση της «επιστήμης» έχουν αναχθεί σε ιδεολογικά και πολιτικά ζητήματα, με τους δήθεν λευκούς ανθρωπιστές να επιζητούν ισάξια αντιμετώπιση των μαύρων, την ώρα που ο λόγος υπεράσπισής τους είναι εντελώς γενικός και αναμενόμενος για να μην προδώσουν τον οίκτο και την λύπηση που έχει ριζώσει στην ιδανική, αφ’ υψηλού, «λευκή» πραγματικότητά τους. Με ανυπέρβλητη προσωπική θυσία, ίσως καταφέρει ένα υποσύνολο μαύρων, να δημιουργήσει αρκετά ευνοϊκές συνθήκες, ώστε να ξεδιπλώσει την ενδεχόμενη ευφυΐα του και αυτό με αρκετές αμφιβολίες, γιατί αν τελικά ισχύει η κληρονομικότητα στην ευφυΐα και οι προηγούμενες τους γενεές υπέφεραν από τέτοιες κακουχίες, ενδεχομένως να μην κατάφεραν να εξάσκησαν την νοημοσύνη τους. Άλλος ένας φαύλος κύκλος με αδιάλλακτους κοινωνιολόγους, να αγνοούν την κληρονομικότητα και να διογκώνουν την βαρύτητα των περιβαλλοντικών και κοινωνικών ερεθισμάτων και τους γενετιστές να προσπαθούν να «ζυγίσουν» την ευφυΐα με μονάδες μέτρησης στο S.I. και να κατηγοριοποιούν ανεξερεύνητους εγκεφάλους σε «βιολογικές κάστες» υπό του μανδύα ενός επιστημονικού ρατσισμού.
Ενδεικεική βιβλιογραφία
- Εγχειρίδιο βλακείας, Διονύσης Χαριτόπουλος, Εκδόσεις Τόπος
