Του Άγγελου Σάκουλη,
Η ναυμαχία του River Plate αποτέλεσε ένα μικρό, αλλά σημαντικό γεγονός, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το River Plate βρίσκεται κοντά στις εκβολές της Ουρουγουάης και της Αργεντινής. Η θαλάσσια σύγκρουση έγινε στις 13 Δεκεμβρίου 1939 και περιελάβανε 4 πλοία, ένα γερμανικό, ονόματι Admiral Graf Spee, το βαρύ καταδρομικό HMS Exeter, καθώς και τα ελαφρά καταδρομικά HMS Achilles και HMS Ajax.
Πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εξαθλιωμένη Γερμανία, που δεν της είχε απομείνει τίποτα, λόγω της Συνθήκης των Βερσαλλιών, κλήθηκε να αποζημιώσει ανυπολόγιστα ποσά, έχασε μεγάλες εκτάσεις εδαφών, αλλά και αναγκάστηκε να περιορίσει τον στρατό της. Σύμφωνα με τους περιορισμούς, δεν της επιτρεπόταν να έχει στρατό άνω των 100.000 αντρών, απαγορευόταν να έχει υποβρύχια, εναέριες δυνάμεις, βαριά πυροβολικά, χημικά όπλα και θωρακισμένα άρματα. Ο γερμανικός λαός, όντας πραγματικά χαμένος από αυτό τον πόλεμο, εξαιρετικά ζημιωμένος από τη συγκεκριμένη συνθήκη, αποφασίζει να ξανακερδίσει όλα όσα στερήθηκε.
Η συνέχεια, βέβαια, είναι γνωστή. Ο Αδόλφος Χίτλερ, ένας χαρισματικός στο λόγο νεαρός, με αυστριακές ρίζες, ηγέτης του Εργατικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κινήματος, λαμβάνει ένα υψηλό αξίωμα, και συγκεκριμένα αυτό του καγκελάριου (1933-1945) και ξεκινάει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος με πάνω από 60 εκατομμύρια νεκρούς.
Την περίοδο που έγινε η ναυμαχία στο River Plate, η ναζιστική Γερμανία είχε κυριαρχήσει στην Πολωνία. Κατά την εισβολή του γερμανικού στρατού, οι Συμμαχικές δυνάμεις -Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία- είχαν κηρύξει πόλεμο στη Γερμανία, που όμως περιορίστηκε σε μικρές «εντάσεις», κυρίως στα σύνορά της με των δύο γειτόνων χωρών.
Όλα ξεκίνησαν, όταν το Spee εντοπίστηκε στον Ατλαντικό Ωκεανό, στη νότια μεριά του. Στην περιοχή αυτή, υπήρχαν τα πλοία των συμμάχων, τα οποία υπερτερούσαν σε αριθμό, αλλά και σε ταχύτητα έναντι του γερμανικού. Όμως, το πλοίο της Αυτοκρατορίας του Τρίτου Ράιχ είχε καλύτερο εξοπλισμό, με όπλα 11 ιντσών, ενώ τα πλοία των Συμμάχων είχαν πυροβόλα 8 και 6 ιντσών. Πλοίαρχος του Spee ήταν ο Χανς Λάνγκσντορφ.
Αφού το γερμανικό θωρηκτό ήταν πιο δυνατό και καλύτερα προετοιμασμένο για μία διένεξη, γιατί απέτυχε να καταποντίσει τα Συμμαχικά πλοία; Η ήττα του γερμανικού κράτους προέκυψε από την κακή διαχείριση του καπετάνιου. Αντί να εκμεταλλευτεί το βεληνεκές των όπλων του, πλησίασε τα αντίπαλα πλοία και, λόγω της χαμηλότερης ταχύτητάς του, δεν κατάφερε να διαφύγει από αυτά.
Στις 06:18, σε απόσταση 20.000 μέτρων, το Spee ξεκίνησε να πυροβολεί. Ο Λάνγκσντορφ είδε καπνό και θεωρούσε ότι προέρχεται από ένα εμπορικό πλοίο, ενώ ήταν από το Exeter. Το Achilles ανταπέδωσε τα πυρά στις 06:21 και το Ajax δύο λεπτά αργότερα. Το γερμανικό θωρηκτό ξεκίνησε να υποχωρεί μετά από 82 λεπτά, με σκοπό να πάει σε ένα ουδέτερο λιμάνι -το λιμάνι του Μοντεβιδέο- και να επισκευάσει τις ζημιές του. Σύμφωνα με συνθήκες, το Spee μπορούσε να παραμείνει στο λιμάνι για 24 ώρες, όμως με προεδρικό διάταγμα παραμένει για 72 ώρες.
Μετά τις επισκευές, έχει απόθεμα πυρομαχικών για 80 λεπτά μάχης. Παράλληλα, ο πλοίαρχος του πλοίου πρέπει να επιλέξει είτε να φύγει από το λιμάνι και να εμπλακεί σε ανταλλαγή πυρών με τα υπόλοιπα πλοία είτε να παραμείνει στο Μοντεβιδέο μέχρι το πέρας του πολέμου. Ο Χίτλερ προέτρεπε τον καπετάνιο να βγει από το λιμάνι και να εμπλακεί σε ναυμαχία, ακόμα κι αν βουλιάξει.
Ο Λάνγκσντορφ αποφασίζει να οδηγήσει το θωρηκτό εκτός λιμανιού, αλλά μόνο με το απαραίτητο πλήρωμα, αποβιβάζοντας τους περισσότερους. Το Spee ακινητοποιείται περίπου 3.5 ναυτικά μίλια και βυθίζεται σε ρηχά νερά, περίπου 6 μέτρων. Το ημερολόγιο δείχνει 17 Δεκεμβρίου 1939 και την επομένη, ο Λάνγκσντορφ αυτοκτονεί στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στο Μπουένος Άιρες.
Τελικός Απολογισμός
Η ναυμαχία του River Plate κόστισε τη ζωή σε 36 ανθρώπους ενώ συνολικά 102 τραυματίστηκαν για τους Γερμανούς και 72 νεκρούς και 28 τραυματίες για τους Βρετανούς, μεταξύ αυτών και 2 Νεοζηλανδοί.
Ο Χίτλερ δεν κατάφερε να δικάσει τον Πλοίαρχο, όμως μετονόμασε το αντίστοιχο πλοίο -αντίστοιχο του Spee- από Deutschland σε Lützow.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Από το New Zealand History, «Battle of the River Plate», Διαθέσιμο εδώ
- Από το Imperial War Museums, «What you need to know about the battle of the River Plate», Διαθέσιμο εδώ
- Από το New Zealand Defense Force, «The Battle of River Plate – The first naval battle of WWII», Διαθέσιμο εδώ
