Της Χριστίνας Σονούντα,
Η γυναικοκτονία «femicide» είναι δολοφονίες που διαπράττονται εναντίον γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους, οι οποίες γίνονται ανεκτές από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Ο όρος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δολοφονία της γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, το βασανισμό και τη δολοφονία της ως αποτέλεσμα μισογυνισμού, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών ως «εγκλήματα για λόγους τιμής» και περιπτώσεις γυναικοκτονίας, οι οποίες συνδέονται με εμπόρους ναρκωτικών και την σωματεμπορία (trafficking) γυναικών και κοριτσιών. Η δολοφονία μιας γυναίκας από τον ερωτικό σύντροφο της και ο θάνατος της είναι αποτέλεσμα πρακτικής που είναι επιβλαβής στις γυναίκες. Ο ερωτικός σύντροφος μπορεί να είναι πρώην ή νυν σύζυγος ή σύντροφος, ανεξάρτητα από το αν ο δράστης και το θύμα μένουν ή έμεναν στο παρελθόν στο ίδιο σπίτι.
Με βάση στοιχεία του ΟΗΕ, 50.000 γυναίκες δολοφονούνται από τους συντρόφους ή τους συζύγους τους ηλικίας 16-45 ετών. Η ενδοοικογενειακή βία είναι η πρώτη αιτία αναπηρίας και θανάτου μεταξύ 15-44 ετών. Έρευνες δείχνουν ότι σε οικογένειες όπου υπάρχει κάποια μορφή βίας (φυσική βία, σωματική βία, σεξουαλική βία, λεκτική βία, συναισθηματική βία κτλ), ο χωρισμός είναι η χειρότερη περίοδος, γιατί τότε υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος της γυναικοκτονίας, ακριβώς επειδή ο δράστης (άντρας) μπορεί να μην το δεχτεί. Κάθε μορφή βίας έχει σχέση με την εξουσία και τον έλεγχο, σε περιπτώσεις χωρισμού ο δράστης αντιλαμβάνεται ότι χάνει την εξουσία του και προσπαθεί να την επιβάλει ξανά στο θύμα με ακραία σωματική βία που μπορεί και να οδηγήσει στον θάνατο.
Αποτελέσματα πλειάδας ερευνών που έχουν γίνει δείχνουν ότι οι άντρες αντιμετωπίζουν την απόρριψη με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τις γυναίκες. Οι γυναίκα στις περισσότερες περιπτώσεις σε αντίθεση με τον άντρα θα αντιμετωπίσει το χωρισμό εξωτερικεύοντας τα συναισθήματά της συζητώντας για το πως νιώθει, καθώς και μιλώντας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Αντίθετα για τον άντρα, η διαδικασία αυτή περνάει «αθόρυβα» μέσα του, καθώς δεν εξωτερικεύει τα συναισθήματα του, για αυτό πολλές φορές όλα τα αρνητικά συναισθήματα του μαζεύονται μέσα του, με αποτέλεσμα να διοχετεύονται με λάθος τρόπο.
Στην Αμερική 4 γυναίκες δολοφονούνται κάθε μέρα, ενώ στην Ευρώπη 50 γυναίκες δολοφονούνται από τους 
συντρόφους τους εβδομαδιαία. Στη Βρετανία, κάθε 3 μέρες δολοφονείται μια γυναίκα. Στη Σουηδία, κάθε 10 μέρες μία γυναίκα κακοποιείται μέχρι θανάτου από το σύντροφό/ σύζυγό της. Στην Ισπανία, 1 γυναίκα δολοφονείται κάθε τέσσερις μέρες, (100 περίπου το χρόνο). Στη Γαλλία, 1 γυναίκα δολοφονείται κάθε πέντε ημέρες εξαιτίας κακοποίησης στο σπίτι. Από αυτές το 30% μαχαιρώνεται. το 30% πυροβολείται, το 20% στραγγαλίζεται και το 10% ξυλοκοπείται μέχρι θανάτου (στοιχεία Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για Ισότητα Φύλων EIGE). Αναφορικά με το φαινόμενο αυτό στην Κύπρο, τα τελευταία 20 χρόνια έχουν σημειωθεί 38 δολοφονίες γυναικών ως αποτέλεσμα βίας μεταξύ συντρόφων, και σε πάρα πολλές περιπτώσεις ήταν μετά ακριβώς από χωρισμό. Από 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα θέματα της ισότητας η Κύπρος κατέχει την προτελευταία θέση. Από τις 236 χώρες του κόσμου η Κύπρος κατατάσσεται στην 179 θέση σύμφωνα με (Έκθεση Οικονομικού Φόρουμ 2018.)
Το 2017 σημειώθηκαν: 20.000 γυναικοκτονίες στην Ασία, 19.000 γυναικοκτονίες στην Αφρική, 16.000 γυναικοκτονίες στην Αμερική, 3.000 γυναικοκτονίες στην Ευρώπη, 300 γυναικοκτονίες στην Αυστραλία. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ όλες δολοφονήθηκαν από τους συντρόφους/συζύγους/εραστές τους.
Σύμφωνα με την Αστυνομία, η βία κατά των γυναικών και η ενδοοικογενειακή βία κατά των γυναικών συνδέεται άμεσα με τις ανισότητες που βιώνουν οι γυναίκες σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, στον ιδιωτικό τομέα, στο σπίτι και στο δημόσιο τομέα.
Πολλές φορές η κοινωνία διερωτάται «γιατί μένει σε μία βίαιη σχέση μια γυναίκα;», «γιατί δεν φεύγεις;», «γιατί αποσύρεις την καταγγελία σου;», «γιατί γυρνάς πίσω;» και δυστυχώς αυτές οι αντιλήψεις υπάρχουν και στις υπηρεσίες κοινωνικής Ευημερίας και στην Αστυνομία. Πολλές φορές η κοινωνία μπορεί να χαρακτηρίσει την γυναίκα ως «κακή μητέρα» επειδή «επιλέγει» να παραμείνει σε μια βίαιη σχέση. Οι λόγοι που μία γυναίκα δυσκολεύεται ή είναι διστακτική ποικίλουν.
Το 95% των περιστατικών βίας οι δράστες ανέφεραν ότι «ευθύνεται» ο θυμός και η οργή που τους προκαλεί η συμπεριφορά του θύματος.
Η γυναικοκτονία δεν παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ ως αυτό που πραγματικά είναι, αλλά ως μια απλή δολοφονία μιας γυναίκας χωρίς να δίνουν έμφαση σε αυτό το τραγικό γεγονός, ακριβώς επειδή είναι γυναίκα. Η γυναικοκτονία παρουσιάζεται συνήθως ως έγκλημα πάθους με τίτλους όπως: «Ήταν η ζήλεια που του όπλισε το χέρι», «τη σκότωσε επειδή την αγαπούσε», «μαζί στη ζωή μαζί και στο θάνατο». Πιο συγκεκριμένα ο τίτλος: «Τη σκότωσε επειδή την αγαπούσε» έχει μεγαλύτερη απήχηση από τον τίτλο: «Τη σκότωσε επειδή ήταν κακομαθημένος και την ήθελε κτήμα του» που αυτή είναι η αλήθεια. Είναι πολύ εύκολο να δικαιολογηθεί ένας άνδρας δράστης με θύμα γυναίκα, παρά το αντίθετο. Ο άντρας παρουσιάζεται πάντα ως απελπισμένος σύζυγος που ωθήθηκε σε μια ακραία πράξη εξαιτίας της γυναίκας του. Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας θεωρεί τη γυναίκα υπεύθυνη για ότι της συνέβη υποστηρίζοντας ότι «αυτή κάτι θα του έκανε για να την σκοτώσει», ενώ αντίθετα όταν έχουμε την γυναίκα ως δράστη και τον άντρα ως θύμα χαρακτηρίζεται από τα ΜΜΕ και την κοινωνία ως: «η λύκαινα», «η ύαινα», «η μαύρη χήρα», «η δράκαινα», «η αράχνη» και άλλα πολλά πλάσματα της ελληνικής μυθολογίας που ταιριάζουν πάντα μόνο στις γυναίκες.
Το 2018 το BBC πραγματοποίησε παγκόσμια έρευνα για τον τρόπο που παρουσιάζονται οι γυναικοκτονίες στα ΜΜΕ.
Σε 21 χώρες το 92% των γυναικοκτονιών παρουσιάστηκαν ως «έγκλημα πάθους» ρίχνοντας μέρος της ευθύνης και στη γυναίκα θύμα.
Τα λεγόμενα «εγκλήματα πάθους» δεν υπάρχουν. Είναι επινόηση των ΜΜΕ για περισσότερη ακροαματικότητα και κέρδος σε σχέση με πχ. «μια ληστεία μετά φόνου.» Τα ΜΜΕ δαιμονοποιούν τις γυναίκες, γιατί πάντα είναι ο εύκολος στόχος για αύξηση των κερδών τους.
Οι «ανθρωποκτονίες από έρωτα» δεν εξαρτώνται από το μέγεθος της αγάπης ,αλλά από τις σοβαρές ανεπάρκειες της προσωπικότητας του δράστη. Το ανησυχητικό είναι ότι δεν αναγνωρίζεται ως πρόβλημα και ούτε η επιτροπή δημοσιογραφικής δεοντολογίας αναγνωρίζει πόσο συμβάλλει στη διαιώνιση αυτού του εγκλήματος, αλλά και πως αθωώνει εν μέρει το θύτη.
Υπάρχουν διάφορες προληπτικές υπηρεσίες προς την οικογένεια, αλλά και την προστασία της γυναίκας όπως είναι η W.I.N.HELLAS. Σίγουρα όμως και οι θύτες μπορεί πάσχουν από κάποιο είδος ψυχιατρικής διαταραχής και να χρειάζονται βοήθεια. Οι άνθρωποι που χρίζουν ψυχιατρικής βοήθειας έχουν διαταραγμένες σκέψεις και συναισθήματα. Τα ψυχιατρικά επείγοντα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες σε μείζονα και ελάσσονα. Μείζονα είναι τα επικίνδυνα περιστατικά οπού ο ασθενής προσπαθεί να βλάψει τον εαυτό του ή το περιβάλλον του είτε προσπαθώντας να αυτοκτονήσει είτε έχοντας βίαιη και επιθετική συμπεριφορά. Ελάσσονα είναι τα περιστατικά που δεν είναι απειλητικά για την ζωή όμως έχουν έντονες αγχώδεις αντιδράσεις.
Σε μία εποχή που τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται καθημερινά, όπου οι προκαταλήψεις, οι διακρίσεις ανάμεσα στα δύο φύλα, ο μισογυνισμός και οι πατριαρχικές αντιλήψεις αυξάνονται καθημερινά, καθώς και το ότι η βία και η εκμετάλλευση των γυναικών δεν καταγγέλλεται ή αν καταγγελθεί δεν καταγράφεται, είναι το «λιθαράκι» για τις γυναικοκτονίες που γίνονται σε όλο τον κόσμο. Οι περισσότερες γυναίκες γεννιούνται, μεγαλώνουν και πεθαίνουν φυλακισμένες σε ένα «κλουβί». Το κράτος, η εκκλησία, το σχολείο ακόμα και η οικογένεια της κάθε γυναίκας τις αναγκάζει πότε άμεσα και πότε έμμεσα στον τρόπο που θα μιλήσουν, που θα φερθούν, που θα ντυθούν, που θα φάνε που θα σταθούν στην κοινωνία. Όλα αυτά προέρχονται από την πατριαρχία και τον μισογυνισμό, φαινόμενα τα οποία βρίσκονται παντού και τα οποία θα εξετάσουμε στο δεύτερο μέρος της ανάλυσής μας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Rota, Marina (2014), Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.
- Βλάχου Β., (2005), Η Αντιμετώπιση της σωματικής βίας κατά των γυναικών από το σύστημα της Ποινικής Δικαιοσύνης, Αθήνα, Έλλην.
- Δημητρίου Σωτ., (2003), Μορφές Βίας Αθήνα Σαββάλας
- Τσουραμάνης Χρ., (2003), Σύγχρονα Κοινωνικά Προβλήματα- Η Ελληνική πραγματικότητα, Αθήνα, Παπαζήσης
- Walker L.E (1989), Terrifying Love, Όταν η αγάπη σκοτώνει, (1997), μτρφ. Μοσχοπούλου Π. , Αθήνα, Φυτράκη
- Μπουμπούκα Αγγ. , Σ’αγαπώ με αγαπάς, σε πονάω με πονάς, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Δεκέμβριος 2005.
