Της Αρετής Δανδάκη,
Η 10η μέρα του Δεκέμβρη κάθε έτους, έχει καθιερωθεί να εορτάζεται ως η Παγκόσμια μέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ως ανάμνηση της υπογραφής από την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (10/12/1948). Τι είναι όμως τα ανθρώπινα δικαιώματα και, αλήθεια, είναι αυτά σήμερα σεβαστά;
Ανθρώπινα θεωρούνται τα δικαιώματα, που κατέχεις απλώς επειδή είσαι άνθρωπος. Θεμελιώνονται στις αρχές του σεβασμού, της αξιοπρέπειας, της μη διάκρισης και της οικουμενικότητάς τους. Εκπορευόμενα από την διακήρυξη του Bill of Rights (1689), την αμερικανική (1776), γαλλική (1789), αλλά και Οκτωβριανή (1917) επανάσταση, καθιερώθηκε διαχρονικά η ιδέα ότι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν συγκεκριμένες και αναφαίρετες ελευθερίες. Τούτο, διατυπώθηκε ρητά και εγγράφως, μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία περιλαμβάνει τριάντα δικαιώματα, τα οποία δικαιούνται όλοι ανεξαιρέτως. Παρά τα οράματα των εμπνευστών τους, γίνεται αντιληπτό πως η καθολική εφαρμογή τους έγκειται περισσότερο σε ένα όνειρο παρά στην πραγματικότητα.
Παραβιάσεις δικαιωμάτων σημειώνονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Πιο συγκεκριμένα, πολυάριθμες είναι οι παραβιάσεις που αφορούν την ελευθερία στη ζωή (αρ.3), την απαγόρευση της σκλαβιάς (αρ.4), των βασανιστηρίων (αρ.5), την ελευθερία σκέψης και έκφρασης (αρ.18, 19), καθώς και το δικαίωμα στη δημοκρατία (αρ.21). Πρωταθλήτριες αυτών των καταπατήσεων είναι αφρικανικές χώρες, όπως η Ουγκάντα, η Σομαλία, χώρες της Αμερικής, όπως η Βραζιλία και η Κούβα, αλλά και χώρες της ασιατικής ηπείρου όπως η Ιαπωνία, η Κίνα, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Στην Ευρώπη και την Ευρασία, σύμφωνα με την ετήσια μελέτη του ΕΔΔΑ για το 2019, τα πρωτεία συνεχίζει να κατέχει η Ρωσία, ακολουθεί η Τουρκία, ενώ την τρίτη θέση κατέχει η Ουκρανία.
Η Ελλάδα, παραμένει ψηλά στην λίστα των χωρών με τις περισσότερες καταδίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για την ακρίβεια, η χώρα μας βρίσκεται στην τρίτη θέση. Οι περισσότερες παραβιάσεις εντοπίζονται στον τομέα της χρηστής απονομής δικαιοσύνης, σχετικά με τη διάρκεια των διαδικασιών, του δικαιώματος στην αποτελεσματική προσφυγή και τέλος στο δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια. Βελτίωση από την άλλη, παρατηρήθηκε στην απαγόρευση της απάνθρωπης μεταχείρισης.
Αντιλαμβάνεται κανείς πως το ελληνικό κράτος και οι θεσμοί του, διακατέχονται από χρόνια αδυναμία προάσπισης, πρόληψης και αντιμετώπισης των καταπατήσεων. Η οικονομική κρίση λειτούργησε ως μια δικαιολογία στην αδιαφορία των ιθυνόντων, με την Ελλάδα να ανεβαίνει συνεχώς στον πίνακα κατάταξης του ευρωπαϊκού δικαστηρίου. Ούσα μια χώρα που δεσμεύεται από το εθνικό, το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο, κάθε άλλο παρά αισιοδοξία φέρνουν τα πρόσφατα προαναφερθέντα στοιχεία. Επιπροσθέτως, σημαντικός είναι ο αριθμός των εκθέσεων, φορέων που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα περιστατικά διαφθοράς, ρατσιστικής και αστυνομικής βίας και φυλετικής διάκρισης.
Ανακεφαλαιώνοντας, τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ένα κοινό ιδανικό της ανθρωπότητας, μια κοινή κατάκτηση, κατά την οποία η κάθε κοινωνία πρέπει να αναπτύσσει, με τα μέσα που κατέχει, τον σεβασμό και την εφαρμογή τους. Στόχος είναι να παύσουμε να αναφερόμαστε στο μέλλον για τα όνειρα και τις θεωρητικές θεμελιώσεις των εμπνευστών τους, αλλά να μιλήσουμε για την ουσιαστική πραγμάτωσή τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- lawspot.gr, «ΕΔΔΑ: Η Ελλάδα παραμένει τρίτη σε καταδίκες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και για το 2019», διαθέσιμο εδώ
- kathimerini.gr, «Τα 30 κατοχυρωμένα και αναφαίρετα Ανθρώπινα Δικαιώματα σύμφωνα με τον ΟΗΕ», διαθέσιμο εδώ
- humanrights.com, «Παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», διαθέσιμο εδώ
