Του Νίκου Μαρκοβίτη,
Θεατές σε μία ακόμη Σύνοδο Κορυφής, μετά από πληθώρα γεγονότων και προκλήσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να σώσει την αξιοπιστία της και να προτάξει μια ξεκάθαρη ενιαία γραμμή. Και η Σύνοδος, αυτή, δεν περιορίζεται μόνο στις σχέσεις με την Τουρκία, αλλά και στο Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο έχουν μπλοκάρει Πολωνία και Ουγγαρία, το Brexit, αλλά και την διαχείριση της πανδημίας. Η Γερμανική προεδρία, με την Άνγκελα Μέρκελ να είναι η τελευταία θητεία της, έχει ιστορικό καθήκον απέναντι στην Ευρώπη.
Στην αντίπερα όχθη, η στάση της Άγκυρας δίνει την εντύπωση ότι δεν έλαβε το μήνυμα για «χείρα βοηθείας». Η ασταθής αυτή πολιτική σε συνδυασμό με την εμπρηστική ρητορική από αξιωματούχους της Τουρκίας φέρνει μαζί όλο και πιο πολλούς Ευρωπαίους. Με την τουρκική λίρα να συνεχίζει να βρίσκεται σε τροχιά ραγδαίας πτώσης και τον λαό να υπομένει μια κατάσταση φτωχοποίησης, ο πρόεδρος Ερντογάν αναλώνεται στις γεωπολιτικές βλέψεις του. Σε πρόσφατη ομιλία του ανέφερε ότι «είναι ώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση να λυτρωθεί από την στρατηγική της τύφλωσης» και έκανε αναφορά για την Ελλάδα και την Διοίκηση της Νότιας Κύπρου (σ.σ. Κυπριακή Δημοκρατία) ότι χρησιμοποιούνται σαν «πολιορκητικός κριός» απέναντι στην Τουρκία. Ερμηνευτικό και θεωρητικό ενδιαφέρον αποτελεί η χρήση της λέξης “koçbaşı”, του όπλου που είχαν στον Μεσαίωνα για να εισβάλλουν στα κάστρα. Συν τις άλλοις, οδηγούμαστε σε μια διαπραγμάτευση, η οποία θα έχει καταλυτικό αντίκτυπο στις επόμενες κινήσεις αμφοτέρων.
Η Ευρώπη, όπως γίνεται φανερό, κινείται σε ρυθμούς «δύο ταχυτήτων» όσον αφορά την επιβολή κυρώσεων. Αλλά τι εννοούμε με την λέξη «κυρώσεις»;
Οι χώρες, οι οποίες συντάσσονται πλέον με την Ελλάδα και την Κύπρο είναι ανοιχτά η Γαλλία και η Ολλανδία μεταξύ άλλων, όπως η Εσθονία, η Ιρλανδία. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί, πως η Ολλανδία το 2019 επέβαλε στην Τουρκία εμπάργκο όπλων. Οι επώδυνες κυρώσεις μπορεί να είναι τριών ειδών:
Καταρχάς, μιλάμε για ένα πάγωμα της τελωνειακής ένωσης. Με απλά λόγια, προϊόντα από και προς την Τουρκία πλέον θα κοστολογούνται διαφορετικά. Αλλά είναι ειρωνικό το γεγονός αναφορικά με το πως γίνεται να επιβληθεί ένα τέτοιο μέτρο, όταν πολλές βιομηχανίες και παραγωγές βρίσκονται στην Τουρκία, λόγω του φθηνού εργατικού δυναμικού. Επίσης, άκρως σημαντικό κρίνεται το ζήτημα του εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, ζήτημα, το οποίο έθεσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με το ερώτημα του, πώς θα μπορέσει η Ευρώπη να πάρει ομόφωνη απόφαση με ένα τόσο λεπτό και πολυδιάστατο ζήτημα να παραμένει. Μέχρι στιγμής υπάρχει μια έντονη διστακτικότητα πάνω στο θέμα από όλες τις χώρες. Και τέλος, ένα από τα πιο σημαντικά και άκρως αλληλένδετα θέματα με την τουρκική οικονομία είναι ο δανεισμός από κρατικές τράπεζες της Ένωσης προς την Τουρκία. Την ίδια στιγμή ο πρόεδρος Ερντογάν, επειδή αντιλαμβάνεται την κρίση, προσπαθεί να βρει έσοδα (βλέπε πρόσφατες επενδύσεις από το Κατάρ). Η λίρα καταρρέει και ένας μέσος Τούρκος πολίτης πλέον για τις βασικές του ανάγκες πρέπει να εργάζεται τουλάχιστον κατά 25% περισσότερο.
Οι αναποφάσιστοι και αυτοί, οι οποίοι διστάζουν για ίδιους λόγους, ίσως θα πρέπει να αναλογιστούν την κατάσταση και να σταθμίσουν τα συμφέροντα τους. Η Γερμανία, σε συνδυασμό με μια πλειάδα χωρών, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Μάλτα και άλλες, κρατάνε μια πιο επιφυλακτική στάση με περιθώρια διαλόγου, όταν την ίδια στιγμή έχουν ανέβει οι τόνοι από όλες τις πλευρές. Στην χθεσινή συνάντηση των ΥΠΕΞ της Ένωσης έγινε φανερή η δυσαρέσκεια ως προς την στάση της Τουρκίας, αλλά αυτό πώς αντικατοπτρίζεται; Στην περίπτωση των ημίμετρων και όχι των μέτρων μιλάμε για κυρώσεις σε φυσικά πρόσωπα που εμπλέκονται με τις έρευνες του “Oruç Reis” και κυρώσεις σε πρόσωπα και τράπεζες που εμπλέκονται με τις σεισμικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το επιχείρημα της Άγκυρας είναι πως μια χώρα με 462 χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμή επιχειρείται να εγκλειστεί στον κόλπο της Αττάλειας. Η Γερμανική προεδρία με την λήξη της έχει ένα βαρύ ιστορικό φορτίο απέναντι στην ιστορία της και στην Ευρώπη. Ιστορικά ίσως και μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης έχει επικρατήσει η αγγλοσαξονική άποψη ότι «Αυτή είναι η Τουρκία…», διατηρώντας μια σταθερή πολιτική χωρίς να ασκείται από κάποιον κριτική.
Αν μπορούσαμε συμπερασματικά να θέσουμε την όλη κουβέντα σε ένα πλαίσιο θα καταλήγαμε πως πλέον μιλάμε για ένα Ευρώ-τουρκικό πρόβλημα και όχι μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η διπλωματική επιτυχία της Αθήνας να διεθνοποιήσει το ζήτημα, σε συνδυασμό με σωστές κινήσεις και συμμαχίες, δίνει την δυνατότητα να αντιληφθούν όλοι την κατάσταση. Είθε το συμβούλιο αυτό να είναι η αφετηρία για έναν εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ γειτόνων στη βάση του διεθνούς δικαίου και όχι απλά ένας τακτικός ελιγμός. Το ερώτημα πλέον είναι πώς θα κινηθούν οι Ευρωπαίοι και ποια θα είναι τα νέα δεδομένα;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
