Της Μαντούς Γιαννή,
“Mank”. Mankiewicz. Herman Mankiewicz. Ο άνθρωπος πίσω από την πασίγνωστη ταινία «Πολίτης Κέιν» (1941) του Orson Welles. Το “Mank” (2020) του David Fincher έκανε την πρεμιέρα του στο Netflix στις 4 Δεκεμβρίου. Μια ταινία που δανείζεται της πραγματικής ζωής, αλλά παραμένει πιστή στον μυθοπλαστικό χαρακτήρα του σινεμά. Μια ταινία αφιερωμένη στους σινεφίλ.
Πολλά μπορούμε να πούμε για τη νέα ταινία του πολυβραβευμένου σκηνοθέτη, αλλά και των πρωταγωνιστών που εντρυφούν στην εκτέλεση των μεγαλοπρεπών τους ρόλων. Σημαντική εξίσου είναι η ιστορία και διάσταση του θέματος το οποίο αποτυπώνει. Σίγουρα οι κριτικές για τη Χρυσή Εποχή του Hollywood είναι πολλές και ηχηρές. Στο προσκήνιο της συνεχιζόμενης πανδημίας, ο ριζοσπαστισμός των ανεξάρτητων σκηνοθετών και καλλιτεχνών του χώρου αν μη τι άλλο πάρα στεναχωρημένους τους βρίσκει ως προς την αποσύνθεση του Hollywood. Το “Mank” εμφανίζεται και μας μυεί στον κόσμο της κινηματογραφικής βιομηχανίας των αρχών του 20ου αιώνα, φέρνοντάς μας κοντά σ’ ένα παρελθόν το οποίο τελικά ίσως να μην είναι τόσο μακριά όσο φαντάζει.
Γυρισμένη σε ασπρόμαυρη ταινία, με ευρηματικές τεχνικές στο μοντάζ της, αλλά και κλασσικές μεταβάσεις διάλυσης από τη μια σκηνή στην άλλη, η αισθητική που δημιουργεί το “Mank” προσθέτει ποιότητα στην αυθεντικότητα της ιστορίας, αφού δεν φοβάται να αναπτυχθεί μέσα σ’ ένα γκρίζο και ντεμοντέ κάδρο. Irving Thalberg (Ferdinand Kingsley), Louis B. Mayer (Arliss Howard), David O. Selznick (Toby Leonard Moore), Marion Davies (Amanda Seyfried), Orson Welles (Tom Burke) και φυσικά ο επιβλητικός και αδιάφορα ελκυστικός William Randolph Hearst (Charles Dance). Από Lord Mountbatten και μέλος της Βασιλικής οικογένειας στην έμπνευση για τον μεγάλο δημοσιογραφικό τιτάνα του Hollywood, ο Charles Dance αποτελεί την καλύτερη επιλογή του Fincher, όσον αφορά το casting. Ένα σετ στο οποίο θα ήθελες να βρίσκεσαι. Έστω να παρακολουθείς από μακριά. Ένα σύνολο υποκριτικής ομάδας που εμφανώς απολαμβάνουν τη συμμετοχή τους σε μια ταινία που αναπαριστά τα σκηνικά του «Πολίτη Κέιν» στο μαγικό μέγαρο του Xanadu, ταξιδεύοντας και εμάς στα προκλητικά παρασκήνια της φαντασίας του Herman Mankiewicz.
Θεματικά, η ταινία θίγει δύο διαχρονικά θέματα στην πορεία της ζωής του κινηματογράφου. Αυτό του μονοπωλίου που κάνουν τα μεγάλα στούντιο και έμμεσα ή άμεσα επιβάλλονται στο δημιουργικό τους «προσωπικό» και αυτό των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της πολιτικής προπαγάνδας. Ένα από αυτά τα δύο βρίσκει πάτημα και στον πρωταγωνιστή μας, Herman Mankiewicz, που υποδύεται ο Gary Oldman. Γερμανός, Εβραίος στην καταγωγή, γέννημα και θρέμμα της Αμερικής, ευαίσθητος, εμπαθής και αδύναμος χαρακτήρας. Ποτό, τζόγος και δημιουργική γραφή. Χαρακτηριστικά και συνήθειες που ο Oldman φαίνεται να απολαμβάνει με φυσική άνεση μπροστά από την κάμερα.
Με τον ίδιο τρόπο που ο Mankiewicz έγραψε τον χαρακτήρα του Charles Foster Kane, έτσι και ο Jack Fincher (πατέρας και σεναριογράφος) διαμορφώνει τη φιγούρα του Herman Mankiewicz, κόβοντας και ράβοντάς τη στο πλαίσιο που εξυπηρετεί την ιστορία. Είτε από κάποιο κρυμμένο απωθημένο έναντι του Orson Welles είτε λόγω της μυθοπλαστικής τους ευφυΐας και δημιουργικότητας, οι Fincher συμβάλλουν στη δημιουργία μιας άλλης ιστορίας, ξεχασμένης και σε κάποιο βαθμό παρεξηγημένης. Το “Mank” αποκαλύπτει την αλήθεια πίσω από τη φημισμένη ταινία «Πολίτης Κέιν».
Μια μικρή αναδρομή: Ο Orson Welles πρωταγωνιστεί, σκηνοθετεί, παράγει, αλλά και γράφει (σε συνεργασία με τον Mankiewicz) το σενάριο για το «Πολίτης Κέιν» (1941). Ο Welles δεν κατατάσσεται με τους δυνατούς. Αντίθετα, αυτό που εκπροσωπεύει μέχρι και σήμερα βρίσκεται σε συνοχή με αυτό που αποκαλούμε ανεξάρτητο κινηματογράφο και ο ίδιος αναγνωρίζεται ως ένας από τους καλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών. Ο «Πολίτης Κέιν» είναι μια ξεχωριστή ταινία, διότι όχι μόνο βρέθηκε απέναντι απ’ όλα τα στούντιο και τις δημιουργικές τους απαγορεύσεις, απορρίπτοντας το αισθητικό πρωτόκολλο μαζί με επιταγές από την MGM (Metro-Goldwyn-Mayer) με αντάλλαγμα την καταστροφή της ταινίας, αλλά και θεματικά αντιπροσωπεύει τη μιζέρια ενός διεφθαρμένου μεγαλοεπιχειρηματία ο οποίος βρισκόταν πίσω από αμέτρητες κινηματογραφικές παραγωγές.
Όσον αφορά το πολιτικό προσκήνιο και τις δημοτικές εκλογές της Καλιφόρνια το 1934, η αλήθεια επισκιάζεται από τα κινηματογραφικά γεγονότα, τα οποία προσδίδουν σε μια γοητευτική αφηγηματική ροή. Όχι ότι το Hollywood δεν συνέβαλε στην πολιτική αποτυχία του Upton Sinclair (Bill Nye) με τη δημιουργία προπαγανδιστικών ταινιών. Εννοείται πως αυτό συνέβη και ο Fincher κάνει πολύ καλά που το αναδεικνύει, δημιουργώντας έναν επίκαιρο συνειρμό με την άμεση εμπλοκή των κοινωνικών δικτύων σε σημαντικές πολιτικές καμπάνιες του 21ου αιώνα. Παρ’ όλ’ αυτά, η συμβολή και συμμετοχή του Mankiewicz τόσο σε πνεύμα όσο και σε πράξεις απέχει της πραγματικότητας και λειτουργεί ως αφηγηματικός μοχλός, ενώνοντας τα δύο αυτά κομμάτια της ιστορίας.
Το “Mank” βρίσκεται στην ίδια κατηγορία με ταινίες, όπως, απ’ τη μία, το “Hail Ceasar!” (Coen Brothers, 2016) και, από την άλλη, το “Once Upon A Time in Hollywood” (Quentin Tarantino, 2019), και αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο σημαντικές μοντέρνες παραγωγές που βουτάνε με τα μούτρα στη Χρυσή Εποχή του Hollywood. Το τι τελικά θα διαλέξουμε να πιστέψουμε από αυτή την ιστορία ο Fincher το αφήνει πάνω μας με τον ίδιο τρόπο που ο Mankiewicz συνέδραμε με την πένα του στην έκθεση μιας άσχημης επιχειρηματικής διάθεσης, που θέλοντας και μη συνέβαλε στο χτίσιμο του Hollywood, όπως το ξέρουμε μέχρι και σήμερα.
Πηγές
- ‘Mank’ Review: A Rosebud by Any Other Name., New York Times, διαθέσιμο εδώ
- What’s Fact and what’s Fiction in Mank., Slate, διαθέσιμο εδώ
