Της Αννίτας Ελισσαίου,
Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν σε διάφορες πόλεις της Ουγκάντας στα τέλη του Νοεμβρίου, άφησαν πίσω τους δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Αφορμή για τις αιματηρές εντάσεις υπήρξε η σύλληψη του υποψήφιου για τις προεδρικές εκλογές και γνωστού μουσικού Bobi Wine, με την κατηγορία ότι παραβίασε τα περιοριστικά μέτρα για τις συγκεντρώσεις. Λίγη ώρα αφότου η κράτησή του από την αστυνομία έγινε γνωστή, οι οπαδοί του ξεχύθηκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας Kampala και άλλων περιοχών, απαιτώντας την απελευθέρωσή του. Η κατάσταση εκτροχιάστηκε, όταν η αστυνομία και ο στρατός, που είχε επέμβει, άνοιξαν πυρ κατά των διαδηλωτών, προκειμένου να βάλουν τέλος στους βανδαλισμούς. Εν τέλει ο Wine αφέθηκε ελεύθερος, ωστόσο τα γεγονότα στιγμάτισαν σοβαρά τη φετινή εκλογική περίοδο της χώρας. Το χάσμα της προηγούμενης περιόδου διευρύνθηκε, ενώ τίποτα δε δείχνει ότι οι εντάσεις σταματούν εδώ.
Ο Bobi Wine, το πραγματικό όνομα του οποίου είναι Robert Kyagulanyi, έγινε διάσημος ως καλλιτέχνης της ποπ μουσικής, διαδίδοντας μέσα από τα τραγούδια του κοινωνικά μηνύματα για τη φτώχεια, τις ανισότητες, και την ανάγκη για αλλαγή. Η ενασχόλησή του με την πολιτική έγινε εντονότερη το 2017, όταν και κέρδισε μια θέση στο Κοινοβούλιο της χώρας, έπειτα από μια σαρωτική νίκη εναντίον των αντιπάλων του. Ως πολιτικός πλέον, συνεχίζει να πιέζει μέσω της δράσης του αλλά και της μουσικής του για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής του λαού, ειδικά στον τομέα της υγείας και της παιδείας. Απευθυνόμενος στους νέους και στα αστικά, μορφωμένα στρώματα της Ουγκάντα, ο 38χρονος υποψήφιος Πρόεδρος υπόσχεται ίση και ανεμπόδιστη πρόσβαση σε παιδεία και υγεία, καθώς και οικονομική ανάπτυξη.
Οι εκλογές στις 14 Ιανουαρίου φέρνουν τον Wine αντιμέτωπο με τον Πρόεδρο Museveni, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 1986, όταν και καταλύθηκε η δικτατορία του Idi Amin. Ο Museveni είχε αρχικά συνδεθεί με μια περίοδο ειρήνης, ευημερίας και σημαντικής οικονομικής προόδου, ωστόσο σήμερα ο ίδιος και η κυβέρνησή του κατηγορούνται για διαφθορά και παραβίαση βασικών δικαιωμάτων των πολιτών, καταδίωξη πολιτικών αντιπάλων και δημοσιογράφων και ομοφοβικές πολιτικές. Βασικός επικριτής του ο Wine, εκφράζοντας με κάθε τρόπο -πολιτικό ή καλλιτεχνικό- τη δυσαρέσκειά του με την κυβέρνηση, η οποία κατά τους ισχυρισμούς του περιορίζει τις ελευθερίες των πολιτών και εμποδίζει την εξέλιξη της Ουγκάντα.
Οι πολιτικές θέσεις του Wine και η εναντίωσή του προς την κυβέρνηση Museveni τον έχουν φέρει πολλές φορές αντιμέτωπο με τις αρχές. Από την ανάληψη του αξιώματός του μέχρι σήμερα, τα προβλήματα του Wine με το νόμο έχουν γίνει συχνό φαινόμενο. Νωρίτερα το Νοέμβριο, αμέσως μετά την επίσημη καταχώρηση της υποψηφιότητάς του για τις προεδρικές εκλογές, η αστυνομία τον οδήγησε στο κρατητήριο, δίχως να του δοθεί η δυνατότητα επικοινωνίας με το δικηγόρο, ή τους οικείους του. Οι λόγοι σύλληψής του διαφέρουν ανά περίπτωση, από κατηγορίες για παράνομη κατοχή όπλων μέχρι προδοσία, ενώ υπάρχουν έντονες ενδείξεις για κακομεταχείριση και βασανιστήρια στις φυλακές. Παρόλο που η αστυνομία το αρνείται, οι εικόνες του Wine από τις εμφανίσεις του στα δικαστήρια αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς των υποστηρικτών του.
Παρά τις αντιξοότητες και τον συνεχή κίνδυνο, ο Wine παραμένει πιστός στις θέσεις του και την κριτική του, χωρίς να πτοείται από τις επιπτώσεις της στάσης του απέναντι στα πολιτικά δρώμενα. Ο πρώην μουσικός δεν είναι η μοναδική φωνή αντίρρησης που η κυβέρνηση προσπαθεί να αποσιωπήσει με την εκμετάλλευση της δύναμής της και του νόμου, είναι όμως από τους λίγους που δεν έχουν εγκαταλείψει τον αγώνα για τη βελτίωση και πρόοδο της χώρας τους. Οι επανειλημμένες συλλήψεις και φυλακίσεις του αποτελούν απόδειξη της τεράστιας δυσκολίας των κομμάτων της αντιπολίτευσης να εναντιωθούν σε εδραιωμένες, μακροχρόνιες κυβερνήσεις και πολιτικούς. Μετά από 34 χρόνια στην εξουσία, ο Πρόεδρος και οι σύμμαχοί του έχουν ριζώσει βαθιά στην πολιτική σκηνή της χώρας, διατηρώντας την υποστήριξη ενός αξιοσημείωτου ποσοστού του λαού.
Οι βίαιες διαδηλώσεις είναι απόηχος παρόμοιων γεγονότων που εμφανίζονται και σε άλλα αφρικανικά κράτη, όπου οι κυβερνήσεις κατηγορούνται για εκμετάλλευση των εξουσιών τους και παραποίηση των εκλογικών αποτελεσμάτων. Ολοένα και περισσότεροι ηγέτες στην Αφρική φαίνονται να προσπαθούν να βρουν τρόπους να παραμείνουν στην εξουσία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μεταβάλλοντας συνταγματικές διατάξεις προς όφελός τους εν όψει των εκλογών. Τη στιγμή που η προσοχή της Δύσης ήταν στραμμένη στις αμερικανικές εκλογές, ουκ ολίγοι πολιτικοί άδραξαν την ευκαιρία να εξασφαλίσουν τη διατήρηση της θέσης τους. Στον καιρό της πανδημίας, επιπλέον, τα περιοριστικά μέτρα για τις μετακινήσεις και συγκεντρώσεις που έχουν επιβληθεί παρακωλύουν τις προεκλογικές εκστρατείες της αντιπολίτευσης, δίνοντας ένα σημαντικό πλεονέκτημα στις εν ενεργεία κυβερνήσεις. Τέλος, δεν είναι λίγα τα φαινόμενα δυσανάλογης βίας σε περιπτώσεις παραβίασης των μέτρων για τον κορωνοϊό.
Η Ουγκάντα δυστυχώς δεν αποτελεί εξαίρεση. Ο Πρόεδρος Museveni κατήργησε με συνταγματική μεταρρύθμιση το ηλικιακό όριο των 75 ετών για την προεδρία, ανοίγοντας με αυτόν τον τρόπο το δρόμο για τη διεκδίκηση της 6ης του θητείας. Τα πολιτικά συλλαλητήρια και οι συγκεντρώσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό περιοριστεί ή απαγορευτεί ως μέτρο αντιμετώπισης της πανδημίας. Ωστόσο, οι αρχές φαίνεται να είναι πιο επιεικείς με τις προεκλογικές εκδηλώσεις της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την επιβολή των περιορισμών, προς μεγάλη δυσαρέσκεια της αντιπολίτευσης και των επικριτών του. Σχεδόν όλες οι προεκλογικές καμπάνιες γίνονται πλέον αποκλειστικά δια των μέσων μαζικής επικοινωνίας, στα οποία η τωρινή κυβέρνηση ασκεί τεράστια επιρροή. Οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης αντιμετωπίζουν εμπόδια και χρονικά όρια στις εκπομπές των πολιτικών τους μηνυμάτων, ενώ τα debates δεν είναι ευρέως διαθέσιμα άμεσα για κάθε πολίτη. Τέλος, η απογραφή των ψηφοφόρων έληξε στην Ουγκάντα το Δεκέμβριο του 2019, με αποτέλεσμα οι πολίτες που ενηλικιώθηκαν το 2020 να μην έχουν δικαίωμα ψήφου. Η απόφαση αυτή επηρεάζει περίπου ένα εκατομμύριο νεαρούς ψηφοφόρους, στους οποίους απευθύνονται και βασίζονται πολιτικοί, όπως ο Bobi Wine.
Το πείσμα και η αστείρευτη αυτοπεποίθηση του Wine έχουν προκαλέσει αίσθηση στη χώρα, εξασφαλίζοντάς του μια πιστή ομάδα οπαδών που μοιράζεται το όραμα και τις αξίες του. Ο νεαρός υποψήφιος Πρόεδρος γνωρίζει πολύ καλά τον κίνδυνο που διακατέχει το έργο του, και έχει τιμωρηθεί για αυτό. Ο ίδιος, όμως, επιμένει στον αγώνα για την αλλαγή του πολιτικού καθεστώτος, δηλώνοντας ότι δεν πρόκειται να παραιτηθεί, όσο κι αν «ενοχλεί» την κυβέρνηση. Ως ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής του Museveni, ο Wine έχει αρκετές πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές, λαμβάνοντας υπόψιν την απήχηση του κινήματός του. Τίποτα όμως δεν είναι ακόμα σίγουρο, όσο η προεκλογική περίοδος συνεχίζει να εκτυλίσσεται. Στις 14 Ιανουαρίου θα φανεί αν ο Museveni θα παραμείνει Πρόεδρος, ή αν τα ηνία της χώρας θα τα αναλάβει η νέα γενιά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- https://www.nytimes.com/2020/11/19/world/africa/uganda-bobi-wine-arrest.html?fbclid=IwAR2osXs3oDa8CJAaqo1421-ymdM60Hd1APnxKnzQC20jeOHlLQbH2iHurmo
- https://www.aljazeera.com/news/2020/11/3/bobi-wine-uganda-presidential-poll-candidate-arrested-party
- https://www.bbc.com/news/world-africa-55016519
