Της Χαράς Αναστασιάδου,
Μια πολύ σημαντική έννοια στον Αστικό Κώδικα είναι αυτή της γονικής παροχής, η οποία πρέπει να διακριθεί από τη γονική μέριμνα, η οποία είναι κάτι πολύ ευρύτερο, διότι περιλαμβάνει όλο το φάσμα των σχέσεων μεταξύ γονέων και τέκνων. Η γονική παροχή προβλέπεται στο άρθρο 1509, που μιλάει για παροχή περιουσίας προκειμένου να επιτευχθεί η δημιουργία ή η διατήρηση οικονομικής και οικογενειακής αυτοτέλειας ή η έναρξη ή εξακολούθηση επαγγέλματος. Αν η περιουσιακή αυτή επίδοση υπερβαίνει το μέτρο λογίζεται ως δωρεά. Στοιχεία που λαμβάνονται υπόψιν είναι οι οικονομικές δυνατότητες, η κοινωνική θέση του δότη, καθώς και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν, ο αριθμός των τέκνων και η ηλικία τους. Επιπροσθέτως, απαιτείται να συντρέχει και λόγος/περίπτωση ανάγκης, γιατί σε αντίθετη περίπτωση δεν δικαιολογείται ως γονική παροχή και νοείται ως δωρεά (ΑΚ 496 επ.), κάτι που επιτρέπει και την ανάκληση της σε περίπτωση που συντρέχει λόγος αχαριστίας στο προσώπου του λήπτη της παροχής. Βέβαια, να τονιστεί ότι δεν αποτελεί γενικώς δωρεά, αλλά είναι τέτοια μόνο αν συντρέχουν οι περιπτώσεις υπέρβασης του αναγκαίου μέτρου.
Οι γονείς, βλέποντας το τέκνο τους να ενηλικιώνεται αισθάνονται την ανάγκη να το αποκαταστήσουν, προκειμένου να μπορέσει να αποκτήσει την δική του οικογένεια. Έτσι λοιπόν προβαίνουν σε περιουσιακές επιδόσεις. Ειδικότερα, μεταβαίνουν στον συμβολαιογράφο όπου συντάσσουν το σχετικό συμβολαιογραφικό έγγραφο και έτσι γίνεται μεταφορά της περιουσίας από τον γονέα/δότη στα τέκνα του (αποδέκτες). Για να συσταθεί εγκύρως απαιτείται και τα δύο μέρη να βρίσκονται σε καλή ψυχική και νοητική κατάσταση, γιατί αν πάσχει από άνοια ή άλλη ασθένεια δεν δύναται να μεταβιβάσει την περιουσία του. Στο σημείο αυτό αξίζει να προστεθεί ότι η γονική παροχή μπορεί να επέλθει και μετά από σύνταξη διαθήκης, δηλαδή μετά μονομερούς δήλωσης τελευταίας βούλησης. Στην συγκεκριμένη περίπτωση η γονική παροχή μεταβιβάζεται άμεσα, με τα έξοδα να υπολογίζονται και η καταβολή τους να γίνεται άμεσα.
Στην πράξη, παρατηρείται και η περίπτωση να μεταβιβάζουν την περιουσία προκειμένου να επιτευχθεί φορολογική ελάφρυνση, καθώς η περιουσία περιέρχεται σε ένα άλλο πρόσωπο που κυρίως πρόκειται για ανήλικο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν βαρύνεται με φορολογικές υποχρεώσεις έως ότου ενηλικιωθεί. Βέβαια, αν μεταβιβαστεί σε ενήλικο πρόσωπο, τότε εφαρμόζεται κανονικά ο νόμος 2961/2001 για την φορολόγηση δωρεών και γονικών παροχών, καθώς και ο κώδικας φορολογικής διαδικασίας ν.4147/2013. Βάσει της εγκυκλίου από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, η οποία ισχύει από τις 31 Ιουλίου 2020, αφορολόγητα είναι τα ποσά έως 150.000€ αν αυτά δίνονται για να αποκτήσουν την πρώτη κατοικία ή ως ποσό για εξόφληση δανείων. Πάντως, για οτιδήποτε υπερβαίνει τα 150.000€ προβλέπεται ο φορολογικός συντελεστής 1% και έτσι σε μια περίπτωση όπου η γονική παροχή ανέρχεται στα 400.000€, ο φόρος θα είναι 2.500€. Απεναντίας, αν δίνονται για ανέγερση οικοδομής σε οικόπεδο, τότε νοείται φορολόγηση της τάξης 10% από το πρώτο κιόλας ευρώ.
Βάσει της απόφασης ΑΠ 23/2015, οι γονικές παροχές λογίζονται ως δωρεά, αφού έγιναν καθ’ υπέρβαση του μέτρου που ορίζεται στην άνω διάταξη, και ειδικότερα, δεν έγιναν για την επαγγελματική αποκατάσταση της εναγομένης, καθόσον κατά το έτος 2010 αυτή ήταν 62 ετών και η κληρονομούμενη 83 ετών και είχε ήδη προχωρημένη ηλικία για την έναρξη επαγγελματικής δραστηριότητας, ενώ δεν αφορούσαν τη συνέχιση επαγγελματικής δραστηριότητας, διότι αυτή ασχολούνταν με τα οικιακά και δεν είχε κάποια ιδιαίτερη επαγγελματική ενασχόληση, όσον αφορά δε τους αγρούς δεν ασχολείτο με γεωργικές εργασίες. Ότι επίσης, δεν έγιναν για την οικογενειακή της αυτοτέλεια, αλλά ούτε και για την οικονομική της αυτοτέλεια, καθόσον λόγω της ηλικίας της δεν ήταν δυνατόν να την επιδιώκει.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί η δικαστική απόφαση υπ’ αριθμόν 531/2018 όπου γίνεται λόγος στο ότι αν το ποσό το οποίο υπερβαίνει θεωρηθεί ως δωρεά, τότε χωρεί απαλλαγή από κάποιες επαχθείς συνέπειες, καθώς πρόκειται για χαριστικές δικαιοπραξίες. Όσον αφορά τις επαχθείς συνέπειες, αυτές αφορούν στην μη τήρηση τύπου, την βαρύτερη φορολόγηση και την δυνατότητα ανάκλησης. Πάντως, αν αφορούσε επαχθή δικαιοπραξία, αυτή θα συνέχιζε να διέπεται από τις ρυθμίσεις του και συγκεκριμένα από το άρθρο 131.
Επομένως, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι έχει ιδιαίτερη βαρύτητα το πως θα χαρακτηριστεί μια συγκεκριμένη περιουσιακή επίδοση γιατί εφαρμόζονται διαφορετικές διατάξεις. Αν κάτι νοηθεί ως γονική παροχή, εφαρμόζουμε το άρθρο 1509 και δεν χωρεί ανάκληση της, απεναντίας αν κάτι νοηθεί ως δωρεά, γιατί υπερβαίνει το μέτρο της γονικής παροχής, χωρεί ανάκληση της για λόγους αχαριστίας προσφεύγοντας στην διάταξη 505 ΑΚ.
ΠΗΓΕΣ
- Οικογενειακό Δίκαιο , Γεωργιάδης
- ΑΠ 531/2012018 , 23/2015
- ifemerida , Γονικές παροχές : Ενεργοποιείται η διάταξη για την αγορά πρώτης κατοικίας
- CNN Γονική παροχή: αφορολόγητα τα ποσά ως 150.000 € για την αγορά της πρώτης κατοικίας
- ΤΑ ΝΕΑ , Γονική παροχή πως μηδενίζουν οι επιβαρύνσεις για ποσά έως 150.000€
