Της Σοφίας Ζαφειροπούλου,
Η ισότητα μισθών μεταξύ γυναικών και ανδρών παραμένει μέχρι και σήμερα κενό γράμμα στις περισσότερες χώρες του κόσμου.
Για να κατανοηθεί το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων στην Ελλάδα πρέπει πρώτα να γίνει μια αναφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη νομική βάση που έχει εγκαθιδρύσει επί του θέματος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε ένα σύνολο αξιών, μια από αυτές είναι η ισότητα, επομένως είναι αναμενόμενο να αποτελεί ένθερμο υποστηρικτή της ισότητας μεταξύ των φύλων. Μέσω της νομοθεσία της νομολογίας αλλά και της τροποποίησης των Συνθηκών, προάγει την ισότητα μεταξύ φύλων σε πάσης φύσεως ζητήματα.
Ως προς το ζήτημα των ίσων μισθών μεταξύ γυναικών και ανδρών οι Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την μισθολογική ισότητα δημιουργώντας ένα νομικό πλαίσιο δεσμευτικό για όλα τα κράτη μέλη της. Συγκεκριμένα βάσει δημοσίευσης που έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου γίνεται μια σύντομη αναφορά στην διαμόρφωση του νομικού πλαισίου που σκοπεύει στην προαγωγή της ισότητας στην αγορά εργασίας: Από το 1957, η αρχή σύμφωνα με την οποία άνδρες και γυναίκες πρέπει να λαμβάνουν ίση αμοιβή για εργασία ίσης αξίας κατοχυρώθηκε στις Συνθήκες της ΕΕ – σήμερα: άρθρο 157 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Το άρθρο 153 της ΣΛΕΕ επιτρέπει στην ΕΕ να δρα στον ευρύτερο τομέα των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης σε θέματα εργασίας, και, στο πλαίσιο αυτό, το άρθρο 157 της ΣΛΕΕ επιτρέπει τη θετική δράση για την ενίσχυση της θέσης των γυναικών. Επιπλέον, το άρθρο 19 της ΣΛΕΕ προβλέπει τη θέσπιση νομοθεσίας για την καταπολέμηση των πάσης φύσεως διακρίσεων, περιλαμβανομένων των διακρίσεων λόγω φύλου. Βάσει των άρθρων 79 και 83 της ΣΛΕΕ εγκρίθηκε νομοθεσία κατά της εμπορίας ανθρώπων, ιδίως γυναικών και παιδιών, και το πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» χρηματοδοτεί, μεταξύ άλλων, μέτρα που συμβάλλουν στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, με βάση το άρθρο 168 της ΣΛΕΕ.
Παρά την ύπαρξη σαφούς νομικού πλαισίου για την εξάλειψη των ανισοτήτων, το μισθολογικό χάσμα εξακολουθεί να υφίσταται όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό αποδεικνύεται από πρόσφατης έρευνας της Eurostat. Κατά μέσο όρο οι γυναίκες της Ευρωπαϊκής ένωσης αμείβονται κατά προσέγγιση 15% λιγότερο ανά ώρα εργασίας από ότι οι άντρες συνάδελφοί τους. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε αυτό το θέμα μεταξύ κρατών μελών της Ένωσης με την μεγαλύτερη διαφορά αμοιβών να σημειώνεται στην Εσθονία 23%, ενώ η μικρότερη σημειώνεται στη Ρουμανία (3%), ωστόσο αυτό είναι μια μόνο όψη του νομίσματος, καθώς το μειωμένο μισθολογικό χάσμα δεν σημαίνει πάντα ισότητα των φύλων στον εργασιακό χώρο, σε κάποιες περιπτώσεις σχετίζεται με την μικρότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και οι μεγαλύτερες μισθολογικές ανισότητες συνδέονται με την μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό φτάνει το 12,5% και στην Κύπρο το 13,7%. Οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 33% των ηγετικών θέσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το μισθολογικό χάσμα στην Ελλάδα
Το μισθολογικό χάσμα είναι μεγαλύτερο στον ιδιωτικό τομέα σε σχέση με το δημόσιο και έχει την τάση να αυξάνεται με την ηλικία. Η ανισότητα στο ζήτημα των μισθών συντηρεί την κοινωνική ανισότητα και δυσχεραίνει κατά συνέπεια την θέση των γυναικών γενικότερα.
Τα συχνότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην ελληνική αγορά εργασίας είναι χαμηλότερες ωριαίες αποδοχές, οι λιγότερες έμμισθες ώρες εργασίας και τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης, που οφείλονται κυρίως στην διακοπή της σταδιοδρομίας τους για τη φροντίδα παιδιών ή συγγενικών προσώπων.
Οι γυναίκες καταπιάνονται με άμισθα καθήκοντα, όπως τη ανατροφή των παιδιών, η φροντίδα του νοικοκυριού και σε κάποιες περιπτώσεις συγγενικών προσώπων σε μεγαλύτερη κλίμακα απ’ ότι οι άντρες. Οι εργαζόμενοι άντρες περνούν κατά μέσο όρο 9 ώρες την εβδομάδα σε άμισθες δραστηριότητες όπως η φροντίδα του νοικοκυριού, εν αντιθέσει οι γυναίκες περνούν 26 ώρες. Το βάρος της άμισθης εργασίας που επωμίζονται οι γυναίκες επηρεάζει άμεσα την επαγγελματική τους σταδιοδρομία , 1 στις 3 γυναίκες μειώνει τις έμμισθες ώρες τους σε μερικής απασχόλησης. Η αποχή των γυναικών από την αγορά εργασίας, οι γυναίκες επηρεάζει δεν επηρεάζει μόνο τις ωριαίες αποδοχές.
Επιπλέον, καταγράφεται διαχωρισμός στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας: Αυτό σημαίνει ότι σε μερικούς τομείς και επαγγέλματα, οι γυναίκες έχουν την τάση να υπερ-εκπροσωπούνται, ενώ σε άλλους τομείς υπερ-εκπροσωπούνται οι άνδρες. Σε όλους σχεδόν τους τομείς οι άνδρες τείνουν, να παίρνουν προαγωγή συχνότερα από τις γυναίκες και κατά συνέπεια να αμείβονται καλύτερα. Αυτή η τάση κορυφώνεται στις υψηλότερες θέσεις, με τις γυναίκες να αποτελούν ποσοστό μικρότερο του 3% των Διοικητικών Συμβούλων. Τα επαγγέλματα που αναλαμβάνουν κυρίως γυναίκες, όπως η διδασκαλία ή οι πωλήσεις προσφέρουν χαμηλότερα ωρομίσθια απ’ ότι επαγγέλματα που αναλαμβάνουν κυρίως οι άνδρες, ακόμα και σε περιπτώσεις που χρειάζεται το ίδιο επίπεδο εμπειρίας και εκπαίδευσης.
Με μικρότερους μισθούς σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους, οι γυναίκες κατά συνέπεια έχουν μικρότερο ποσό για αποταμίευση ή επένδυση από ότι οι άντρες. Τα χάσματα αυτά ως προς την άνιση κατανομή μισθών μεταξύ των δύο φύλων οδηγούν τις γυναίκες σε χαμηλότερες συντάξεις και κίνδυνο φτώχειας στην τρίτη ηλικία. Ως αποτέλεσμα του μισθολογικού χάσματος οι γυναίκες κερδίζουν λιγότερα χρήματα κατά την διάρκεια του εργατικού τους βίου.
Μερικοί από τους τρόπους που μπορεί να αμβλυνθεί η μισθολογική ανισότητα είναι ενδεικτικά είναι: Η επαναρύθμιση της αγοράς εργασίας που θα προκύψει από την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, ο επαναπροσδιορισμός των πολιτικών των γονικών αδειών για τη διευκόλυνση των γυναικών, ώστε να μην διακόπτουν την εργασία τους, η επαναξιολόγηση των ανδρικών και γυναικείων δεξιοτήτων και της μισθολογικής κατάταξης των ανδρικών και γυναικείων επαγγελμάτων και τέλος, η μείωση του επαγγελματικού και κλαδικού διαχωρισμού.
