Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Ουδείς εχέφρων και στοιχειωδώς υπεύθυνος άνθρωπος μπορεί να υποστηρίξει ότι υπάρχει υπέρτερο αγαθό της υγείας και της ζωής. Φυσικά είναι αναγκαίο να ακολουθήσουμε πιστά τις οδηγίες των ειδικών για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού και προφανώς ο στόχος της εξόδου από την υγειονομική κρίση, με όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες υπερτερεί των όποιων πρόσκαιρων θυσιών απαιτούνται. Το βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να διέπει τον τρόπο σκέψης μας είναι ο ρεαλισμός. Αυτή η αρχή όμως δεν αφορά μόνον τους πολίτες.
Δεν θα μπω στη διελκυστίνδα «κυβερνητική ή ατομική ευθύνη». Είναι πασιφανές ότι η σχετική συζήτηση δεν αφορά την ουσία του ζητήματος ούτε καν διεξάγεται στο επίπεδο των ιδεών και της γενικότερης θεώρησης του ατομικού, του κοινωνικού, του κυβερνητικού στοιχείου της πολιτείας. Θα εστιάσω στη συμπεριφορά ορισμένων αρμοδίων για την αντιμετώπιση της πανδημίας προς τους πολίτες. Στο πεδίο αυτό, δεν μπορεί κάποιος παρά να παρατηρήσει μία αυξανόμενη τάση από πλευράς των προβεβλημένων επιστημόνων να υποτιμούν την ψυχολογική κόπωση, η οποία έχει επέλθει στην ελληνική κοινωνία από την αρχή αυτής της περιπέτειας. Η λογική λέει ότι όταν βρίσκεσαι εν μέσω πολέμου και μάλιστα στην κρισιμότερη καμπή αυτού, προσπαθείς να εμψυχώσεις στράτευμα κι άμαχο πληθυσμό. Να δώσεις προοπτική νίκης και προσδοκία επιβράβευσης της προσπάθειας. Ανεβάζεις την ψυχολογία τους προκειμένου να αντέξουν τις δυσκολίες. Δεν τους δίνεις την αίσθηση της ματαιότητας. Κι όμως είδαμε τις προάλλες, μέλος της Επιτροπής του Υπουργείου Υγείας να προτείνει -ελαφρά τη καρδία κι από του βήματος της τηλεοράσεως- την επιβολή ακραίας καραντίνας στο πρότυπο της Κίνας, με μία εβδομαδιαία μετακίνηση αποκλειστικά για την προμήθεια των αναγκαίων για τη διαβίωση!
Ποιος ο λόγος να εκφράσει αυτή την άποψη στο τηλεοπτικό παράθυρο και να σπείρει την απελπισία στους πολίτες σκιαγραφώντας ένα δυστοπικό σκηνικό; Οι συνεδριάσεις των αρμοδίων οργάνων αποτελούν την προσήκουσα περίσταση για τη διατύπωση απόψεων κι εκεί σαφώς και θα συζητηθούν και ακραία σενάρια. Λίγες ημέρες αργότερα, άλλο γνωστό μέλος της ομάδας των λοιμοξιολόγων ούτε λίγο ούτε πολύ άδειασε τον ίδιο τον Πρωθυπουργό της χώρας, ο οποίος έκανε αναφορά στην πιθανότητα να επιτραπεί να γιορταστούν τα Χριστούγεννα από δύο οικογένειες μαζί!
Όποιες κι αν είναι οι αιτίες αυτής συμπεριφοράς, οι ψυχολογικές τους επιπτώσεις βαραίνουν τους ήδη καθημαγμένους πολίτες. Αυτούς που έχασαν τις Απόκριες, το Πάσχα, την Πρωτομαγιά, τις Εθνικές Επετείους, πέρασαν ένα κολοβό καλοκαίρι και τώρα θα χάσουν επίσης τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Δύο αναγκαίες διαχειρίσεις προς αποφυγήν παρεξηγήσεων: Πρώτον, ορθώς τα έχασαν, εφόσον αυτή η θυσία ήταν αναγκαία για να σωθούν ανθρώπινες ζωές και να προστατευθεί εν γένει η δημόσια υγεία από την πανδημία. Δεύτερον, το ρήμα «έχασαν» αφορά τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι εορτές λάμβαναν χώρα διαχρονικά στην Ελλάδα για τον μέσο πολίτη: Πανηγυρικά, οικογενειακά, κοσμικά, καταναλωτικά. Το αν το νόημά τους αλλοιώνεται ή όχι από αυτές τις εορταστικές συνήθειες είναι μείζον ζήτημα προς ανάλυση και συζήτηση πλην όμως δεν αναιρεί την πραγματικότητα, η οποία έχει διαμορφωθεί εδώ και δεκαετίες. Οι ετήσιες εορτές μαζί με την εποχή των διακοπών προσφέρουν ανάσα από τη δύσκολη καθημερινότητα, ψυχική ανάταση κι αίσθηση ανανέωσης
Ο τρόπος που τις αντιλαμβανόμαστε βρίσκεται σε συνάρτηση με τον γενικότερο τρόπο ζωής στην Ελλάδα, ο οποίος χαρακτηρίζεται από την κοινωνικότητα κι από συνήθειες οι οποίες είναι συνυφασμένες με την ποιότητα της ζωής, στον Δυτικό κόσμο. Αποτελεί δε χαρακτηριστικό παράδειγμα της πνευματικής παρακμής που βιώνουμε η ειρωνική και ψηλομύτικη διάθεση ορισμένων αυτοδίδακτων «κορωνοϊολόγων» των social media ή κάποιον εργολάβων της υπευθυνότητας που κατακρίνουν τη γυναίκα που έχει -ψυχολογική πρώτα απ’ όλα- ανάγκη να φτιάξει τα μαλλιά και τα νύχια της ή τον άντρα που θέλει να πάει να δει μπάλα με τους φίλους του. Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου είτε λόγω συνείδησης είτε λόγω απουσίας εναλλακτικής λύσης είτε και για τους δύο λόγους έχει αποδεχθεί ότι αυτές οι συνήθειες ανασταλούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό μέχρι τη λήψη ή έστω τον έλεγχο της υγειονομικής κρίσης. Δεν υπάρχει λόγος να επιβαρύνεται έτι περαιτέρω ακούγοντας ότι η κατάληψη όλων αυτών των θυσιών της είναι η εβδομαδιαία έξοδος προς αναζήτηση τροφής.
Η δυσφορία για τη στέρηση καθιερωμένων απολαύσεων της ζωής δεν είναι ένδειξη τρυφηλότητας και ανευθυνότητας. Μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις μιας και οι «βαλβίδες αποσυμπίεσης» αχρηστεύονται. Πότε αναδείχθηκαν από το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας και του εγκλεισμού; Υπήρξε μέριμνα για τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχικές ασθένειες; Τι ουσιαστικό έγινε για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας που αυξάνεται; Αλήθεια, αυτοί που προτείνουν ουσιαστικά τον απόλυτο εγκλεισμό, τι πιστεύουν ότι θα συμβεί στις προβληματικές οικογένειες και μόνο στην ιδέα ότι τα μέλη της θα βρίσκονται νυχθημερόν κι αδιάκοπα στον ίδιο χώρο; Τα παιδιά της Β’ Δημοτικού που σε δύο χρόνια ουσιαστικά δεν έχουν κάνει παρά ελάχιστους μήνες μάθημα πώς θα ενταχθούν στην σχολική κοινότητα; Με την ανεπαρκή τηλεκπαίδευση που αποκλείει πολλούς μαθητές όλων των τάξεων;
Οι επιστήμονες κι όσοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης της πανδημίας είναι άξιοι σεβασμού και θαυμασμού. Δεν είναι όμως υπεράνω κριτικής και δεν είναι η κάθε κριτική «ψεκασμένη» όπως θέλουν κάποιοι τεχνηέντως να παρουσιάζουν. Η θεραπεία στην οποία υποβάλλεται κάποιος βαριά ασθενής πολλές φορές δημιουργεί παράπλευρα προβλήματα, προσπαθώντας να λύσει το βασικό. Υπάρχουν φορές που είναι αναπόφευκτα, αλλά ουδέποτε πρέπει ν’ αφήνονται στην τύχη τους…
