Της Σάντυ Μακκού,
Αν αναλογιστείς πως είσαι ένας εγκέφαλος χωρίς σάρκα και οστά, μέσα σε ένα δοχείο, το άρθρο που διαβάζεις τώρα, οι εικόνες που βλέπεις, οι ήχοι που ακούς, ό,τι νιώθεις είναι στην πραγματικότητα προϊόντα ενός πολύ ισχυρού υπολογιστικού προγράμματος, το οποίο όντας συνδεδεμένο με τον προαναφερόμενο εγκέφαλο, δύναται να δημιουργεί άρτιες προσομοιώσεις του κόσμου εκτός δοχείου και εν συνεχεία, να τις αποστέλλει με τη μορφή ηλεκτρονικών μηνυμάτων στον εγκέφαλο.
Το ζήτημα είναι το εξής: αν δεν μπορείς να είσαι απόλυτα σίγουρος πως δεν είσαι εσύ ο εν λόγω εγκέφαλος, τότε πώς αποκλείεις την πιθανότητα όλες οι απόψεις και οι πεποιθήσεις για τον εξωτερικό κόσμο να είναι ψευδείς; Είναι ή όχι αυτή η πραγματική ουσία της ύπαρξής σου; Και άραγε υφίσταται ουσία της ύπαρξης;
Μπορείς να λάβεις τα ερωτήματα αυτά αναλογικά, δομώντας ένα νέο συλλογισμό, θέτοντας ως βάση αυτού μία «γενική αλήθεια» του εξωτερικού κόσμου, έναν γενικό ισχυρισμό, όπως λόγου χάριν ότι ο ήλιος λάμπει. Συνεπώς:
Εάν γνωρίζεις πως ο ήλιος λάμπει, τότε δεν είσαι ο εγκέφαλος στο δοχείο.
(Πρώτη Προκείμενη)
Δεν γνωρίζεις ότι δεν είσαι ο εγκέφαλος στο δοχείο.
(Δεύτερη Προκείμενη)
Επομένως, δεν γνωρίζεις ότι ο ήλιος λάμπει.
(Συμπέρασμα)
Ο Ρενέ Ντεκάρτ έθεσε ως αφετηρία της μεθόδου της «καθολικής αμφιβολίας» μία υπόθεση, ότι υπάρχει ένας κακός δαίμων, ο οποίος εξαπατά τον άνθρωπο αναγκάζοντάς τον να ζήσει σε έναν κόσμο ψευδαισθήσεων και παραισθήσεων. Παρότι, λοιπόν, ο άνθρωπος έχει την εντύπωση πως ό,τι παρατηρεί γύρω του υφίσταται, στην πραγματικότητα πλανάται. Μέσω αυτής της υπόθεσης, κατά τον φιλόσοφο, μπορεί να θεμελιωθεί η έγκυρη γνώση. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το ότι εξαιτίας της υπάρξεως του κακού δαίμονα θα πρέπει να αμφιβάλλω για όλα, μου δημιουργεί τη βεβαιότητα για το γεγονός ότι αμφιβάλλω και κατ΄επέκταση για το γεγονός ότι υπάρχω. Άλλωστε, πώς θα μπορούσα να αμφιβάλλω αν δεν υπήρχα;» (Το περίφημο “cogito ergo sum”: σκέφτομαι άρα υπάρχω).
Υπάρχουν, άρα, άλλα υλικά αντικείμενα και πρόσωπα πέρα από το νου σου που γνωρίζει ότι υπάρχει εφόσον σκέφτεται; Πώς μπορείς να είσαι βέβαιος ότι οι πεποιθήσεις σου για τον κόσμο δεν είναι απλώς προϊόντα ενός ονείρου ή μιας παραίσθησης; Πώς μπορείς να εγγυάσαι πως οι άνθρωποι των οποίων αντικρίζεις μόνο τα σώματα, έχουν εσωτερικές εμπειρίες, όπως εσύ;
Κι αν ο Ντεκάρτ είχε δίκιο στην «καθολική αμφιβολία» και καθετί που πιστεύουμε είναι ένας δαίμονας που μονίμως μας εξαπατά, τότε πώς μπορείς να λες ότι υπάρχεις; Κι αν τελικά δεν υπάρχεις, πως διαβάζεις αυτό το άρθρο;
Εάν γνωρίζεις πως διαβάζεις το άρθρο, δεν είσαι ο εγκέφαλος στο δοχείο.
Δεν γνωρίζεις ότι δεν είσαι ο εγκέφαλος στο δοχείο.
Επομένως, δεν γνωρίζεις ότι διαβάζεις το άρθρο.
“De omnibus dubitandum” (Να αμφιβάλλεις για όλα)- Descartes
