Της Μαριλίνας Γερασίμου,
Όταν κλήθηκε το καλοκαίρι του 1974 για να αποκαταστήσει τη δημοκρατία στην Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, είχε μια απλή ιδέα για το πώς θα έπρεπε να κυβερνηθεί η χώρα. Στόχευε στη διαμόρφωση ενός συστήματος δύο μεγάλων κομμάτων τα οποία, αφού βεβαίως είχαν συμφωνήσει στα βασικά, θα εναλλάσσονταν στην εξουσία για να διευθετήσουν όλα τα υπόλοιπα ζητήματα με τον τρόπο που το καθένα από τα δύο θεωρούσε καλύτερο. Ο λόγος ήταν πως η λαβωμένη από τον εμφύλιο και τη δικτατορία ελληνική δημοκρατία, έπρεπε να αφήσει πίσω τα μίση του παρελθόντος και τις εσωτερικές διαμάχες, ώστε να επικεντρωθεί στην ανασυγκρότηση ενός σύγχρονου και λειτουργικού κράτους.
Στην πράξη, παρόλο που το μεταπολιτευτικό πολιτικό σύστημα πράγματι στηρίχθηκε κυρίως σε δύο μεγάλα κόμματα (τα οποία κάποτε τα αποκαλούσαν και «κόμματα εξουσίας»), τα βασικά ζητήματα που ταλάνιζαν τη χώρα συνέχισαν, και αρκετά ακόμη συνεχίζουν, να αποτελούν αντικείμενο άγονου πολιτικού ανταγωνισμού. Και έτσι πέρασαν δεκαετίες αμείωτου πολωμένου δικομματισμού, πότε με το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία και πότε με τη Νέα Δημοκρατία, και με τη χώρα να προχωράει προς το μέλλον, δίχως σωστή παιδεία, με ανεπαρκή υγειονομική περίθαλψη, χωρίς βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα. Όταν ανέκυπταν δε, εξωτερικές απειλές, πάντα ελπίζαμε σε μια έξωθεν παρέμβαση.
Ωστόσο, η νέα πολιτική εποχή χαρακτηρίζεται από μια σημαντική αλλαγή. Για πρώτη φορά μεταπολιτευτικά, τα πλέον βασικά ζητήματα που απασχολούν το έθνος έχουν εξωγενή προέλευση. Δεν έχουν προκληθεί δηλαδή από εμάς τους ίδιους όπως συνέβη με όλες σχεδόν τις μεγάλες κρίσεις του παρελθόντος, αλλά έχουν διεθνή διάσταση (χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως έχουμε επιλύσει όλα τα άλλα εσωτερικά ζητήματα). Ιδιαιτέρως αυτήν την εποχή, την πολιτική σκηνή της χώρας απασχολούν τρία κύρια θέματα, των οποίων η αιτία αναζητείται εκτός των ελληνικών συνόρων: Το προσφυγικό- μεταναστευτικό, η πανδημία, και η τουρκική απειλή.
Καταρχάς, το προσφυγικό κύμα προέρχεται από χώρες όπως η εμπόλεμη Συρία, το ρημαγμένο Αφγανιστάν, η διαιρεμένη Λιβύη. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η χώρα μας αποτέλεσε τα τελευταία χρόνια την κύρια πύλη εισόδου προς την Ευρώπη. Η σημερινή κυβέρνηση, με την οικονομία ακόμη σε ύφεση και εν μέσω υγειονομικής κρίσης, βρέθηκε υποχρεωμένη να ανακόψει την ανεξέλεγκτη ροή προσφύγων και μεταναστών, διαφυλάσσοντας τα θαλάσσια σύνορα και φράσσοντας τα χερσαία σύνορα της χώρας που αποτελούν και ευρωπαϊκό σύνορο.
Κατά δεύτερον, η πανδημία του κορωνοϊού επίσης ξεκίνησε από κάπου αλλού, επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο και, φυσικά, έφτασε γρήγορα και στην Ελλάδα. Η χώρα βρέθηκε λοιπόν αναγκασμένη να βελτιώσει με μεγάλη ταχύτητα ένα σύστημα υγείας που ήταν για δεκαετίες παραμελημένο και να κινητοποιήσει όλους τους τομείς του υπόλοιπου κρατικού μηχανισμού, ο οποίος κατά το παρελθόν δεν είχε καμιά φήμη τρομερής αποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση μεγάλων κρίσεων.
Τέλος, η κατά κοινή ομολογία επιθετική πολιτική της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο έφερε εκ νέου στο ελληνικό πολιτικό προσκήνιο το ζήτημα της στρατιωτικής ετοιμότητας και της εθνικής ασφάλειας. Πέραν της οικονομικής και υγειονομικής κρίσης λοιπόν, η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη και με την ανάγκη αναβάθμισης της πολεμικής της ικανότητας και διαρκούς αμυντικής επαγρύπνησης. Εκτός από το να στέλνει στρατιώτες στον Έβρο και να προνοεί για όλο και περισσότερες κλίνες στις ΜΕΘ, η κυβέρνηση πρέπει τώρα να αγοράσει αεροπλάνα, πολεμικά πλοία και άλλο πολεμικό υλικό.
Εφόσον, λοιπόν, η εσωτερική πολιτική σκηνή πλέον καθορίζεται όλο και περισσότερο από εξελίξεις που συμβαίνουν εκτός Ελλάδας, οι λύσεις στα βασικά θέματα που επηρεάζουν τη χώρα είναι όχι μόνον λίγες, αλλά και άμεσα εξαρτώμενες από εξωγενείς παράγοντες. Οι ιδεολογικές αντιπαλότητες μεταξύ τόσο των πολιτικών όσο και των πολιτών είναι πλέον άνευ αξίας και μόνο ζημιά κάνουν στο κοινωνικό σύνολο. Ο λόγος είναι πως οι σύγχρονες απειλές είναι κοινές για όλους τους Έλληνες και δεν διαχωρίζονται ανάλογα με την ιδεολογική κατεύθυνση του καθενός. Η εκάστοτε αντιπολίτευση λοιπόν δεν πρέπει να έχει στόχο να αντιπαρατεθεί προς την κυβέρνηση αναφορικά με τα επείγοντα εξωτερικά ζητήματα. Μπορεί όμως να προηγηθεί προτείνοντας βελτιωμένες τεχνοκρατικές λύσεις στα χρονίζοντα εσωτερικά προβλήματα.
Το συμπέρασμα είναι πως για την αντιμετώπιση μεγάλων και πολύπλοκων κρίσεων σαν αυτές που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα, και όσων ακόμη είναι να προκύψουν στο μέλλον, χρειαζόμαστε ισχυρό κράτος, στελεχωμένο από προσωπικό που να διαθέτει τεχνοκρατική και τεχνολογική κατάρτιση. Οι ρόλοι μπορεί να μην έχουν αλλάξει, έχει αλλάξει όμως το έργο. Οι σύγχρονες επιταγές υπογραμμίζουν την ανάγκη για την ύπαρξη ευέλικτων πολιτικών, απαλλαγμένων από τη μισαλλοδοξία μιας άλλης εποχής, έτοιμους να υπηρετήσουν τα συμφέροντα της χώρας, κόντρα σε κάθε απειλή από όπου κι αν προέρχεται.
