Της Μαρίας Κόλλια,
To τελευταίο διάστημα, παρατηρείται έντονη κλιμάκωση της έντασης στη βόρεια επαρχία της Μοζαμβίκης, εν ονόματι Cabo Delgado, μεταξύ τρομοκρατών που υποκινούνται από την «Επαρχία Κεντρικής Αφρικής του Ισλαμικού Κράτους» (ISCAP- Islamic State’s Central Africa Province), η οποία αποτελεί σαφή διοικητική διαίρεση του ΙSIL (Islamic State of Iraq and the Levant) και των εγχώριων δυνάμεων ασφαλείας. Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη περιοχή έρχεται αντιμέτωπη με τέτοιου είδους επιθέσεις, με την πρώτη να λαμβάνει χώρα ήδη το 2017 από το σώμα ενόπλων δυνάμεων Ahlu Sunnah Wa-Jama. Παρόλα αυτά, μετά την ενσωμάτωση του σώματος αυτού στο ΙSCAP το 2019, παρατηρείται όξυνση των επιθέσεων τόσο στην ένταση όσο και στη συχνότητα αυτών, γεγονός που έχει οδηγήσει στην ανάδυση ανθρωπιστικής κρίσης.
Οι εξτρεμιστές πραγματοποιούν τακτικές επιδρομές, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε τουλάχιστον 2.000 δολοφονίες και 435.000 εκτοπίσεις εις βάρος των ντόπιων πληθυσμών. Όσοι δεν έχουν κατορθώσει ακόμα να εγκαταλείψουν την περιοχή, αντιμετωπίζουν έλλειψη σε βασικά αγαθά, όπως τα τρόφιμα και το νερό. Η ζωή τους βρίσκεται σε κίνδυνο, καθώς ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να πέσουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, απαγωγής ή ακόμα και στρατολόγησης δια της βίας. Είναι ωφέλιμο να σημειωθεί πως η πλειοψηφία των θυμάτων είναι άμαχος πληθυσμός, όπως γυναίκες και μικρά παιδιά, καθώς οι τρομοκράτες προχωρούν στο κάψιμο σπιτιών, με τους ανθρώπους μέσα σε αυτά! Οι επιπτώσεις των επιθέσεων δε θα μπορούσαν παρά να είναι εμφανείς και στην οικονομική ζωή της περιοχής. Σύμφωνα με την καθημερινή εφημερίδα ‘‘Pais’’, oι περιοχές που επηρεάστηκαν από τρομοκρατία, θα αντιμετωπίσουν δυσχέρειες ως προς την εκπλήρωση των καθορισμένων στόχων για καλλιέργεια.
Η ανθρωπιστική κρίση στη βόρεια Μοζαμβίκη έχει εγείρει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, τα Ηνωμένα Έθνη υπογραμμίζουν την ανάγκη να παρθούν άμεσα έκτακτα μέτρα για την αποτελεσματική προστασία των πολιτών. Όπως πολύ χαρακτηριστικά σημείωσε η Επίτροπος των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Michelle Bachelet: «H κατάσταση είναι απελπιστική και για τους παγιδευμένους στις εμπόλεμες περιοχές, με σχεδόν κανένα μέσο επιβίωσης, και για όσους έχουν εκτοπισθεί μέσα στην επαρχία αλλά και έξω από αυτήν. Το γεγονός ότι συγκεκριμένες περιοχές έχουν έλλειψη σε ανθρωπιστική βοήθεια για 6 μήνες, είναι πρόβλημα μείζονος σημασίας, δεδομένου του ρίσκου της εξάπλωσης της χολέρας και της πανδημίας του κορωνοϊού». Ελλείψει της δυνατότητας τήρησης των υγειονομικά κατάλληλων συνθηκών, το Cabo Delgado έχει ιδιαίτερα υψηλό επιδημιολογικό φορτίο. Από την άλλη πλευρά, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, António Guterres, έκανε έκκληση προς την κεντρική κυβέρνηση της Μοζαμβίκης να διεξάγει αναλυτικές έρευνες και να συντάξει αναφορές για περιστατικά δολοφονιών εις βάρος χωρικών και για τον αποκεφαλισμό γυναικόπαιδων από τις δυνάμεις του ΙSIS. To θέμα έχει, επίσης, απασχολήσει το Επισκοπικό Συνέδριο της Μοζαμβίκης, το οποίο πασχίζει να βρει κάποια λύση.
Ιδιαίτερης μνείας χρήζει ο αντικειμενικός σκοπός των εξτρεμιστών, που δεν είναι άλλος από την πλήρης κατάληψη της περιοχής και την εγκαθίδρυση του Ισλαμικού Κράτους. Αυτό δείχνει, άλλωστε, και η πλήρης κυριαρχία που ασκούν στη στρατηγικής σημασίας πόλη, Mocimboa de Praia, την οποία κατέκτησαν το Σεπτέμβριο του 2020 και την ανακήρυξαν ως πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους στην αφρικανική ήπειρο. Η Mocimboa de Praia συνιστά πόλη με λιμάνι, το οποίο έδωσε στον ISIS τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει επιδρομές και να καταλάβει ορισμένα γειτονικά νησιά, τα οποία διαθέτουν σημαντικό πλούτο. Δε μπορεί να θεωρηθεί καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι η επαρχιακή πόλη, στην οποία κάνουν τώρα επιδρομές, έχει αφθονία σε φυσικό αέριο, η αξία του οποίου υπολογίζεται γύρω στα 60 δισεκατομμύρια! Επομένως, οι ένοπλες αυτές ομάδες αποσκοπούν και στην οικονομική εκμετάλλευση, και με αυτό το κριτήριο χαράσσουν τη στρατηγική τους.
Από την άλλη πλευρά, οι τοπικές ένοπλες δυνάμεις έχουν ως πολιτικό αντικειμενικό σκοπό τη διατήρηση των εδαφών αυτών υπό την κυριαρχία τους. Καθώς ο στόχος αυτός είναι απολύτως θεμιτός και συμβατός με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, απολαμβάνει τόσο εσωτερικής όσο και διεθνούς νομιμοποίησης. Η διεθνής κοινότητα οφείλει, λοιπόν, να αναλάβει ενεργητικό ρόλο για να αποτραπεί η πλήρης κατάληψη εδάφους από την τρομοκρατική οργάνωση. Ειδικότερα, τώρα, με την περίπτωση της Mocimboa de Praia να έχει γνωστοποιηθεί ευρέως, δε μπορεί με κανένα τρόπο να δικαιολογηθεί η κατάληψη και άλλης περιοχής, και μάλιστα τόσο στρατηγικής σημασίας, από τον ΙSIS.
Εν κατακλείδι, είναι αδήριτη ανάγκη να αναλάβει αποφασιστική δράση η διεθνής κοινότητα, προκειμένου να περιοριστεί η εξάπλωση του φαινομένου της τρομοκρατίας. Ο ισλαμικός εξτρεμισμός επεκτείνεται και απειλεί ολοένα και περισσότερα κράτη, τα οποία αδυνατούν να αντιμετωπίσουν μόνα τους τον κίνδυνο. Μόνο με τη σύμπραξη όλων θα μπορέσει να εξαλειφθεί η τρομοκρατία και να εδραιωθεί η ειρήνη σε χώρες, όπως η Μοζαμβίκη, που έχουν δεινοπαθήσει σε βάθος χρόνου.
