Του Βασίλη Δημόπουλου,
Ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας θεωρείται ηρωική μορφή του Αγώνα της Επανάστασης. Ένας από τους πολλούς οπλαρχηγούς, που αψήφησαν τους κινδύνους και την αριθμητική υπεροχή των Οθωμανών και αφοσιώθηκαν πλήρως στον κοινό Ελληνικό στόχο, την Εθνεγερσία και αυτονομία του Ελληνικού Κράτους.
Γεννήθηκε στην περιοχή Κέρτεζη των Καλαβρύτων το 1778. Το πραγματικό του όνομα είναι Δημήτριος, όπως λεγόταν και ο παππούς του. Ονομάστηκε Αναγνώστης από τους διδασκάλους του, ένεκα της επιμέλειας που έδειχνε στη μελέτη στα πρώτα του σχολικά χρόνια. Άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός ότι ο παππούς του είχε ως σύζυγο την αδελφή του Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνη, πατέρα του οπλαρχηγού και ήρωα της Επανάστασης, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Οπότε, ο Αναγνώστης υπήρξε ανιψιός του Γέρου του Μοριά.
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του κατοικεί στην περιοχή των Καλαβρύτων. Το 1800, σε ηλικία 22 ετών, αποφασίζει να μεταφερθεί στη Τριπολιτσά, ώστε να εργασθεί εκεί ως διδάσκαλος. Στην Τριπολιτσά, παραμένει μέχρι και το 1805. Εκείνη τη χρονιά, καταφέρνει να σκοτώσει έναν Τούρκο στρατιώτη και μαζί με τον πατέρα του, αλλά και τον θείο του, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, καταφεύγουν στα βουνά της Λακωνίας, ζώντας, κυρίως, ως κλέφτες. Συνεχώς καταδιωκόμενος, όμως, από τα οθωμανικά στρατεύματα, καταλήγει, μαζί με την οικογένειά του, στο νησί της Ζακύνθου, το οποίο βρισκόταν υπό βρετανική κατοχή. Εντάσσεται στο δυναμικό των βρετανικών ένοπλων δυνάμεων του νησιού, που, μάλιστα, συμμετέχει σε αρκετές επιχειρήσεις απέναντι σε Γάλλους και Ρώσους.
Ωστόσο, το 1814, αποφασίζει να επιστρέψει στην Ελλάδα και να εγκατασταθεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Καλάβρυτα. Πολύπειρος πια και με έντονο το επαναστατικό μένος, παρατηρεί με λύπη την κατάσταση που επικρατούσε στον τόπο, που γεννήθηκε και μεγάλωσε. Η καθημερινή παρουσία των Οθωμανών στα Καλάβρυτα και η συνεχής αγανάκτηση, που αισθανόταν, διήγειρε ακόμα περισσότερο τα επαναστατικά του αισθήματα. Έτσι, το 1817, μυείται στους στόχους και τα ιδανικά της Φιλικής Εταιρείας από τον συντοπίτη του Σωτήρη Χαραλάμπη. Από τότε, εργάζεται καθημερινά και αδιάλειπτα προετοιμάζοντας όπλα, στολές και εφόδια για την έναρξη του Αγώνα.
Λίγα χρόνια αργότερα, καταφέρνει να συγκροτήσει ένα σώμα αποτελούμενο από 400 άνδρες, προερχόμενους, κυρίως, από την περιοχή των Καλαβρύτων. Τίθεται ο ίδιος επικεφαλής μαζί με άλλους 15 καπεταναίους. Το στράτευμα αποτελείτο από σπουδαίους και θαρραλέους άνδρες, με ισχυρά επαναστατικά και απελευθερωτικά αισθήματα. Πλήρως οργανωμένο και επαρκώς εφοδιασμένο με τρόφιμα και πολεμοφόδια, το σώμα του Στριφτόμπολα θεωρείτο, την εποχή εκείνη, το μεγαλύτερο στην περιοχή των Καλαβρύτων.
Στην περιοχή, λοιπόν, των Καλαβρύτων, ο Στριφτόμπολας ήταν από τους πρώτους που ύψωσαν τη σημαία της παλιγγενεσίας με τον Φοίνικα, στις 17 Μαρτίου 1821, στον ναό της Θεοτόκου. Λίγη ώρα αργότερα, κατόρθωσε, μαζί με τους υπόλοιπους οπλαρχηγούς, να περικυκλώσει των Οθωμανούς των Καλαβρύτων, ενώ ταυτόχρονα οι στρατιώτες του κατέλαβαν αρκετά πολεμικά άλογα τους. Περικυκλωμένοι και ανήμποροι να αντιδράσουν, οι Τούρκοι στρατιώτες αναγκάσθηκαν να παραδώσουν τα όπλα τους και κάλεσαν τον ίδιο τον Στριφτόμπολα να συντάξει την συνθήκη της υποταγής τους. Έπειτα από την κατάληψη των Καλαβρύτων, εκείνος και τα παλικάρια του κατευθύνθηκαν προς την Κόρινθο, όπου συμμετείχαν στη πολιορκία της Ακροκορίνθου. Εκτός του Στριφτόμπολα, συμμετείχαν οι συντοπίτες του Σωτήρης Χαραλάμπης και Νικόλαος Σολιώτης, οι οποίοι ήταν παρόντες και στην πολιορκία των Καλαβρύτων.
Ο μήνας Απρίλιος, υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την έκβαση της Επανάστασης. Το επαναστατικό μήνυμα είχε γρήγορα διαδοθεί σχεδόν σε όλη την Πελοπόννησο. Το σχέδιο του Κολοκοτρώνη ήταν να καταληφθεί το κεντρικό σημείο των οθωμανικών δυνάμεων της χερσονήσου, η Τριπολιτσά. Τρείς συνεχείς ήττες, όμως, των Ελληνικών στρατευμάτων στις περιοχές Πιάνα, Αλωνίσταινα και Βλαχοκερασιά, τις πρώτες ημέρες του μήνα, αποθάρρυναν αρκετούς επαναστάτες.
Παρά τις ήττες, ο Γέρος του Μοριά εμφανιζόταν αποφασισμένος να συνεχίσει το σχέδιο του. Μέρος του σχεδίου του προϋπέθετε την διαφύλαξη της περιοχής του Λεβιδίου. Για αυτό τον λόγο, αρκετοί οπλαρχηγοί με τα στρατεύματα τους συγκεντρώθηκαν στην αρκαδική περιοχή, ανατολικά από το Μαίναλο, με στόχο να απομακρύνουν τους Τούρκους. Μεταξύ των ανδρών, που εμφανίστηκαν σε εκείνες τις πλαγιές του όρους, ήταν και ο Στριφτόμπολας και οι άνδρες του.
Την ίδια ώρα, οι Οθωμανοί προετοίμαζαν σχέδιο για την επέλασή τους στην Πελοπόννησο. Συγκρότησαν στράτευμα από 8.000 επίλεκτους πεζούς και 2.000 ιππείς, χωρίζοντάς τους σε τρείς φάλαγγες. Σκοπός τους δεν ήταν μόνο η επέλαση στην Πελοπόννησο και η προσπάθεια επαναφοράς της τάξης, καταπνίγοντας την Ελληνική εξέγερση εν τη γενέσει της, αλλά, παράλληλα, και ο παραδειγματισμός των υπόλοιπων Ελλήνων, οι οποίοι σκέφτονταν να συμμετάσχουν στην εν λόγω εξέγερση.
Ενώ ήταν έτοιμοι να εκκινήσουν το σχέδιο τους, μαθαίνουν για την ύπαρξη πολλών Ελληνικών στρατευμάτων στην περιοχή του Λεβιδίου. Όντας μεθυσμένοι από τις προηγούμενες τρείς νίκες τους, αποφασίζουν να τους επιτεθούν. Έτσι, την νύχτα της 13ης προς 14η Απριλίου, καταφθάνουν στο χωρίο Κάψα, το οποίο βρισκόταν μία ώρα μακριά από το Λεβίδι.
Οι ελληνικές φρουρές ειδοποιούν του Έλληνες οπλαρχηγούς για τις κινήσεις των Τούρκων και εκείνοι αποφασίζουν να ζητήσουν βοήθεια από τα στρατεύματα του διπλανού χωριού. Παράλληλα, αρκετοί οπλαρχηγοί ετοιμάζονται για την έναρξη της μάχης, καταλαμβάνοντας σημαντικές θέσεις πάνω στις πλαγιές του όρους. Ο Στριφτόμπολας και οι άνδρες του κατέλαβαν μία ράχη, αρκετά κοντά στην είσοδο του Λεβιδίου.
Μόλις, όμως, το τουρκικό στράτευμα έκανε από μακριά την εμφάνισή του, έγινε γρήγορα αντιληπτό από τους Έλληνες οπλαρχηγούς το μέγεθος των αντίπαλων δυνάμεων. Πολλοί κατέφυγαν στις κορυφές των βουνών, με στόχο να προφυλάξουν την ζωή τους. Ο Στριφτόμπολας, ωστόσο, αρνήθηκε να ακολουθήσει. Εκφωνώντας έναν μακροσκελή και συγκινητικό λόγο προς τους στρατιώτες του τους τόνισε πως εκείνη ήταν η μέρα που πολλοί θα έχαναν την ζωή τους και πως προτιμούσε έναν τέτοιο λυτρωτικό και ηρωικό θάνατο από μία φυγή πάνω στο βουνό. Με τα πύρινα αυτά λόγια έδωσε άφθονο θάρρος στους φοβισμένους άνδρες του, που τον παρακολουθούσαν με θρησκευτική ευλάβεια. Τότε, ο Στριφτόμπολας με 70 συντρόφους του, αποφάσισαν να επιστρέψουν στο χωρίο και να οχυρωθούν μέσα στα σπίτια, έως ότου καταφθάσουν οι Οθωμανοί.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Τούρκοι εξαπέλυσαν μανιώδη επίθεση εναντίον των οχυρωμένων στο Λεβίδι. Σθεναρή, βέβαια, υπήρξε και η αντίσταση των Ελλήνων. Η επίθεση των Τούρκων διήρκεσε από το πρωί μέχρι και την πέμπτη ώρα μετά μεσημβρίας. Πραγματική, ωστόσο, μάχη έγινε έξω από το σπίτι όπου ήταν οχυρωμένος ο Στριφτόμπολας. Εκείνος και οι άνδρες του πολέμησαν με τόλμη και κατάφεραν να τραυματίσουν και να σκοτώσουν δεκάδες Οθωμανούς, τους περισσότερους, μάλιστα, από κάθε άλλη ομάδα οχυρωμένων. Συνολικά, οι Τούρκοι στη μάχη του Λεβιδίου, έχασαν περίπου χίλιους (1000) άνδρες.
Καθώς η μάχη κατέφθανε προς το τέλος της, με την παράλληλη ενισχυτική συνδρομή των στρατευμάτων του γειτονικού χωρίο να καταφθάνει, μία εχθρική σφαίρα διαπέρασε τον λαιμό του Αναγνώστη Στριφτόμπολα, ρίχνοντας τον σπουδαίο ήρωα στο έδαφος. Λίγες στιγμές αργότερα, αφήνει την τελευταία του πνοή στην αγκαλιά των υπόλοιπων συντρόφων του. Οι Έλληνες κατάφεραν να αποκρούσουν στο Λεβίδι τους Οθωμανούς και να τους καταδιώξουν μέχρι και το Σινά, αναγκάζοντάς τους να υποχωρήσουν πίσω στην Τριπολιτσά. Ο Στριφτόμπολας άφησε πίσω του έναν ανεξακρίβωτο αριθμό παιδιών, ένα από αυτά, μάλιστα, ο Γεώργιος, πολέμησε στη συνέχεια της επανάστασης.
Ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας αποτέλεσε μια ηρωική μορφή του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα. Συνέβαλε τα μέγιστα στην πρώτη μεγάλη νίκη των εξεγερμένων Ελλήνων, με την πρόωρη απώλειά του να στοιχίζει στην Επανάσταση. Ο ίδιος, μαζί με πολλούς ακόμη, πότισε με την αγωνιστικότητά του, το μαχητικό του πνεύμα και, πάνω απ’ όλα, με το αίμα του το νεαρό τότε δέντρο της Ελευθερίας.
