Της Φρύνης Κομινάκη,
Τις τελευταίες ημέρες γίνεται μια εκτεταμένη συζήτηση για τα μινκ, τα οποία, σύμφωνα με τους επιδημιολόγους, αφού μολύνθηκαν αρχικά από τους ανθρώπους, στη συνέχεια έγιναν τα ίδια «πηγή» του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα πολλές κυβερνήσεις, όπως αυτή της Δανίας, να επιβάλουν τη σφαγή μεγάλου αριθμού των μινκ που υπάρχουν στις φάρμες της χώρας τους. Η συζήτηση αυτή μας δίνει την αφορμή να αναφερθούμε στην εκτροφή αυτών, αλλά και άλλων ζώων για το δέρμα ή τη γούνα τους, που πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί εκκολαπτήριο ασθενειών, λόγω κυρίως των κακών συνθηκών υγιεινής, θεωρείται ανεπίτρεπτο εν έτει 2020, να θυσιάζονται ζώα στον βωμό της μόδας και της πολυτέλειας.
Στον αντίποδα αυτής της συζήτησης έρχεται να τοποθετηθεί η παραγωγή του νορβηγικού μαλλιού που είναι ένα από τα πιο φιλικά προς το περιβάλλον και βιώσιμα υφάσματα στον κόσμο, με ορισμένες εταιρείες μάλιστα, όπως η Norilia που προμηθεύει το 75% του μαλλιού της Νορβηγίας, να έχουν λάβει την ευρωπαϊκή πιστοποίηση “EU-Ecolabel”. Να σημειώσουμε ότι η πιστοποίηση με το οικολογικό σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί σημαντικό επίτευγμα, καθώς η τοποθέτηση αυτού του σήματος σ’ ένα προϊόν πιστοποιεί την φιλικότητα του στο περιβάλλον καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του, με αφετηρία την πρώτη ύλη, συνεχίζοντας με τη διαδικασία παραγωγής, τη διανομή, τη χρήση και καταλήγοντας στην τελική διάθεση.
Εάν λοιπόν τύχει να βρεθείτε σε κάποια νορβηγική πόλη και κάνετε ένα διάλειμμα σ’ ένα καφέ ή ακόμα και στη διαδρομή σας με το τρένο, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να συναντήσετε ανθρώπους να πλέκουν. Είναι γεγονός ότι το πλέξιμο αποτελεί κομμάτι της καθημερινής ζωής των Νορβηγών, καθώς σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Έρευνας Καταναλωτών (SIFO), η Νορβηγία είναι η χώρα τόσο με το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων που ασχολείται με το πλέξιμο (περίπου το 43% όλων των γυναικών και το 4% των ανδρών πλέκουν) όσο και με ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανθρώπων που ντύνεται με μάλλινα ρούχα, λόγω φυσικά των κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στη Νορβηγία, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες. Μπορεί κάποιος να βρει καταστήματα νημάτων σε σχεδόν κάθε συνοικία, και να πάρει μέρος ακόμα και σε βραδιές πλεξίματος. Στη χώρα επικρατεί το φαινόμενο “yarn crawl” («ανίχνευση νημάτων»), μια έκφραση που έχει δανειστεί από το “bar crawl”.
Σύμφωνα μάλιστα με τον Tone Skårdal Tobiasson, υπεύθυνο έργου στη NICE (Norwegian Initiative Clean and Ethical Fashion), ο καλύτερος τρόπος για να ζήσει κάποιος την αγνότητα της νορβηγικής φύσης είναι να ντυθεί με ρουχισμό από νορβηγικό μαλλί. Η Νορβηγία διαθέτει περισσότερα από 40.000 αγροκτήματα, σε κάθε ένα από τα οποία βρίσκονται περισσότερα από 14.000 πρόβατα. Η συνολική παραγωγή μαλλιού εκτιμάται σε 4.000 τόνους ετησίως.
Σε γενικές γραμμές το μαλλί ως υλικό είναι 100% βιοαποικοδομήσιμο και φυσικό, και ως εκ τούτου ένα από τα πιο φιλικά προς το περιβάλλον και βιώσιμα υλικά. Μεταξύ των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του μαλλιού θεωρείται η φυσική ελαστικότητα και η ενσωματωμένη ικανότητα του να διατηρεί το σχήμα του, η ικανότητα να απομονώνει και να διατηρεί την υγρασία, συμβάλλοντας έτσι στη ρύθμιση της θερμότητας του σώματος, η αντιβακτηριδιακή του δράση, καθώς και ότι είναι σε μεγάλο βαθμό αδιάβροχο. Επιπλέον, το μαλλί αποτελεί έναν φιλικό προς τα ζώα πόρο, δεδομένου ότι η μεταχείριση των προβάτων κατά τη συλλογή του μαλλιού είναι τέτοια ώστε να μην βλάπτονται τα ζώα, ενώ στην πραγματικότητα το κούρεμα είναι απαραίτητο τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο για να παραμείνουν υγιή, ιδιαίτερα πριν γεννήσουν, καθώς αυτό διευκολύνει τα αρνιά να εντοπίσουν τις θηλές της μητέρας τους.
Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή μαλλιού στη Νορβηγία έχει τεκμηριωθεί ότι είναι πιο φιλική προς το περιβάλλον από ό, τι σε άλλες χώρες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή μιας ευρείας γκάμας προϊόντων, από ρούχα, υφάσματα, κουβέρτες, χαλιά ακόμα και μόνωση. Στη Νορβηγία, το μαλλί είναι συχνά το προτιμώμενο ύφασμα για κατάλληλη ενδυμασία σε αθλήματα, όπως το σκι ή η πεζοπορία. Το νορβηγικό μαλλί είναι γνωστό για την εξαιρετική του μακροχρόνια ποιότητα, λόγω της ανθεκτικότητάς του και της ιδιότητας αυτοκαθαρισμού που διαθέτει, γεγονός που καθιστά την ανάγκη για πλύσιμο λιγότερη συχνή. Ακόμα, μάλλινα ενδύματα όπως η παραδοσιακή νορβηγική εθνική φορεσιά “Bunad” παραδίδονται από γενιά σε γενιά. Τα μάλλινα ρούχα μπορούν επίσης να επιδιορθωθούν προσθέτοντας διακοσμητικά μοτίβα ραψίματος ή προσθέτοντας νέες μανσέτες στα πουλόβερ. Έτσι, η εκτεταμένη διάρκεια ζωής των μάλλινων ειδών προωθεί την βιώσιμη κατανάλωση ρούχων, σε αντίθεση με τη γενική ρύπανση της κλωστοϋφαντουργίας, η οποία μαζί με τη βιομηχανία της μόδας θεωρείται η δεύτερη πιο ρυπογόνος βιομηχανία στον κόσμο, σύμφωνα με τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) του 2019.
Ενώ η χρήση του νορβηγικού μαλλιού χρονολογείται από την εποχή των Βίκινγκ, εδώ και χρόνια οι ιδιότητές του υποτιμήθηκαν από βιομηχανίες που προτίμησαν το πλεονέκτημα του μαλλιού merino από άλλα μέρη του κόσμου, κυρίως από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Όμως σε αντίθεση με τις περισσότερες φυλές merino, τα νορβηγικά πρόβατα τροφοδοτούνται πραγματικά από τη φύση. Το ότι το νορβηγικό μαλλί είναι μια από τις πιο φιλικές προς το περιβάλλον, αλλά και τα ζώα υφαντικές ίνες παγκοσμίως βασίζεται κατά κύριο λόγο στην ποιοτική ζωή των προβάτων από τα οποία προέρχεται, γνωστά ως “dalasau” («πρόβατα κοιλάδας»), χαρακτηριστικό των οποίων είναι η ελεύθερη βοσκή στα φυσικά λιβάδια και η περιαγωγή τους στις νορβηγικές πλαγιές, όπου η χρήση φυτοφαρμάκων είναι πολύ σπάνια και περιορισμένη, όπως συμβαίνει και στο σύνολο της νορβηγικής γεωργίας. Τρέφονται ακόμα θρεπτικά με βότανα, γρασίδι, ερείκη και θάμνους και πίνουν φυσικό καθαρό νερό.
Το μαλλί που χρησιμοποιούν τα περισσότερα υφαντουργεία, όπως το Gudbrandsdalens Uldvarefabrik, προέρχεται από την Norilia, η οποία είναι θυγατρική της Nortura και αποστολή της είναι να διασφαλίσει ότι ολόκληρο το ζώο -όλοι οι διαθέσιμοι πόροι- αξιοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων, από τα οποία μπορεί να επωφεληθεί και να απολαύσει ο κόσμος, συμβάλλοντας έτσι σε μια βιώσιμη και κερδοφόρα διαδικασία. Το νορβηγικό μαλλί βέβαια αποτελεί περίπου το 60% της συνολικής ποσότητας μαλλιού που χρησιμοποιείται στην παραγωγή, έχοντας ως απώτερο στόχο να χρησιμοποιήσουν περισσότερο νορβηγικό μαλλί μελλοντικά, μέσω της καλύτερης διαλογής προβάτων, ώστε να διασφαλιστεί ότι το καλύτερης ποιότητας μαλλί θα υποβληθεί σε επεξεργασία.
Αξιοσημείωτο είναι ότι πολλά από τα προϊόντα τους είναι περιβαλλοντικά πιστοποιημένα με το ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα “EU-Ecolabel” που αντιστοιχεί στο σκανδιναβικό “Svanemerket”. Συγκεκριμένα, το μαλλί από την Norilia είναι διαπιστευμένο με το οικολογικό σήμα “Nordic Swan”, το οποίο είναι μια ακόμη επιβεβαίωση ότι το νορβηγικό μαλλί είναι μια καλή επιλογή για την υγεία και το περιβάλλον. Είναι σαφές ότι η διαφάνεια σ’ όλη την αλυσίδα αξίας, αλλά και η περιορισμένη χρήση χημικών είναι οι βασικοί λόγοι που το καθιστούν δυνατό.
Πολλές νορβηγικές μάρκες πλεκτών ρούχων, (οι περισσότερες απ’ αυτές οικογενειακές επιχειρήσεις) όπως η “We Norwegians”, η “Norlender Knitwear”, η Oleana και η Dale of Norway αντιπροσωπεύουν τον σκανδιναβικό τρόπο ζωής και την αγάπη για τη φύση και δίνουν ιδιαίτερη προσοχή σε κάθε στάδιο της παραγωγής. Πρωταρχικός τους στόχος αποτελεί η κατασκευή πλεκτών ρούχων, χρησιμοποιώντας νήματα υψηλής ποιότητας, ενώ παράλληλα συνεργάζονται με εξειδικευμένους τεχνίτες τόσο στη Νορβηγία όσο και στην Ευρώπη. Καθίσταται λοιπόν φανερό ότι τα τελευταία χρόνια πολλοί νέοι, μικροί σχεδιαστές αλλά και startup επιχειρήσεις πειραματίζονται με το νορβηγικό μαλλί.
Πολλές απ’ αυτές μάλιστα συμμετέχουν στο “Oslo Knitting Festival”, ένα διεθνές φεστιβάλ πλεξίματος, το οποίο έλαβε χώρα για πρώτη φορά το 2015, διπλασιάζοντας κάθε χρόνο τον αριθμό των επισκεπτών του. Η εστίασή του έχει μάλιστα προσαρμοστεί, καθώς από ένα χώρο όπου οι άνθρωποι απλώς αγοράζαν υφάσματα, μεταμορφώνεται σταδιακά σ’ ένα χώρο γνώσης και μάθησης, δίνοντας περισσότερη έμφαση στη διασφάλιση της βιωσιμότητας και στην εξοικείωση των ανθρώπων με αυτή.
Συμπερασματικά, μέσα από την παραπάνω σύντομη επισκόπηση του τρόπου παραγωγής του νορβηγικού μαλλιού, συνειδητοποιούμε ότι πρόκειται για ένα από τα πιο φιλικά προς το περιβάλλον αλλά και τα ζώα υφαντικό υλικό, λόγω της υπέροχης ποιότητας ζωής των προβάτων από τα οποία προέρχεται. Είναι καιρός λοιπόν να στρέψουμε την προσοχή μας σε τέτοιου είδους βιώσιμα υλικά, τα οποία δεν βλάπτουν αλλά αντίθετα ευνοούν το περιβάλλον, και να αφήσουμε στην άκρη την «ανήθικη» εκτροφή ζώων με σκοπό την παραγωγή δέρματος ή γούνας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Wool clothes and knitwear – sustainable and magical. (2020, September 9). Mall of Norway, διαθέσιμο εδώ
- Norwegian wool is like wearing nature. (2020). Visit Norway, διαθέσιμο εδώ
- Oslo – a knitting capital. (2020). Visit Oslo, διαθέσιμο εδώ
- Norwegian wool – a sustainable choice, Gudbrandsdalens Uldvarefabrik (en). (n.d.). Gu.No., διαθέσιμο εδώ
- Wool from Norilia – a good choice for health and the environment. (n.d.). Norilia., διαθέσιμο εδώ
