Της Μυρτούς Κατσούλη,
Έρχονται και φέτος, παρά το lockdown, οι μεγάλες κατακόρυφες εκπτώσεις της Black Friday! Αν και λόγω των συνθηκών οι αγορές θα πραγματοποιηθούν ηλεκτρονικά, το σύνηθες θα ήταν να δούμε καταναλωτές να σπεύδουν να σχηματίσουν ατελείωτες ουρές έξω από γνωστές αλυσίδες, περιμένοντας αμέτρητες ώρες, για να καταφέρουν να μπουν μέσα. Να αγοράσουν όσα περισσότερα πράγματα και καινούργια είδη αντέχει το πορτοφόλι τους και όχι μόνο. Να σπρωχτούν και να βριστούν, για να προλάβουν να πάρουν από ηλεκτρικές συσκευές μέχρι καινούργια ανταλλακτικά για ό,τι πρόσφατο έχει χαλάσει.
Ήδη έγινε γνωστό ότι η ιστοσελίδα μεγάλου πολυκαταστήματος «έπεσε» από τις επισκέψεις, που δείχνει ότι ο κόσμος είναι ακόμα αχόρταγος σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά του απέναντι σε ένα γεγονός μεγάλων εκπτώσεων. Στις κανονικές δια ζώσης αγορές, όμως, η κατάσταση εκτροχιάζεται. Στις περισσότερες κατηγορίες αναλώσιμων ειδών, η στάση των ανθρώπων είναι το λιγότερο «κανιβαλική».
Σωρεία βίντεο κυκλοφορούν που δείχνουν την παράνοια στον χείριστο βαθμό. Βία και χάος, κανονικοί ξυλοδαρμοί, σκηνές απερίγραπτες και πολύ στενάχωρες για τη σήμερον ημέρα. Ένα απ’ αυτά δείχνει έναν πατέρα σε πολυκατάστημα του εξωτερικού να αρπάζει το τελευταίο παιχνίδι στο ράφι από τα χέρια κάποιου παιδιού, για να το αγοράσει στο δικό του.
Και ειδικά εμείς οι γυναίκες είμαστε απίστευτες. Κατακλύζουμε καταστήματα ρούχων και παπουτσιών και τα μετατρέπουμε σε στίβο μάχης. Ποια θα πρωτοπρολάβει την τελευταία τσάντα, ποια θα βρει και το τελευταίο ζευγάρι γόβες, τα αξεσουάρ από «brand names» και ούτω καθ’ εξής.
Πολλοί είναι, βέβαια, εκείνοι που αδημονούν για το γεγονός. Περιμένουν να πετύχουν την καλύτερη προσφορά σε διάφορα προϊόντα, γιατί οι τιμές ευκαιρίας είναι πάντα ελκυστικές. Και το κυνήγι, μάλιστα, για αυτές, απολύτως εύλογο.
Ο χειρισμός, όμως, του όλου συστήματος, η προεργασία για την Black Friday, οι διαφημίσεις και η προώθηση των προϊόντων μέσω των μέσων ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν δολίως. Προκαλούν τη διάθεση στον καταναλωτή να βγει έξω και να ξοδέψει, να αναλώσει και να αναλωθεί, μόνο και μόνο για να πειστεί ότι πέτυχε μια καλή ευκαιρία, να πει ότι συμμετείχε κι εκείνος στα γεγονότα.
Και τι κάνουν τα μαγαζιά για να ανταποκριθούν στις υψηλές προσδοκίες των καταναλωτών; Πώς «ρεφάρουν» από τις μεγάλες εκπτώσεις άνω του 50% της αρχικής τιμής στα νεόφερτα ή σε ό,τι έχει ξεμείνει από προηγούμενες σεζόν;
Με γνώμονα το συμφέρον, προσπαθούν κυρίως να «πλασάρουν» παλαιότερα είδη που αραχνιάζουν σε υπόγεια, γκαράζ και αποθήκες, τα οποία κάποια στιγμή ούτως ή άλλως θα τοποθετούσαν στις βιτρίνες. Και το «μεγάλο ξεπούλημα» της Μαύρης Παρασκευής δεν είναι παρά μια καλή αφορμή να τα διώξουν μια ώρα γρηγορότερα. Σαφώς και δεν είναι όλα αχρείαστα, αλλά, ας μην γελιόμαστε, μιλάμε για μαζικό άδειασμα, για εκκαθάριση παλαιών αποθεμάτων.
Και το ερώτημα που προκύπτει είναι το πώς τροφοδοτείται το σύστημα. Το πώς ο καταναλωτής εξακολουθεί και πέφτει στο τρυπάκι των μεγάλων εκπτώσεων. Γιατί θέλει οπωσδήποτε να προλάβει να τα πάρει όλα;
Κάτι που περνά ως επί το πλείστον απαρατήρητο και έχει άμεση σχέση με την ημέρα αυτή, αφορά τη μόδα και συγκεκριμένα το φαινόμενο «fast fashion». Ο όρος γρήγορη μόδα, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη φθηνή, trendy και εύκολη ένδυση, που έρχεται, αλλά και φεύγει πολύ γρήγορα. Μεγάλες εταιρίες λιανικής, σχεδόν (προ)συνεννοημένα, ανά τακτά διαστήματα συστήνουν νέα και παρόμοια προϊόντα. Δεν διαφοροποιούνται μεταξύ τους, προωθούν συγκεκριμένα πρότυπα, ενώ ανανεώνονται διαρκώς, αχρηστεύοντας τα παλιά και εισάγοντας συνεχώς, όλο και πιο φρέσκα είδη στην αγορά.
Και όσο και να προσπαθούμε εμείς οι καταναλωτές να εκσυγχρονιστούμε προσθέτοντας τις νέες τάσεις στις ντουλάπες μας, τότε είναι που η «μόδα αλλάζει». Και εμείς, καλά και πιστά στρατιωτάκια, θα πρέπει να την ακολουθήσουμε. Να τρέξουμε στα μαγαζιά να αναπαράξουμε τις εικόνες που βλέπουμε γύρω μας. Θα πρέπει, γιατί θέλουμε να είμαστε σύγχρονοι. Θέλουμε να συντρέχουμε με την κοινωνία και τις τάσεις της. Να καταναλώνουμε μέχρι να φτάσουμε το στυλ και την εικόνα μας στο «πρότυπο για τη φετινή χρονιά». Και τα καταστήματα, εννοείται, βρίσκονται πάντα εκεί, «βράχοι», να μας «βοηθούν» να εκσυγχρονιζόμαστε, με διάφορα τρικ, όπως μια μέρα μεγάλων εκπτώσεων για παράδειγμα…
Συμπέρασμα, η κατανάλωση αγαθών ουδέποτε ήταν κακή. Συνιστά, εξάλλου στοιχείο της καθημερινότητας και του τρόπου ζωής μας. Όμως, καλό είναι να καταλαβαίνουμε πότε μας εκμεταλλεύονται να καταναλώσουμε πέραν του δέοντος. Όλα για το κέρδος γίνονται, άλλωστε, όπως έχουν έρθει οι καιροί, και όσο νωρίτερα το καταλάβουμε, τόσο λιγότερο θύματα θα πέφτουμε των μεθοδευμένων τακτικών των μεγάλων επιχειρήσεων, των διαφημίσεων και της εύκολης μόδας. Ας είμαστε εγκρατείς και ας σκεφτόμαστε λίγο παραπάνω πριν αγοράσουμε κάτι καινούργιο. Αν πραγματικά το έχουμε ανάγκη, δηλαδή, ή αν είναι μια επιθυμία της στιγμής. Να μετριάζουμε λογικά τις καταστάσεις, για να κάνουμε εμείς το κουμάντο του εαυτού μας. Και όχι, οι όποιοι άλλοι.
