Της Σοφίας Ζαφειροπούλου,
Στις 14 Ιουλίου 2015, υπεγράφη στη Βιέννη η Πυρηνική Συμφωνία για το Ιράν από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (Ρωσία, Κίνα, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο) και τη Γερμανία, ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή προέβλεπε τη μείωση του αποθέματος σε ουράνιο, το οποίο δε θα έπρεπε να ξεπερνά τα 300 κιλά, έναντι των 10 τόνων του παρελθόντος. Επίσης, αναφερόταν στο κλείσιμο των κατασκευασμένων φυγοκεντρωτών, συσκευών που εμπλουτίζουν το ουράνιο, για τα επόμενα 13 χρόνια. Με τα μέτρα αυτά, οι Μεγάλες Δυνάμεις του σύγχρονου διεθνούς συστήματος ήθελαν να βεβαιωθούν ότι το Ιράν δε θα είναι σε θέση να δημιουργήσει μια ατομική βόμβα.
Η συμφωνία αυτή, την οποία είχε υποστηρίξει ένθερμα ο Barack Obama, έμελλε να αποτελέσει το «κόκκινο» πανί για τον τέως Πρόεδρο Donald Trump. Βασιζόμενος στη θεμελιώδη του αρχή “America First”, ο Trump ακολούθησε μία στάση απομονωτισμού όσον αφορά την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Θεωρώντας, μάλιστα, πως πλήττονται τα συμφέροντα της χώρας του, αποφάσισε να αποσυρθεί από το Joint Comprehensive Plan Of Action (JCPOA), την πυρηνική συμφωνία δηλαδή, στις 12 Οκτώβρη 2017. Οι ιρανοαμερικανικές σχέσεις ψυχράθηκαν ακόμη περισσότερο, καθώς πέραν της εξόδου από το JCPOA, οι Η.Π.Α. επέβαλαν μια σειρά από βαρύτατες κυρώσεις. Μεγαλύτερη επιδείνωση των σχέσεων υπήρξε με την εξόντωση του Qassem Soleimani, Ανώτερου Στρατιωτικού ηγέτη του Ιράν, κατά τη διάρκεια αμερικανικής επιχείρησης στη Βαγδάτη.
Τη ρήξη των Η.Π.Α με το Ιράν φαίνεται πως εκμεταλλεύτηκαν η Ρωσία και η Κίνα, οι οποίες δεν έχασαν την ευκαιρία να προσεγγίσουν την Τεχεράνη. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Walter Russel Mead, διδάκτορα Διεθνών Σχέσεων και Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Bard College, η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν δεν αποδέχθηκαν ποτέ τη γεωπολιτική διευθέτηση που έγινε όταν τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος και προσπαθούν να την ανατρέψουν. Και οι τρεις δυνάμεις θεωρούν την αμερικανική ισχύ ως ανασταλτικό παράγοντα για την πραγματοποίηση των ρεβιζιονιστικών τους στόχων. Ο ρεβανσισμός των τριών χωρών μετέτρεψε το μη αμφισβητούμενο status quo των Η.Π.Α σε αμφισβητούμενο. Η Κίνα και η Ρωσία είναι οι ομοϊδεάτες σύμμαχοι που θέλει το Ιράν στην προσπάθεια του να αναδειχθεί σε ισχυρό παίκτη στη νέα παγκόσμια τάξη.
Ο νεοεκλεχθείς Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, Joe Biden, κατέστησε σαφές ότι η εξωτερική πολιτική που άσκησε ο προκάτοχός του αποτελεί παρελθόν. Σκοπεύει, δηλαδή, να διαφοροποιηθεί από το δόγμα του Donald Trump “America First”, ως θεμελιώδους αρχής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Προς επίρρωση των ειρημένων, ο Joe Biden δήλωσε ότι «Θα επανέλθει στη συμφωνία και θα χρησιμοποιήσει την ανανεωμένη δέσμευσή τους στη διπλωματία για να συνεργαστούν με τους συμμάχους τους, ώστε να την ενισχύσουν και να την επεκτείνουν, ώστε να αντιστέκονται πιο αποτελεσματικά ενάντια στις αποσταθεροποιητικές δραστηριότητες του Ιράν». Με αυτή τη δήλωση καθίσταται φανερή η επιθυμία του για επαναπροσέγγιση στις ιρανο-αμερικανικές σχέσεις και επιστροφή στη συμφωνία, με τον όρο ότι ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν, Sayyid Ali Hosseini Khamenei, θα είναι πρόθυμος να επιστρέψει στους περιορισμούς παραγωγής που είχαν ανακοινωθεί το 2015.
Μια νέα αμερικανική κυβέρνηση υπό την προεδρία του Joe Biden, μπορεί να ελπίζει σε επαναπροσέγγιση και επαναπροσδιορισμό των σχέσεων με το Ιράν. Το Ιράν όμως δεν μοιράζεται το ίδιο όραμα. Το Ιράν από το 2015 δεν παρέμεινε στάσιμο, εν αντιθέσει συμμάχησε με τη Ρωσία και την Κίνα, σκοπεύοντας στη βελτίωση της οικονομικής και, κυρίως, στρατιωτικής του θέσης. Τα αποτελέσματα της συνεργασίας ήταν να μείνει ανεπηρέαστο από την αμερικανική επιρροή.
Οι αμερικάνικες κυρώσεις έχουν αρχίσει να αίρονται. Συγκεκριμένα, το εμπάργκο όπλων έληξε τον Οκτώβριο οδηγώντας σε διαπραγματεύσεις επί του θέματος με τη Ρωσία και την Κίνα. Ο Joe Biden θέλει η κυβέρνηση της Τεχεράνης να στραφεί στις Η.Π.Α και να απομακρυνθεί από τους τωρινούς συμμάχους, αλλά δεν έχει να προσφέρει πολλά σε μια χώρα, που πλέον δεν θέλει συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
